ورود روس‌ها به تبریز پس از قیام مشروطه/ارتحال شیخ "مرتضی انصاری"

به گزارش خبرنگار گروه "رسانه‌های دیگر" خبرگزاری تسنیم، مهمترین رویدادهای تاریخی روز 9 اردیبهشت ماه به شرح زیر است:

**رویدادهای مهم این روز در تقویم خورشیدی ( 9 اردیبهشت 1392 )**

*ورود سپاهیان روس به تبریز پس از قیام مردم در جریان مشروطه (1288 ش)
پس از واقعه به توپ بستن مجلس شورای ملی با حمایت و هدایت روس‏ها و کشته و متواری شدن نمایندگان مجلس و جمعی از خطبا و روزنامه‏نگاران، محمدعلی شاه با این خیال خام که پایه‏های دولت استبدادی او تثبیت شده، با تلگراف به شهرهای مختلف و اعلام خبر پیروزی، همگان را به پیروی از حکومت دعوت کرد. لیکن با وجود فضای رعب و ترس فراگیر در کشور، شهر تبریز مردانه ایستاد. مردم تبریز که به خوبی با خوی متکبرانه محمدعلی شاه در دوران ولیعهدی و اقامت وی در تبریز آشنا بودند، به مقابله برخاسته و میان نیروهای مستبد دولتی و آزای‏خواهان، درگیری پدید آمد و آزادی‏خواهان شهر را به تصرف خود درآورده و عین‏الدوله، حاکم شهر را به عقب راندند. در این حال نیروهای دولتی، تبریز را به محاصره درآوردند و مانع رسیدن آذوقه به شهر شدند.

قحطی شدیدی شهر را فرا گرفت به طوری که مردم شهر برای نجات از مرگ، از برگ درختان و علف‏های بیابان استفاده می‏کردند و بسیاری نیز بر اثر شدت گرسنگی جان دادند. با همه اینها، مقاومت مردم و مجاهدان آذربایجان به رهبری ستارخان و باقرخان، ماه‏ها ادامه یافت تا اینکه قرار بر این شد تا نمایندگان دولت‏های روسیه و انگلستان، به ظاهر برای حفظ جان اتباع خود در تبریز وارد این شهر شوند. از این رو سپاهیان روس در نهم اردیبهشت 1288 ش وارد این شهر شده و تا هنگام انقلاب کبیر روسیه تا هشت سال بعد در تبریز باقی ماندند. البته نباید از ذهن دور داشت که صدور فرمان مشروطیت با کوشش و از خودگذشتگی مردم و علمای تهران صورت گرفت، ولی تثبیت آن مرهون فداکاری و قیام دلیرانه مردم تبریز و برجسته‏ترین رهبران آن، ستارخان و باقرخان بود.

*افتتاح آرامگاه نوبنیاد "ابوعلی سینا" در همدان با حضور خاورشناسان (1337ش)
مقبره جدید شیخ الرئیس ابوعلی سینا، مقارن جشن هزاره تولد آن دانشمند شهیر مسلمان ساخته شد و با حضور اندیشمندان، دانش دوستان و مستشرقین، در همدان و در زمینی به مساحت بیش از 3000 متر افتتاح گردید. دوازده ستونی که بر فراز آرامگاه ابن سینا نصب شده است، به نشانه احاطه آن علامه دهر به دوازده رشته علمی از قبیل: طب، نجوم، ریاضیات، فلسفه، منطق، ادبیات، متافیزیک، عرفان و... و ده ستون جلوی مزار به مثابه گذشت ده قرن از زمان حیات آن دانشمند فرزانه و مسلمان، به کار رفته است. همچنین در کنار قبر وی، موزه‏ای مربوط به آن شخصیت فرزانه علمی واقع شده است که همه روزه مورد بازدید علاقمندان و دوستداران علم و دانش قرار می‏گیرد.

