شاخص هزینه‌های سلامت نگران‌کننده است/ایرانیان بیشترین هزینه درمان در خاورمیانه را می‌پردازند
خبرگزاری تسنیم: رئیس منتخب سازمان نظام پزشکی با اشاره به اینکه شاخص هزینه‌های کمرشکن سلامت در کشور نگران‌کننده است، گفت: متأسفانه بعد از پاکستان بیشترین هزینه درمان از جیب مردم در خاورمیانه را ایرانیان می‌پردازند.
دکتر علی‌رضا زالی منتخب جامعه پزشکی کشور به‌‌عنوان ششمین رئیس سازمان نظام پزشکی است. او تجریه و تخصص‌های فراوانی در حوزه درمان و نظام سلامت دارد و به همین خاطر توانست اعتماد جامعه پزشکی را برای تصدی پارلمان صنفی این جامعه به‌دست آورد. از طرف دیگر حوزه سلامت در کشور ما نقائص و کاستی‌های فراوانی دارد، در فرصتی که دست داد، ایشان را به خبرگزاری تسنیم دعوت نمودیم، و با وی به گپ و گفتی بی‌پرده و صریح نشستیم که قسمت دوم این نشست صمیمی از نظرتان می‌گذرد:
********************
تسنیم: تحلیل شما از بحران بی‌سابقه حوزه درمان و سلامت به خصوص در زمینه دارو و تجهیزات پزشکی چیست؟
دکتر زالی: قبل از اینکه به این بحث بپردازم اول باید این مسئله را عنوان کنم که دارو در دنیا به عنوان یک کالای استراتژی محسوب می‌شود و در همه کشورها اگر بررسی کنیم دارو کالاهای استراتژی به حساب می‌آید و یک ابزار فشار نیز محسوب شده و به همین دلیل بسیار مهم تلقی می‌شود. ما در کشورمان در حوزه دارو و درمان یک مشکل مبنایی داریم و آن هم این است که کمبود اعتبارات در این حوزه وجود دارد و در سالیان گذشته و در حدود دو دهه گذشته نیز زخم کهنه ای با عنوان کمبود اعتبارات در حوزه دارو و درمان را شاهد هستیم.
تسنیم: کمبوداعتبارات نیز احتمالاً ناشی از نگاه حداقلی به این حوزه است.....
دکتر زالی: بله، کاملاً، بنابراین شاید مهمترین ابزاری که بتواند در این زمینه کمک کند این است که حداقل باید یکبار برای همیشه این اعتبارات حوزه سلامت به صورت منطقی، روزآمد و کارآمد و با یک نگاه کاملاً آینده‌نگر و متناسب با ظرفیت‌های چالشی نوین سلامت طراحی شود.
تسنیم: با عرض پوزش ، در همین موضوع مباحثی در مجمع تشخیص مصلحت داشتید؟
دکتر زالی: بله، خوشبختانه سیاست‌های کلان مجمع تشخیص مصلحت یکی از مترقی‌ترین نگاه‌های نوین به عرصه سلامت است و بسیار خوشحال هستم که همه نقطه‌نظرات در این زمینه دیده شده است و یکی از بهترین برنامه‌های بالا‌دستی در طول سال‌های اخیر نهادینه شده است و انشاءالله ابعاد کامل آن در اختیار مردم قرار گیرد که در همین موضوعات حوزه سلامت است.
بالغ بر 1هزار و 500 سند پشتیبان ، برای تمام دستگاه‌ها طراحی شده است و یکی از فاخرترین کارهایی است که در سال‌های اخیر صورت پذیرفته است و همه دستگاه‌ها اجرایی و گروه‌های مختلف مشارکت داشتند و به این توافق رسیده‌ایم که به سمتی پیش برویم که سلامت مردم ارتقا پیدا کند و بخشی به آن نگاه نکنند و خوشحالم که این کار انجام شده است و شواهد علمی نیز پشتوانه این سیاست‌ها به حساب می‌آید و چون حجم این اسناد بسیار زیاد است می‌تواند یک ذخیره خوب برای همه کارشناسان به حساب آید.
