پروژه پریسم؛ همکاری آمریکا و شبکه‌های اجتماعی در بزرگ‌ترین جاسوسی سایبری تاریخ

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم؛ پنج‌شنبه، ششم ژوئن [16 خرداد ماه] روزنامه گاردین و روزنامه واشنگتن پست گزارشی منتشر کردند که نشان می‌داد، آژانس امنیت ملی آمریکا و پلیس فدرال به سِرورها و برنامه‌های کامپیوتری نُه شرکت عمده اینترنتی از جمله گوگل، یاهو، فیس‌بوک و اپل دسترسی مستقیم دارند. پس از گذشت چند روز از افشاگری روزنامه گاردین و واشنگتن ‌پست درباره سیستم گسترده جاسوسی در آژانس امنیت ملی آمریکا، موسوم به پروژه پریسم (منشور)، فردی که این اطلاعات را در اختیار روزنامه‌های مذکور قرار داده بود؛ خود را در هنگ‌کنگ معرفی کرد. در این مقاله به بررسی برخی از ابعاد پروژه پریسم می‌پردازیم.

 آژانس امنیت ملی آمریکا به جاسوسی از مردم سراسر جهان می‌پردازد.

ادوارد اسنودن
یک جوان 29ساله آمریکایی به‌نام ادوارد اسنودن که از کارکنان سابق سازمان سیا بوده می‌گوید هدف از این افشاگری «حراست از آزادی‌های اساسی مردم سراسر جهان» بوده است. گاردین و واشنگتن‌پست هویت واقعی او را در 10 ژوئن [20 خرداد ماه] منتشر کردند. ادوارد که مدتی را به‌عنوان تحلیل‌گر زیرساخت‌ها در آژانس امنیت ملی آمریکا (NSA)  نیز فعالیت کرده است می‌گوید: «آمریکا در حال تأسیس یک سیستم کاملاً پنهان و محرمانه جاسوسی است که زندگی همه آمریکایی‌ها را زیر نظر می‌گیرد». ادوارد سالانه 200 هزار دلار از ان‌اس‌اِی دریافت می‌کرده و امیدوار است که بقیه عمرش را بتواند در ایسلند به‌صورت پناهنده سیاسی زندگی کند.

پریسم بزرگ‌ترین پروژه جمع‌آوری اطلاعات بشری با اهداف سیاسی امنیتی است.

ادوارد می‌گوید: «من به هیچ وجه قصد پنهان کردن هویتم را ندارم، چون می‌دانم که کار اشتباهی انجام نداده‌ام. چون من نمی‌توانم با وجدان آرام به حکومت آمریکا اجازه بدهم که حریم خصوصی، آزادی اینترنت و آزادی‌های اساسی مردم را در سراسر جهان زیر پا بگذارد. آنها به این منظور در حال ساختن یک سیستم عظیم نظارت سری هستند». پس از افشای اطلاعات توسط ادوارد اسنودن درباره  پروژه پریسم، دولت آمریکا ناچار شد در یک بیانیه رسمی این  طرح را توجیه کند. توجیهی که به نظر نمی‌رسد مردم آمریکا و دولت‌های دیگر را قانع کرده باشد.

ادوارد اسنودن: از افشاگری‌ام پشیمان نیستم.

جاسوسی جهانی دولت اوباما
در سال‌های اخیر بی‌اساس خواندن ادعاهای مربوط به جاسوسی دولت اوباما از مردم آمریکا و سایر جهان به یکی از اظهارات هماهنگ مقامات کاخ سفید تبدیل شده بود. اما اتفاقی که در روزهای اخیر روی داد و به‌سرعت ابعاد آن گسترش یافت مقامات امنیتی و سیاسی کاخ سفید را مجبور به اعترافی تاریخی و گران کرد. افشای پروژه پریسم توسط ادوارد اسنودن، کارمند سابق سازمان سیا، که توسط روزنامه گاردین و در پی آن با انتشار ویدئوی گفت‌وگو با اسنودن انجام گرفت؛ یکی از بزرگ‌ترین افشائات علیه سازمان‌های اطلاعاتی ــ امنیتی آمریکا در تاریخ این کشور محسوب می‌شود.
با روشن شدن ابعاد حیرت‌آور جاسوسی نظام آمریکا از مردم جهان، هم اکنون اروپا، به‌خصوص آلمان، خواستار پاسخگویی کاخ سفید شده است. این درحالی است که بیشترین توجه در رویداد اخیر به آژانس امنیت ملی آمریکا، ان‌اس‌ای (NSA)، معطوف شده است که مخفی‌ترین و اسرارآمیزترین سازمان امنیتی آمریکاست که مسئول جاسوسی‌ها و برنامه‌های اطلاعاتی ــ امنیتی در خارج از آمریکا محسوب می‌شود.