*روز شوراها و آغاز به کار شوراهای اسلامی شهر و روستا (1378 ش)
یکی از پایه‏های اصلی تحقق انقلاب اسلامی، حضور و مشارکت گسترده مردم بوده و بدون داشتن این پشتوانه عظیم، مسلماً پیروزی محقَّق نمی‏شد. در همین راستا در نهم اردیبهشت سال 1358 ش، رهبر کبیر انقلاب اسلامی، امام خمینی(ره)، طی فرمانی به شورای انقلاب، توصیه کردند که آیین‏نامه تدوین شوراها را تنظیم کند تا اصلِ حضور و مشارکت مردم تامین شود. با پایان جنگ و به وجود آمدن ثبات و آرامش جهت تحقق آرمان‏های والای حضرت امام و پیاده شدن این اصل قانون اساسی و مشارکت مردم در سرنوشت خود، انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا در تمام نقاط کشور باحضور گسترده مردم و با شرکت بیش از 24 میلیون نفر در هفتم اسفندماه سال 1377 برگزار شد. این شوراها در سالروز صدور فرمان امام خمینی(ره) به شورای انقلاب، همزمان با بیستمین بهار انقلاب اسلامی، در نهم اردیبهشت سال 1378، با پیام مقام معظم رهبری، آغاز به کار نمودند.

*درگذشت دکتر "ذبیح اللَّه صفا" محقق، مترجم، ادیب و شاعر معاصر (1378 ش)
دکتر ذبیح اللَّه صفا شهمیرزادی در سال 1290 ش در شهمیرزاد سمنان به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی متوسطه را در همان جا و بابل گذراند. سپس به تهران آمد و تحصیلات خود را تا درجه دکترای ادبیات ادامه داد و به استادی دانشگاه رسید. دکتر صفا در طول عمر فرهنگی خود سمت‏ها و پست‏های حساسی تصدی کرد و از این راه خدمات فرهنگی و اجتماعی بسیاری به یادگار گذاشت. برخی از این خدمات از این قرارند: دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو در ایران، رییس دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، عضو هیئت نمایندگی ایران در کنفرانس‏های عمومی سازمان یونسکو، عضو هیئت مدیره شرکت مؤلفان و مترجمان ایران و نیز عضو پیوسته فرهنگستان ایران.

وی همچنین از سال 1312، همکاری خویش را با بسیاری از مجلات فرهنگی کشور آغاز کرد و حاصل این همکاری، نگارش ده‏ها مقاله تحقیقی درموضوعات ادبی، تاریخی و فلسفی بوده است. استاد صفا از استادانی است که تحقیقات سودمندی در زمینه‏های تاریخ و فرهنگ و ادبیات فارسی انجام داده که تاریخ ادبیات ایران در 5 جلد، تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلامی، حماسه سرایی در ایران، گنج سخن در 3 جلد و مذاهب تشیع در ایران از آن جمله‏ اند. استاد صفا در سال 1354 ش در شهر لوبک آلمان ساکن شد و به تحقیق و نگارش خود ادامه داد. سرانجام این ادیب برجسته در سال 1378 ش در 88 سالگی در لوبک آلمان درگذشت و در همان شهر به خاک سپرده شد.

**رویدادهای مهم این روز در تقویم هجری ( 18 جمادی الثانی 1434 )**

*شهادت مظلومانه‏ علامه‏ مجاهد "قاضی نورالله شوشتری" عالم و مؤلف(1019 ق)
قاضی نوراللَّه بن سید شرف الدین شوشتری، رجالی، فقیه، اصولی، محدث، شاعر و عالم بزرگ عهد صفوی، بود. در سال 956 ق در شوشتر به دنیا آمد. دروس آغازین را نزد پدر دانشمندش فرا گرفت و در سال 979 راهی مشهد مقدس شد. سیدنوراللَّه در مشهد به درس اساتید بزرگ راه یافت و از بزرگان شهر اجازه‏ی روایت گرفت. او در سال 993 روانه‏ی هند شد و پس از سالیانی،منصب قضاوت را عهده دار گشت. این اندیشمند مسلمان در هند مذهبِ خود را اظهار نمی‏داشت و تقیه می‏کرد تا این که علمای دربار هند از نفوذ او هراسان شده و در صدد فتنه و برانگیختن شاه، علیه قاضی برآمدند.

سرانجام با توطئه چینی، به کتاب مجالسُ المؤمنینِ وی دست یافته و او را به جرم شیعه بودن، مستحق اجرای حَد دانستند. قاضی نوراللَّه شوشتری، سرانجام در سال 1019 ق در حالی که حدود 65 سال عمر داشت در زیر شلاق حسودان به شهادت رسید. تصنیفات این بزرگ مرد عرصه‏ی سیاست و نگارش را تا 140 کتاب ذکر کرده‏اند که: اِحقاقُ الحَقّ، مَجالِسُ المؤمنین، تَفسیر القرآن، تحفَةُ العقول و ده‏ها اثر دیگر از اوست. مزار قاضی شوشتری در آگره‏ی هندوستان، زیارتگاه مسلمانان بسیاری در دلِ شبه قاره‏ی هند است.

