هووهای مدیریتی که نمی‌گذارند دیو سفید ایران جهانی شود
خبرگزاری تسنیم: مدتهاست که جاذبه‌های طبیعی ایران مانند کوه دماوند و کویر لوت منتظر یکی‌شدن تصمیمات مدیران ۵ سازمان بزرگ کشور برای ورود به جرگه آثار جهانی است.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، بر اساس آمارهای بین‌المللی، ایران از نظر جاذبه‌های طبیعی و تاریخی در دنیا به ترتیب رتبه‌های پنجم و دهم را دارد اما شاهدیم کشوری با این وسعت آثار تاریخی و جاذبه‌های طبیعی در دنیا فقط 15 اثر فرهنگی آن ثبت جهانی شده است و متأسفانه باید بگوییم که هیچ کدام از جاذبه‌های طبیعی آن به ثبت جهانی نرسیده است.
در این بین دیده می‌شود که در کشورهایی مانند ایتالیا و اسپانیا که رتبه‌های اول و دوم یونسکو را از نظر ثبت آثار تاریخی و جاذبه‌های طبیعی دارند ثبت جاذبه‌هایی مانند شهر و جزیره وجود دارد ولی ما هنوز جاذبه‌هایی مانند کوه دماوند و کویر لوت را نتوانسته‌ایم ثبت جهانی کنیم.
در این زمینه و برای بررسی هر چه بیشتر موضوع با هادی پرونده، کارشناس مسائل گردشگری و میراث فرهنگی صحبت می‌کنیم.
*تسنیم: در ابتدا در باره تعهدنامه ثبت میراث فرهنگی و طبیعی که در سازمان جهانی یونسکو صورت می‌گیرد، توضیحاتی ارائه دهید.
*پرونده: در ابتدا باید بگویم واقعیت حوزه میراث فرهنگی در کشور این است که از توجه به میراث فرهنگی گذشته و به تعصب در این حوزه رسیده است که این اتفاق نه تنها به میراث فرهنگی کمک نمی‌کند بلکه وقتی برخورد تعصبی داشته باشیم، از منطق خارج می‌شویم و آسیب به حوزه مهم میراث فرهنگی می‌زنیم. معتقدم باید در حوزه میراث فرهنگی تعصبات را کنار بگذاریم و موضوع را صفر و صدی نبینیم بلکه ممکن است 50 هم راهگشا باشد.
هم اکنون در حوزه میراث فرهنگی حاضر نیستیم خود را با کشورهای دیگر مقایسه کنیم. از سال 1972 میلادی یک تعهدنامه میراث فرهنگی در سازمان جهانی یونسکو شکل گرفت که از آن تاریخ تا الان 962 سایت را در فهرست میراث فرهنگی جهانی ثبت کرد که این میراث، شأن و ارزش جهانی دارند و از آن تعداد 745 اثر فرهنگی و تاریخی است، 188 اثر میراث طبیعی و 29 اثر نیز تحت عنوان اثرهای دیگر وجود دارد. 190 کشور جز این تعهدنامه هستند و کشورهای مختلف نسبت به سهمیه‌هایی که دارند پرونده‌های اماکن برجسته خود را که شأن جهانی دارند را اعلام می‌کنند تا کارشناسی شود و اگر شأن جهانی داشته باشد در یونسکو ثبت شود.
*تسنیم: رکوردهای جهانی ثبت آثار تاریخی در یونسکو را چه کشورهایی در اختیار دارند؟ وضعیت ایران چگونه است؟
*پرونده: ببینید! طی چند سال اخیر اتفاقات خوبی افتاده و ما توانستیم گنبد کاووس را ثبت جهانی کنیم در حالی که روسیه که سال گذشته میزبان سازمان جهانی یونسکو بود نتوانست کاخ کرملین را ثبت جهانی کند. اما نگاه به کشورهای دیگر دنیا که در این زمینه موفق بوده‌اند نشان می‌دهد که در فهرست جهانی ایتالیا با ثبت 47 اثر تاریخی، فرهنگی و طبیعی در رتبه اول فهرست میراث طبیعی جهانی قرار گیرد که مراکز تاریخی این کشور مانند شهر رم ثبت شده است و این کشور آنقدر پیشرفت کرده که سایت جهانی مشترک با کشور سوئیس بنام «سایت مونته‌سن‌جورجو» را را‌ه‌اندازی کرده است، در حالیکه با وجود قابلیت‌های فراوان، ما فقط تاکنون 15 اثر را ثبت جهانی کردیم.
مونته سن جورجو
رتبه دوم یونسکو در اختیار کشور اسپانیاست که تاکنون 44 اثر میراث فرهنگی و طبیعی را ثبت کرده است؛ ما امسال می‌خواهیم کاخ گلستان را ثبت کنیم این اتفاق خوبی است اما وقتی مقایسه می‌کنیم با اسپانیا متوجه می‌شویم این کشور، 5 شهر خود را ثبت جهانی کرده است در حالیکه ما مدتهاست می‌خواهیم بافت تاریخی یزد را ثبت کنیم اما آنقدر درگیر مسائل شهری آن هستیم که ثبت آن باقی مانده است.
رتبه سوم یونسکو نیز مربوط به کشور چین است و جالب است که بدانید این کشور 13 سال با تاخیر به کنوانسیون یونسکو پیوست ولی تاکنون 41 اثر تاریخی‌اش را ثبت کرده است که از این تعداد 29 اثر تاریخی، 8 اثر فرهنگی و 4 اثر طبیعی دارد. الان کشور ما رتبه 16 جهان است و 15 اثر را در یونسکو ثبت کرده است.
