انوری: فرهنگ جامع؛ واجد نوآوری‌های فرهنگ‌نگاری
خبرگزاری تسنیم: حسن انوری، مؤلف "فرهنگ سخن" گفت: به دوستان دست‌اندرکار تألیف "فرهنگ جامع زبان فارسی" توصیه می‌کنم، اهتمام بیشتری برای به ثمر رساندن این کار بزرگ به خرج دهند و همه کارها را کنار گذاشته و به تکمیل آن بپردازند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، حسن انوری پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی و مؤلف "فرهنگ سخن"، در مراسم رونمایی از جلد نخست "فرهنگ جامع زبان فارسی" با بیان اینکه این فرهنگ اولین فرهنگ جامع علمی زبان فارسی است، افزود: تمامی عناصر زبانی در فرهنگ جامع زبان فارسی منابع نوشتاری از کهن‌ترین نوشته‌ها و منابع گفتاری از جمله منابع صوتی و پژوهش میدانی جمعآوری شده است. متون حماسی، دینی، عرفانی، ادبی ، سفرنامه، داستان‌ها، رمان‌ها، روزنامه‌ها و حتی نسخه‌های خطی را در بر گرفته است.
وی ادامه داد: این نخستین‌بار است در ایران که فرهنگی این‌چنین گسترده دارای پیکره وسیعی است. حدود 60 صفحه فهرست شواهد دارد و 1500 منبع برای شواهد در آن ذکر شده است.
انوری گفت: نکته‌ای که در مورد اسم فرهنگ باید ذکر کنم این است که این فرهنگ جامع زبان فارسی است و نباید این تصور پیش بیاید که هر چه در زبان است در این فرهنگ موجود باشد. ما دو نوع واژه داریم، یکی واژگانی که از نظر دستوری درست است اما لغتی نیست که در فرهنگ بیاید مثلا برخی از لغت‌ها که شاعر یا نویسنده‌ای ساخته و تنها در متن خود او مورد استفاده قرار گرفته است مانند «پیش‌وجود» و «بیش‌بقا» که منحصر به نظامی است، «ناپیداکرانه» منحصر به حافظ است و یا «شیرآهن‌کوه‌مرد» که منحصر به احمد شاملو است و این لغات در جاهای دیگر و توسط دیگران مورد استفاده قرار نگرفته و نباید در فرهنگ جامع زبان بیاید.
این پژوهشگر اظهار کرد: یکی از مورادی که برای نخستین بار است در فرهنگ زبان فارسی آمده این است که شکل گفتاری کلمات در کتار شکل نوشتاری آن‌ها درج شده است و این یک نوآوری است که در فرهنگ جامع زبان فارسی ایجاد شده است. همچنین علاوه بر آوانگاری واژگان، تلفظ روز کلمات هم آمده است نه مانند فرهنگ دهخدا که نلفظ قدیمی آن‌ها درج شده است.
وی ادامه داد: همچنی در ریشه شناسی واژگان تنها ریشه واژه نیامده بلکه با پرداختی تاریخی به اصل آن‌ها مانند پهلوی، اوستایی یا هندواروپایی آن به دست داده شده و به طور کامل در خصوص ریشه کلمات بحث شده است. بعد از ریشه شناسی هویت دستوری واژگان یعنی اسم، فعل، ضمیر، شبه جمله، صوت و ... آمده است و این هم یک نوآوری است که برای نخستین بار در فرهنگ جامع زبان فارسی به کار رفته است.
انوری با بیان اینکه معمولا در فرهنگ‌های زبان فارسی برای معنی کلمات صرفا مترادف آن‌ها ذکر می‌شود، افزود: معانی کلمات در فرهنگ جامع زبان فارسی تعریف شده است و این نخستین بار است که تعاریف جامع و مانع در یک فرهنگ برای کلمات آمده است. همچنین در معنی هر کلمه حدود 10 شاهد به کار رفته است و در کنار شواهد هم زمان استفاده از آن‌ا ذکر شده مثلا گفته شده فردوسی در قرن 4 از این واژه بدین صورت استفاده کرده است و خواننده می‌تواند حدس بزند که زمان بوجود آمدن این واژه کی بوده است و این از مزایای مهم این فرهنگ است.
وی گفت: من با مقایسه واژه «آتش» در فرهنگ «سخن» و فرهنگ جامع زبان فارسی دیدم که برای آتش در فرهنگ سخن 11 معنی و 26 ترکیب آمده است، اما در فرهنگ جامع برای آتش 56 معنی و 129 ترکیب درج شده و این وسعت فرهنگ جامع زبان فارسی را نشان می‌دهد.
انوری در پایان در توصیه به علی اشرف صادقی سرپرست پدیدآورندگان فرهنگ جامع زبان فارسی گفت: دو توصیه به دوستم آقای صادقی دارم، یکی اینکه در انطباق شواهد با معنی لغات بیشتر دقت کنند و حتی گروهی را برای این انطباق‌دهی مامور کنند و دیگر اینکه اهتمام بیشتری برای به ثمر رساندن این کار بزرگ به خرج دهند و همه کارها را کنار گذاشته و به تکمیل این اثر بزرگ بپردازند.
انتهای پیام/