*ارتحال استادُ المتأخرین شیخ "مرتضی انصاری" فقیه و مرجع اعلی در نجف(1281 ق)
شیخ مرتضی انصاری شوشتری دزفولی، یکی از نامورترین و پرآوازه‏ ترین مراجع عالی‏قدر تقلید در سده‏ های اخیر و یکی از محقق‏ ترین چهره‏ های علمی و فقهی قرون متأخّر به شمار می‏رود. شیخ مرتضی انصاری در روز عید غدیر 1214 ق در دزفول و از سلاله‏ی جابربن عبداللَّه انصاری به دنیا آمد. وی در 18 سالگی راهی کربلا شد و به تحصیل علوم دینی پرداخت. سپس به نجف اشرف رفت واز محضر درس شیخ موسی کاشف الغطاء استفاده برد. ایشان همچنین درکاشان به حلقه‏ی درس ملااحمد نراقی راه یافت و زانوی ادب زد. شیخ انصاری در 35 سالگی بار دیگر عازم نجف گردیدو به تدریس و تالیف پرداخت.

صدها شاگرد مجتهد از جمله میرزای شیرازی، شیخ جعفر شوشتری، میرزای رشتی، سیدحسین کوه کمره‏ای، آخوند خراسانی و... در محضر او پرورش یافته و کتاب مکاسب و فرائد الاصول از جمله آثار مشهور این استاد اعظم می‏باشند. سرانجام این مرد علم و فضیلت در 67 سالگی به لقای معبود شتافت و در جوارمرقد مطهر امام علی(ع) آرمید.

*واگذاری امتیاز "رویتر" توسط "ناصرالدین شاه قاجار" به انگلستان(1289 ق)
در نیمه‏ی دوم دوران سلطنت ناصرالدین شاه قاجار، عده‏ای از خارجیان تقاضای امتیاز بهره‏برداری از معادن و سایر منابع کشور را نمودند. نخستین و مهم‏ترینِ آن‏ها، امتیازی بود که به موجب آن، انحصار ساختمان راه آهن، استخراج معادن و تاسیس بانک ملی به "بارون جولیوس دو رویتر" سرمایه‏دار انگلیسی اعطا شد. این امتیاز به قدری وسیع بود که اجرای آن برای رویتر نیز مشکل می‏نمود و دو طرف معاهده به زودی فهمیدند که این کار بدون مطالعه‏ی دقیق انجام یافته است. بنابراین، این امتیاز بر اثر تاخیر رویتر لغو شد. ولی در سال 1306 ق دولت ایران به پسر رویتر، امتیاز تاسیس بانک را اعطا کرد و وی توانست از بعضی معادن بهره‏برداری کند. این امتیاز در نهایت به تاسیس بانک شاهنشاهی و بانک صنایع و معادن در ایران منتهی گشت.

*رحلت فقیه برجسته و عالم مجاهد آیت‏ اللّه "حاج آقا حسین خادمی" (1405 ق)
آیت‏اللَّه حسین خادمی اصفهانی در حدود سال 1317ق در اصفهان به دنیا آمد. پس از فراگیری مقدمات و سطح، به نجف اشرف رفته و از محضر اساتیدی چون میرزای نائینی، سیدابوالحسن اصفهانی، خوانساری و شیخ محمد جواد بلاغی بهره‏مند شد. آیت اللَّه خادمی در 26 سالگی به مقام رفیع اجتهاد نائل گشت و سپس به اصفهان مراجعت نمود. ایشان در جریان کشف حجاب، با سخنرانی‏های آتشین خود به مبارزه با رژیم رضاخان برخاست و در ملی شدن صنعت نفت نیز در کنار آیت‏اللَّه کاشانی و شهید نواب‏صفوی فعالیت زیادی داشت. آیت‏اللَّه خادمی از آغاز نهضت امام خمینی، در تشویق و ترغیب مردم در برپایی جنبش اسلامیِ ضد سلطنتی و بیان اهداف امام، در اصفهان نقش ارزشمندی ایفا نمود. این عالم بزرگوار در 20 اسفند 1363 ش در 86 سالگی در اصفهان بدرود حیات گفت و در آن شهر مدفون گردید.