نکته دوم اینکه مهمترین بحثی که در حوزه سلامت باید به آن توجه خاص شود بحث جبران کمبودهای جدی اعتبارات است. ببنید، در دنیا برای سلامت شاخص‌گذاری شده است اما شاخص مورد قبول سازمان جهانی در حوزه بهداشت یک مقداری شاخص‌های عینی و عملیاتی‌تر است.
یکی از شاخص‌هایی که در این زمینه وجود دارد سهم بهداشت و درمان از بودجه عمومی است و مورد دیگر سهم بهداشت و درمان از هزینه‌های جاری است و 2 موضوع دیگر نیز وجود دارد و آن سهم پرداختی از جیب مردم و مشارکت عادلانه مردم در تامین بودجه کشور است و این چند مورد شاخص‌هایی به حساب می‌آیند که هر کدام به صورت تطبیقی می‌تواند در حوزه سلامت مورد ارزیابی قرار گیرد.
ما در مجموع معدل خوبی در این شاخص‌ها در کشور نداریم. براین اساس و با بررسی 11 ساله به این مسئله رسیدیم که سهم بهداشت و درمان از GTP بالغ بر 5.3 درصد است که البته نوساناتی نیز داشته است و هیچ وقت بالاتر از 6 درصد نرفته است و پیش‌بینی می‌شد اگر تمام بودجه صنواتی سال 91 محقق می‌شد و 6 هزار میلیارد تومان از اعتبارات حاصل از هدفمندی یارانه‌ها را نیز می‌پرداختند تا در حوزه سلامت صرف می‌شد که متاسفانه این کار صورت نپذیرفت ما برای نخستین‌بار به رقم 6.4 درصد نزدیک می‌شدیم اما این مسئله محقق نشد.
یک کار کارشناسی دیگری در این زمینه صورت پذیرفت مبنی بر اینکه اگر ما می‌خواهیم همه محتویات حوزه سلامت را در برنامه توسعه پنجم عملیاتی کنیم که البته برخی از آمارها نشان‌دهنده آن بود که در برنامه توسعه چهارم کمتر از 20 درصد از منویات قانون‌گذار در حوزه سلامت عملیاتی شده است و 80 درصد آن صورت نپذیرفته است این بود که برای تحقق برنامه توسعه در حوزه سلامت اعتبارات لازم برای این کار باید به 7 درصد GTP برسد.
در مورد بحث سهم بهداشت و درمان در بودجه عمومی کشور ما دچار مشکل هستیم و تقریباً براساس بررسی‌های 11 سال اخیر سهم بهداشت و درمان از بودجه عمومی کشور حدود 9.2 درصد بود، در صورتی که امروزه مشخص شده است در کشورهای توسعه یافته حداقل اعتبار کف سهم عمومی بودجه کشورها برای حوزه بهداشت و درمان 16 درصد است.
شاخص سوم نیز این است که ما چقدر پرداخت از جیب مردم داشته باشیم؟ و در حال حاضر در منطقه خودمان اگر کشور پاکستان را کنار بگذاریم بالاترین پرداخت از جیب مردم در حوزه سلامت برای کشور ما است البته آمار دقیقی در این زمینه وجود ندارد اما به نظر در حدود 70 درصد از جیب مردم برای هزینه‌های بهداشت و درمان پرداخت می‌شود.
تسنیم: یعنی نقش بیمه‌ها در این زمینه پایین است....
دکتر زالی: بله دقیقا؛ حال اگر بخواهیم در این زمینه آسیب‌شناسی کنیم که در سال‌های گذشته چه عواملی منجر به پرداخت از جیب مردم شده است...