فایل‌های منتشر شده توسط اسنودن نحوه کار پریسم را توضیح می‌دهند.

جیمز کلپر (James Clapper) مدیر آژانس امنیت ملی آمریکا، وجود برنامه پایش در حد وسیع را تأیید کرده است. اوباما نیز از موافقت و اجازه کنگره برای اجرای این برنامه خبر می‌دهد. این درحالی است که کوچک‌ترین اطلاعی در مورد آن به مردم آمریکا داده نشده بود. تا این که روزنامه واشنگتن پست و به‌خصوص گاردین، سندی بسیار سرّی انتشار دادند که منبع احتمالی ان‌اس‌ای برای به دست آوردن اطلاعاتش را فاش می‌کرد. بر اساس این سند که ادعا می‌شد از سوی کارمند سابق سیا، ادوارد اسنودن، افشا شده است؛ آژانس امنیت ملی از سال 2007 به سِرورهای متعلق به کمپانی‌های اینترنتی بزرگ دسترسی مستقیم داشته است. مایکروسافت اولین هدف آژانس بوده و شش ماه پس از آن یاهو سپس گوگل، فیس‌بوک، پال‌تاک، یوتیوب، اسکایپ و در نهایت ای‌او‌ال سِرورهای خود را در اختیار کارشناسان ان‌اس‌ای قرار داده‌اند.

یاهو، گوگل، فیس‌بوک، پال‌تاک، یوتیوب، اسکایپ و ای‌او‌ال سِرورهای خود را در اختیار ان‌اس‌ای قرار داده‌اند.

یکی از اسناد سری دولت آمریکا نشان می‌دهد آخرین مورد از کمپانی‌هایی که تن به همکاری با ان‌اس‌ای داده‌اند اپل بوده است که در اکتبر 2012 سرورهای خود را مستقیماً در اختیار آژانس قرار داده است. بدین ترتیب ان‌اس‌ای توانایی بزرگی داشته است که کاربران استفاده کننده از خدمات این کمپانی‌ها را در هرکجای دنیا که باشند شناسایی کرده مکالمات، برنامه‌ها و حتی روابط دوستانه و خصوصی آنها را نیز زیر نظر بگیرد.

ان‌اس‌ای اطلاعات موجود در سِرورهای اینترنتی را در پروژه‌های امنیتی خود به‌کار می‌گیرد.

پایگاه پریسم در ایالت یوتا
پریسم به شکلی گفته می‌شود که نور را در کابل‌های نوری منعکس می‌سازد. فیبرهایی نوری به‌کار گرفته شده در شبکه اینترنتی جهان از این نوع هستند. ان‌اس‌ای در ایالت یوتا یکی از پرهزینه‌ترین پروژه‌های خود را اجرا می‌کند که بخشی از برنامه پریسم محسوب می‌شود. در زمینی به‌وسعت صد هزار متر مربع نزدیک اردوگاه نظامی ویلیامز، ان‌اس‌ای بناهای بسیار عظیمی برای نگهداری از سوپرکامپیوترهایی می‌سازد که توانایی بسیار عظیمی در نگهداری اطلاعات دارند. این پروژه ساخت و ساز در حدود 2 میلیارد دلار برای ان‌اس‌ای هزینه دارد و کامپیوترهای آن قادرند حداقل 5 میلیارد گیگا بایت اطلاعات را در خود ذخیره کنند. هزینه مورد نیاز برای انرژی مورد استفاده در سیستم خنک کننده این پایگاه کامپیوترهای جاسوسی سالانه به‌تنهایی در حدود 40 میلیون دلار خواهد بود.

ساختمان‌های عظیمی در یوتا برای اجرای کامل پروژه پریسم در حال ساخت است.

کارمندان سابق ان‌اس‌ای، توماس دریک (Thomas Drake) و بیل بینی (Bill Binney) در ماه مارس افشا کردند که این پایگاه به‌زودی شروع به کار خواهد کرد و اطلاعات شخصی تمامی افراد از سراسر جهان را برای چندین دهه ذخیره  خواهد نمود. این اطلاعات شامل ای‌میل‌ها، گفت‌وگوها از طریق اسکایپ، جست‌وجوها در گوگل، ویدئوهای یوتیوب، نوشته‌ها در فیس‌بوک، نقل و انتقالات بانکی و به‌طور کلی اطلاعات الکترونیکی از هر نوعی خواهد بود.

اسنودن به افشای بزرگ‌ترین طرح جاسوسی آمریکا می‌پردازد.