**رویدادهای مهم این روز در تقویم میلادی ( 29 آوریل 2013 )**

*شکست آلمان نازی از متفقین در آخرین روزهای جنگ جهانی دوم (1945م)
نیمه دوم جنگ جهانی دوم توأم با شکست و عقب نشینی برای ارتش آلمان بود. در سال 1944م قسمت اعظم منطقه بالکان از وجود آلمان‏ها پاک گردید و سپس لهستان و اتریش نیز از اشغال نازی‏ها خارج شد. آلمان‏ها از طرف غرب نیز مجبور به عقب‏نشینی از فرانسه، بلژیک و هلند شدند تا اینکه در جریان حمله متفقین در فوریه 1945م، خطوط دفاعی آلمان شکافته شد. در ماه مارس همان سال متفقین از رود راین گذشته و در بیست و چهارم آوریل نیز روس‏ها از شرق وارد برلین پایتخت آلمان شدند. هم‏چنین در پی پیروزی متفقین در ایتالیا، حدود یک میلیون سرباز آلمانی مستقر در این کشور، خود را تسلیم متفقین کردند. این شکست بزرگ در حالی که برلین زیر آتش نیروهای شوروی قرار داشت، هیتلر را از پیروزی در جنگ، کاملاً ناامید کرد و در نهایت، آلمان نازی را به پذیرش شکست مجبور ساخت.

*آغاز سلطنت "پتر کبیر"، پادشاه شهیر روسیه (1682م)
پتر کبیر امپراتور نامدار روسیه، در دوازدهم مارس 1672م در مسکو به دنیا آمد. پتر کبیر برادر فئودور، سومین تزار خاندان رومانوف بود. وی در 29 آوریل 1682م در ده سالگی به سلطنت روسیه دست یافت و پس از رسیدن به مقام سلطنت، توسط خواهرش که نیابت سلطنت را به عهده داشت از سلطنت خلع و به دهکده‏ای نزدیک مسکو تبعید شد. پتر کبیر پس از مدتی سپاهی عظیم فراهم آورد و به جنگ خواهر خویش رفت. پتر در این نبرد پیروز شد. پتر کبیر از آن پس با قاطعیت به سر و سامان دادن به امور داخلی کشورش پرداخت و در امور فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی روسیه، تحولات مهمی به وجود آورد. پتر هم‏چنین سرزمین‏های بسیاری را اشغال کرد و قلمرو حکومت خود را گسترش داد. وی مصمم بود تا رعایای نیمه وحشی روس را به تمدن برساند.

از این رو بسیاری از مهندسان، معماران، دریانوردان و پزشکان غربی را استخدام کرد و به روسیه فرستاد. او در مسیر تغییر اوضاع اجتماعی و اخلاق قدیمی ملت روس، قدم‏های سریعی برداشت به طوری که در اواخر سلطنت او، روسیه درشمار ممالک بزرگ اروپا درآمد. پتر آرزو داشت تا روسیه از سمت جنوب به دریاهای گرم متصل شود و این هدف را دنبال می‏کرد. برای این منظور او و پادشاهان بعدی تلاش فراوانی از خود نشان دادند و ظلم و ستم زیادی به مردم روا داشتند ولی طی صدها سال بعد نیز به مقصود خود نرسیدند. هرچند در این میان، با تحمیل جنگ‏های گوناگون با همسایگان خود از قبیل ایران و عثمانی، سرزمین‏های وسیعی را طی قراردادهای اجباری به تصرف خود درآوردند. پتر کبیر سرانجام پس از چهل و سه سال تزاری و سی و شش سال حکومت در بیست و هشتم ژانویه 1725م در پنجاه و سه سالگی جان سپرد. (ر.ک: 28 ژانویه)