*تسنیم: مشکل کشورمان برای ثبت آثار فرهنگی و طبیعی در یونسکو چیست؟
پرونده: باید گفت که ما وقتی درنظر داریم یک بنا یا منطقه را ثبت کنیم، به مشکل برمی‌خوریم، به طوری‌که مدتهاست می‌خواهیم کوه دماوند یا کویر لوت را ثبت کنیم اما برخورد قانونی می‌شود. مشکل اینجاست که سازمان حفاظت از محیط‌زیست حرف خود را می‌زند و سازمان میراث فرهنگی نیز نظر خود را بیان می‌کند لذا ما در حوزه میراث طبیعی هنوز نتوانسته‌ایم اثری را ثبت کنیم. همچنین در ثبت منطقه‌ای از شهرها نیز با شهرداران چنین مشکلی را داریم. این در حالی است که کشوری مانند ایتالیا چند جزیره مثل تینو و تینتو ثبت کرده است .
یکی از نکاتی که در ثبت جهانی آثار تاریخی و جاذبه‌های طبیعی در نظر گرفته می‌شود درمعرض خطرنبودن آن اثر است. ما وقتی به سایت جهانی یونسکو نگاه می‌کنیم، می‌بینیم هیچ کدام از آثار آن جزء فهرست در خطر نیست اما ایران 15 اثر ثبت کرده است که یکی از آنها که شهر بم است به عنوان میراث در خطر محسوب می‌شود، در حالیکه کشوری مانند ایتالیا یک جزیره را ثبت کرده و این جزیره جزء آثار در خطر نیست. باید گفت وسعت دید آنها وسیع‌تر از ما است.
*تسنیم: پس مشکل اصلی مدیریت است؟
پرونده:بله! در ایران همه مجموعه‌ها زحمت می‌کشند ولی هر مجموعه‌ای از نگاه خود به موضوع نگاه می‌کند و هنوز به زبان مشترک نرسیده‌ایم لذا باید برخوردهایمان را از تعصب خارج کنیم و گرنه به نتیجه نمی‌رسیم و یا جوابی را می‌گیریم که امروز شاهد آن هستیم یعنی روند کند و آشفته. ما هنوز نتوانستیم در میراث طبیعی ورود کنیم در حالیکه قله دنا، کوه دماوند و کویر لوت مناطق بی‌نظری هستند.
برخورد تعصبی موجب شده است زبان مشترک بین مسئولان مختلف دستگاه‌ها به وجود نیاید و به عنوان مثال در موضوع میراث فرهنگی منطقه عودلاجان تهران هر هفته کارشناسان میراث فرهنگی و مسئولان شهری در خانه امام جمعه جمع می‌شوند تا به نتیجه‌ای برسند اما این اتفاقات هنوز به نتیجه نرسیده است و مدت زیادی است که در این حوزه کار می‌کنیم و معتقدم که هنوز زبان مشترک را پیدا نکردیم.
*تسنیم: منظور شما از برخوردهای تعصبی چیست؟
پرونده: ببینید! برخوردها، برخوردهای سازمانی است. به عنوان مثال در مورد عودلاجان تهران، سازمان میراث فرهنگی می‌خواهد عودلاجان را همین‌گونه که هست حفظ کند اما شهرداری معتقد است نیاز به 5 پارکینگ مجهز داریم چرا که در این منطقه ترافیک زیادی را شاهدیم به همین دلیل است که به نتیجه نمی‌رسیم چرا که هر کس می‌خواهد به کمک ابزارهای قانونی خود کار را جلو ببرد و اگر این روند تغییر کند موفق خواهیم شد.
مثال دیگر اینکه کوه دماوند و قله دنا را قصد داریم ثبت جهانی کنیم اما در این بین سازمان‌هایی مانند سازمان حفاظت از محیط‌زیست، سازمان منابع طبیعی و جنگلداری، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور و سازمان میراث فرهنگی هر کدام نظر خود را می‌دهند. آنها حتی هنوز هنوز نتوانسته‌اند که یک همایش ثبت برگزار کنند البته شنیده‌ام که کارهایی در حال انجام است. لذا می‌بینیم تاکنون درخت با قدمت 300 سال را ثبت کردیم که این هم ارزش دارد اما ثبت کوه دماوند هنوز به جایی نرسیده است یا فقط یک نهر را ثبت کردیم.
*تسنیم: یعنی هنوز پرونده‌ای هم به یونسکو برای ثبت کوه دماوند، قله دنا و کویر لوت ارائه نکردیم؟
پرونده: خیر! اصلاً پرونده میراث طبیعی به یونسکو هنوز ارائه نکردیم، البته پیشنهاد دادیم اما هنوز ورود پیدا نکردیم و دست به عصا حرکت می‌کنیم. یکی از مهمترین پارامترهایی که یونسکو برای ثبت یک اثر طبیعی در نظر دارد مدیریت آن است که باید مشخص شود که مدیر کیست؟ در این زمینه سازمان حفاظت از محیط‌زیست، سازمان منابع طبیعی و جنگلداری، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، سازمان میراث فرهنگی و حتی وزارت صنایع و معادن دخیل هستند و شاهدیم دقیقاً که اتفاقی که برای کاخ کرملین برای روسیه افتاد همین بود، چرا که همه می‌دانستند این اثر تاریخی بی‌نظیر است ولی مشکل مدیریتی داشت و مدیریت آن مشخص نبود، لذا یونسکو پرونده را رد کرد اگر ما هم مشکل مدیریت را حل کنیم بسیاری از آثار تاریخی‌مان ثبت می‌شود.
گفت‌وگو از مسعود ملکی،بخش اجتماعی خبرگزاری تسنیم
انتهای پیام/