دریک می‌گوید: «آنها همه چیز را در مورد شما در یوتا دارند». محاسبات بینی که یک ریاضی‌دان است و از تحلیل‌گران سابق ان‌اس‌ای بوده نشان می‌دهد که سرورهای پایگاه یوتا از اندازه کافی برای ذخیره تمامی ارتباطات الکترونیکی انسانی برای صد سال آینده برخوردار است. واضح است که این حجم از اطلاعات فرصت‌های بی‌شماری را برای کارشناسان ان‌اس‌ای برای بررسی تمامی زندگی شخصی افراد فراهم می‌کند؛ خواندن، شنیدن و حتی دیدن آنچه افراد مختلف در اقصی نقاط جهان در زندگی خصوصی خود به آن می‌پردازند.

کامپیوترهای پریسم قادرند حداقل 5 میلیارد گیگا بایت اطلاعات را در خود ذخیره کنند.

چرا ایالت یوتا؟
پایگاه در حال ساخت یوتا به‌شدت محافظت می‌شود و محدوده‌ای در حدود 5 برابر پایتخت آمریکا را در برمی‌گیرد. دوربین‌های کنترل، ایستگاه‌های بازرسی و نیز تجهیزات پیشرفته تشخیص هویت بیومتریک، امنیت و اختفای پروژه را میسر می‌کنند. سطح تدابیر نشان از در جریان بودن پروژه‌ای است که برای دولت آمریکا بسیار مهم و حتی حیاتی تلقی می‌شود. اما این که چرا ایالت یوتا برای اجرای پروژه پریسم انتخاب شده است به هیچ وجه اتفاقی نبوده است.

پایگاه در حال ساخت یوتا محدوده‌ای 5 برابر پایتخت آمریکا را در برمی‌گیرد.

بیشترین تعداد از پیروان فرقه مسیحی مورمون در یوتا ساکن هستند. اعضای این فرقه عقاید مذهبی و وطن‌پرستانه بسیار قدرتمندی دارند. جامعه مورمون‌ میسیونرهای مذهبی جوان خود را برای تبلیغ عقاید مذهبی فرقه به سراسر جهان اعزام می‌کند. این مبلغان مذهبی برای تأثیرگذاری بر افکار مردم مناطق مختلف جهان مطالعات دقیقی در زبان و فرهنگ ایشان انجام می‌دهند و به‌خوبی با زبان آنها آشنایی پیدا می‌کنند. پس از بازگشت به یوتا این افراد جذب سرویس‌های امنیتی ان‌اس‌ای می‌شوند تا با توجه به آشنایی خود با زبان‌های مختلف و از سوی دیگر حس وطن‌پرستی آمیخته با عقاید مذهبی، کارشناسان امنیتی را در تجزیه و تحلیل مکالمات و ای‌میل‌هایی که به زبان‌های مختلف بین مردم سراسر جهان رد و بدل می‌شود؛ کمک کنند.

با وجود افشاگری غیر قابل تردید اسنودن، اوباما به آمریکایی‌ها می‌گوید که کسی تلفن‌های شما را شنود نمی‌کند!

هم اکنون 1600 نفر از این افراد در یوتا به خدمت ان‌اس‌ای درآمده‌اند و آژانس دسترسی شبانه‌روزی به آنان دارد تا هرهنگامی که نیاز به رمزگشایی از یک مکالمه وجود داشته باشد؛ فوراً اقدام شود. بر اساس افشاگری‌های اسنودن حتی اطلاعاتی که از اروپا به آسیا، اقیانوسیه و یا آمریکای جنوبی منتقل می‌شوند نیز اغلب اوقات از سرورهای آمریکایی تحت کنترل و نظارت ان‌اس‌ای می‌گذرند.

تنها هزینه سیستم خنک‌کننده کامپیوترهای جاسوسی سالانه در حدود 40 میلیون دلار خواهد بود.

دولت آلمان، همکار ان‌اس‌ای
در اجرای پریسم دولت آلمان همکاری‌های وسیعی با ان‌اس‌ای داشته است. جالب است که دولت آلمان از اولین بازخواست کنندگان آمریکا پس از افشای جاسوسی وسیع ان‌اس‌ای از سراسر جهان بود که به‌نوعی فرار به جلو برای خارج شدن از زیر فشار انتقادهای جهانی احتمالی محسوب می‌شود. مدیران ارشد ان‌اس‌ای از جمله ژنرال چهار ستاره، کیث الکساندر، دیدارهای منظمی با کارشناسان آلمانی در فورت مید داشته‌اند.

کارشناسان آلمانی با ان‌اس‌ای همکاری می‌کردند.

آلمانی‌ها در بخش‌هایی از پروژه به‌عنوان آسیستانت عمل می‌کرده‌اند و سازمان اطلاعاتی آلمان بی‌ان‌دی همکاری‌های مستقیمی در عملیات‌های گوناگون با ان‌اس‌ای داشته است که اکثریت آنها مربوط به جمع‌آوری کلان اطلاعات از نقاط مختلف جهان بوده است. مناطق بحرانی جهان از جمله جاهایی بوده است که کارشناسان آلمانی کنار ان‌اس‌ای به فعالیت پرداخته‌اند. گاهی ان‌اس‌ای آلمانی‌ها را در رهبری عملیات‌ها نیز شریک کرده است. به‌عقیده بیل بینی حتی برخی از برنامه‌های ان‌اس‌ای در آلمان نیز اجرا شده است. هرچند به نظر می‌رسد چیزی شبیه به پروژه پریسم جزو این برنامه‌ها نباشد.