تسنیم: شما موافق پرداخت از جیب مردم هستید یا مخالف آن؟
دکتر زالی: ما مخالف هستیم و معتقدیم، مردم باید بسیار کمتر پرداخت کنند و معتقدیم که پرداخت از جیب مردم باید به زیر 30 درصد برسد و اصلاً خوب نیست پرداخت از جیب مردم زیاد باشد. زیرا پرداخت از جیب مردم می‌تواند منجر به مشکلات جدی شود و این شاخص، شاخص نگران‌کننده‌ای است بخاطر همین گفتم که عدالت در سلامت مهم است، ما یک شاخص دیگری داریم که این مسئله خیلی نگران کننده است و آن این است که خانواری با پرداخت هزینه‌های درمان به زیر خط فقر برسد و به آن هزینه‌های کمرشکن می‌گویند.
در قانون برنامه توسعه چهارم پیش‌بینی شد در زمینه پرداخت هزینه‌های کمرشکن ، ما باید از 3 درصد به حدود 1.5 درصد برسیم اما آماری که امروز داریم نگران‌کننده است. آمار رسمی وزارت بهداشت در سال 91 نشان می‌دهد که این آمار به 7.5 درصد رسیده است ولی بر اساس برخی آمارهایی که ما در کلان شهرها داریم عدد 14 درصد را نشان می‌دهد و در حاشیه شهرها این عدد به 16 درصد نیز می‌رسد و این اعداد آمارهای بسیار نگران‌کننده‌ای به حساب می‌آیند. و حال 1.5 درصد کجا و 16 درصد کجا.....
تسنیم: علت آن را در چه می‌بینید؟
دکتر زالی: علت آن را در این می‌بینیم که سیستم‌های حمایتی کافی در حوزه سلامت وجود نداشته است....
تسنیم: یعنی بیمه‌ها کارآیی نداشتند؟
دکتر زالی: بله؛ ما یک مطالعه‌ای در 3 سال قبل در چند بیمارستان آموزشی بزرگ انجام دادیم و آمدیم بخش‌هایی که بر اثر پرداخت از جیب دچار خط فقر شده‌اند را بررسی کردیم و مشاهده شد که کمترین میزان اثربخشی را برای جلوگیری از سقوط این خانوارها، بیمه‌ها داشته‌اند و درصد ناچیزی نیز بیمه‌های تکمیلی داشته‌اند و مفهوم این مطالعه این است که هیچ راهی برای حل این معضل اجتماعی وجود ندارد مگر اینکه سازمان‌های بیمه‌گر به خصوص بیمه‌های پایه و در ادامه آن بیمه‌های تکمیلی با عمق بیشتری خدمات حوزه سلامت را پوشش دهند.
در سال‌های گذشته به موازات مشارکت بیمه‌ها در تامین منابع سلامت به صورت کاملاً متفاوتی، پرداخت از جیب مردم افزایش یافت یعنی همان زمان که پرداخت از جیب مردم افزایش می‌یابد سهم بیمه‌ها کمتر شده است مثلاً در کشور در زمانی که پرداخت از جیب مردم در حدود 52 درصد بود در همان زمان سهم بیمه‌ها در تامین منابع سلامت حدود 22.5 درصد بود و در حال حاضر بر اساس آخرین پیش‌بینی بیمه‌ها حدود 18 درصد برای تامین منابع سلامت مشارکت دارند و به صورت تصاعدی پرداخت از جیب مردم افزایش پیدا می‌کند البته این به این معنا نیست که بیمه‌ها خواسته باشند کارشکنی کنند بلکه معتقدیم بیمه‌ها خودشان نیز دچار کمبود منابع هستند یعنی سازمان‌های بیمه‌گر ما نیز اگر منابع کافی در اختیارشان قرار گیرد حتماً پوشش و خدمات بهتری ارائه خواهند داد.