*مرگ "راینهارْت دوزی" خاورشناس بزرگ هلندی (1883م)
راینهارْت دوزی، کتاب شناس، تاریخ دان و خاورشناس معروف هلندی، در 21 فوریه 1820م در این کشور به دنیا آمد. وی تحصیلات خود را در علوم تاریخ و زبان‏شناسی ادامه داد و در 24 سالگی به اخذ درجه دکترای ادبیات نائل آمد. دوزی گرچه با زبان‏های فرانسه، آلمانی، یونانی، انگلیسی و لاتین آشنایى داشت اما توجه بیشترش به زبان عربی بود. وی در ابتدا در کتابخانه دانشگاه شهر به مطالعه و فهرست برداری از کتب خطی شرقی پرداخت و در 30 سالگی به عنوان استاد فوق‏العاده به تدریس در این دانشگاه مشغول شد. دوزی هم‏چنین علاوه بر مدیریت بخش نسخه‏های خطی شرقی، به تصحیح و شرح و انتشار متون عربی پرداخت. با این حال، علاقه اصلی دوزی، به تاریخ اندلس و عملکرد مسلمانان بود. وی برای تکمیل مطالعات و تنظیم و نگارش کتاب‏های خود به چندین کشور اروپایى مسافرت کرد و نسخه‏های خطی موجود را بررسی نمود.

دوزی از آن پس کتاب‏های متعددی درباره تاریخ اسلام و اعراب نگاشت که تاریخ اسلام از آغاز تا نیمه قرن نوزدهم، تاریخ سیاسی و ادبی عرب در اندلس و نقد کتاب فرازهایی از تاریخ اعراب مغربی از آن جمله است. به طور کلی شهرت اصلی دوزی، به خاطر تحقیقات مفصل او درباره تاریخ اعراب در اسپانیا و نیز فرهنگ تکمیلی قاموس‏های عربی می‏باشد. راینهارْت دوزی سرانجام در بیست و نهم آوریل 1883م در شصت و سه سالگی درگذشت.

*مرگ "آلفرد هیچکاک" کارگردان مشهور قرن بیستم (1980م)
آلفرد هیچْکاکْ کارگردان معروف سینما در 13 اوت 1899م در خانواده‏ای یهودی در شهر لندن به دنیا آمد. وی تحصیلات خود را در یک مدرسه مذهبی گذراند و سپس در رشته مکانیک و برق به ادامه تحصیل پرداخت. در این هنگام بر اثر علاقه فراوانی که به کارگردانی و تهیه فیلم‏های جنایى داشت، دوره کلاس کارگردانی را پشت سر نهاد و چند فیلم در انگلستان ساخت. پس از چندی شهرت هیچکاک در انگلستان به حدی رسید که کمپانی‏های بزرگ از او خواستند تا برایشان فیلم بسازد. وی در سال 1939 به امریکا رفت و به ساخت فیلم مشغول شد. هیچکاک در طی اقامت چهل ساله در امریکا، فیلم‏هایى ساخت که شهرت جهانی یافتند و او را به عنوان کارگردانی موفق، معرفی کردند. هیچکاک را به عنوان بزرگ‏ترین متخصص فن سینما در قرن اخیر قبول دارند و حتی مخالفانش، این عنوان را با ریاضت به او تفویض می‏کنند.

خاصیت ذاتی سینمای وی آن است که بیننده را مجذوب کند. فیلم‏های هیچکاک به ندرت غیر منطقی است. در حقیقتْ کاری که وی انجام می‏دهد آن است که ماجراهای داستانش را بر اساس یک تصادف و تقارن بارز و استثنایى بنا می‏کند که این تصادف، وضعیت اساسی و عمده داستان او را تشکیل می‏دهد. هیچکاک یگانه فیلم‏سازی است که می‏تواند افکار یک یا چند شخصیت اثر خویش را بدون توسل به گفتگو، به تصویر برگرداند و به تماشاگر نشان بدهد. از این رو، می‏توان او را یک فیلم‏ساز واقع‏گرا دانست. هیچ فیلم ساز دیگری به جز هیچکاک نمی‏تواند حقیقت انسانی را آن‏طور که باید، بازگو کند. هیچکاک کارگردانی است که آثارش به خاطر روشنی و سادگی، در سراسر جهان، بیش از کارهای هر فیلم‏ساز دیگری، در دسترس درک و بهره تماشاگر قرار دارد.

او در عین حال، کارگردانی است که در ساختن فیلم از ظریف‏ترین و نهفته‏ترین روابط بین افراد انسان، نظیر ندارد. این کارگردان معروف فیلم‏های جنایی و دلهره‏آور، در امریکا توانست محبوبیت زایدالوصفی به دست آوَرَد و فیلم‏های برجسته‏ای هم‏چون رِبه‏کا، سوءظن، طناب، طلسم شده، زندگی دوزخی و بیگانه‏ای در ترن را بسازد. آلفرد هیچکاک سرانجام در 29 آوریل 1980م در 81 سالگی درگذشت.

منبع: راسخون
انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.