مردم آمریکا از اقدام ادوارد اسنودن حمایت می‌کنند

دست و پا کردن قانون برای پریسم
ان‌اس‌ای همواره در تلاش است برای پروژه پریسم توجیهات قانونی دست و پا کند تا از انتقادات شدید داخلی و بین‌المللی گریزگاهی بیابد. در دهه‌های گذشته تمامی فعالیت‌های اطلاعاتی نیازمند اخذ اجازه خاص از دادگاه برای اقدامات ویژه امنیتی بوده‌اند. رصد کردن ای‌میل‌ها و شنود تلفن‌ها همگی به رأی دادگاه نیاز داشتند. اما اکنون ان‌اس‌ای به‌بهانه‌های مختلف کار را برای خود آسان‌تر کرده است. کافی است که یک آمریکایی در خارج از کشور زندگی کند و یا با کسی در خارج ارتباطی داشته باشد، ان‌اس‌ای بدون هرگونه اخذ اجازه قانونی از دادگاه به شنود و بررسی ارتباطات او می‌پردازد.

علی‌رغم خشم دولت امریکا اسنودن در آمریکا تبدیل به یک قهرمان شده است.

این رویّه ان‌اس‌ای موجب افزایش شدید تعداد افراد مظنون از نظر این سازمان شده که با کاهش نظارت‌های دموکراتیک بر اقدامات سازمان و تعادل در عمل همراه بوده است. بدین ترتیب با کنار گذاشتن بوروکراسی اداری، در زمانی کوتاه حجم انبوهی از اطلاعات شخصی افراد برای ان‌اس‌ای قابل جمع‌آوری است. نفوذ به سرورهای اینترنتی در آمریکا، استفاده از ماهواره‌ها برای نظارت بر ارتباطات سایر نقاط جهان و همچنین نصب آنتن‌هایی در کشورهای مختلف برای پیگیری ارتباطات تلفن‌های موبایل، امکانات بی‌سابقه جمع‌آوری اطلاعات برای دولت آمریکا را فراهم کرده است به‌طوری که تاکنون هیچ دولتی در تاریخ در چنین حد کلان و گسترده‌ای به گردآوری اطلاعات نپرداخته است.

ان‌اس‌ای بدون هرگونه اجازه قانونی از دادگاه به شنود و بررسی ارتباطات آمریکایی‌ها می‌پردازد.

تلاش برای ذخیره تمامی داده‌های تولیدشده توسط بشر
ارزش عملیات‌های تجزیه و تحلیل داده‌ها برای سرویس‌های امنیتی آمریکا و سازمان سیا از مقدار سرمایه‌گذاری این آژانس‌ها روی پروژه‌های آن قابل درک است. قراردادهای چندین میلیون دلاری با شرکت‌های تخصصی آنالیز داده و سرمایه‌گذاری مستقیم سیا از طریق کمپانی زیردست خود، کیو ــ تل، نشان‌دهنده اهمیت فوق‌العاده جمع‌آوری و بررسی اطلاعات برای نظام آمریکاست. رمزگشایی و پیش‌بینی کردن مردم و رفتار آنها هدف غایی این پروژه‌ها محسوب می‌شود.

هانت: می‌خواهیم تمامی اطلاعات تولیدشده توسط بشر را جمع‌‌آوری و کامپیوتری کنیم.

ان‌اس‌ای دنبال آن است که بر اساس مکالمات تلفنی و نوشته‌های فیس‌بوک و توئیتر، رفتار و اتفاقات آینده در یک بحران، گرایش وسیع، موج اجتماعی و یا برنامه‌های خاص تبلیغاتی سیاسی اجتماعی را در تمامی زمینه‌ها از جمله سیاست، امنیت و اقتصاد پیش‌بینی کند و در مواقعی که جریانی علیه منافع آمریکا در هرکجای جهان در حال آغاز یا پیشروی است فورا جلوی آن را بگیرد. گوس هانت (Gus Hunt) از افسران سیا می‌گوید: «ما در اصل می‌کوشیم هرچیز ممکن را جمع‌آوری کرده برای همیشه نگه داریم. در حقیقت نزدیک است به جایی برسیم که تمامی اطلاعات تولیدشده توسط بشر را جمع‌آوری و کامپیوتری کنیم. تکنولوژی در این مورد بسیار سریع‌تر از آن حرکت می‌کند که دولت یا قانون بتواند جلوی آن را بگیرد».

*