گلایه‌هایی بیمه‌ها نیز که همیشه به ما منتقل می‌کنند این است که منابع کافی در این زمینه ندارند بنابراین کسری نقدینگی در صندوق‌های بیمه‌ای کشور بخصوص بیمه‌های پایه یک مسئله جدی به حساب می‌آید و اگر منابع کافی را از منابع عمومی کشور به بیمه‌ها تزریق کنیم مطمئن هستیم که بیمه‌ها می‌توانند بیش از گذشته نقش جدی‌تری ایفا کنند و هیچ راه دیگری نیز وجود ندارد و اینکه فکر کنیم هر مدل دیگری بخواهیم اجرا کنیم اشتباه است و یک راه که پرداخت از جیب مردم را کاهش دهد توانمند‌سازی بیمه‌ها در قالب در اختیار گذاشتن بودجه از منابع عمومی به بیمه‌ها است.
تسنیم: حال با این توضیحات چطور می‌توانید رابطه مالی پزشک و بیمار را قطع کنیم
دکتر زالی:تا زمانی که بیمه‌ها به آن جایگاه واقعی خودشان نرسند این امکان وجود ندارد و در حد یک شعار باقی خواهد ماند.
تسنیم: حالا که به مبحث بیمه اشاره کردید نظرتان در مورد ادغام بیمه‌ها در سازمان بیمه سلامت چیست؟
دکتر زالی: در مورد ادغام بیمه‌ها مصوبه مجلس است ولی تکلیفی نیست.
تسنیم: سازمان تامین اجتماعی در این زمینه مخالف است.
دکتر زالی: این مورد اصلاً تکلیفی نیست و اگر دقت داشته باشید قانون‌گذار به دولت اجازه این کار را داده است ولی تکلیف نکرده است و این مسئله بسیار مهم است ولی به هر حال به دلیل اهمیت موضوع این تصمیم گرفته شده است و من فکر می‌کنم اساس کار منطقی است و این مسئله فرآیندهای بروکراسی را کم می‌کند و به حجم منابع کمک می‌کند و به وحدت سیاست‌گذاری در نظام بیمه‌ای کمک قابل شایانی خواهد کرد. اصل موضوع خوب است و معلوم است که منابع صندوقی بیمه به تشتت سیاست‌گذاری بر می‌گردد.
اما یک نکته‌ای که وجود دارد بحث سازمان تامین اجتماعی است، سازمان تامین اجتماعی در حدود 37 میلیون نفر را تحت پوشش دارد، یک شرایط ویژه‌ای برای بیمه‌شدگان خود طراحی کرده است. سهمی که بیمه‌شدگان تامین اجتماعی پرداخت می‌کنند بالاتر از سهمی است که دیگر دستگاه‌ها مثلاً کارکنان و بخش‌های دیگر می‌پردازند و این مسئله باعث تعهدات متفاوت در سازمان تامین اجتماعی شده است.
بنابراین اینکه چقدر ورود سازمان تامین اجتماعی به حوزه بیمه سلامت ایرانیان به طور خاص نگرانی ایجاد می‌کنند، سئوالی است که مطرح می‌شود آیا ادغام سازمان تامین اجتماعی در بیمه سلامت ایرانیان مانع از اجرای برنامه‌های تامین اجتماعی در حوزه درمان برای 37 میلیون می‌شود که این نگرانی وجود دارد و باید به صورت منطقی به این مسئله پاسخ داده شود.
به هر حال کسانی که امروز تحت پوشش تامین اجتماعی هستند از یک مزایای درمانی خاصی برخوردار هستند از جمله خدمات درمان مستقیم و 37 میلیون نفر آمار کمی نیست یعنی تقریباً نصف جمعیت ایران و به همین دلیل باید این نگرانی که در تامین اجتماعی و بیمه‌شدگان رخ داده است که آیا پیوستن آنان به بیمه سلامت ایرانیان منتهی و منجر به این نشود که خدمات فعلی درمان آسیب بخورد باید برطرف شود و به نظر من اگر سازمان بیمه سلامت ایرانیان از ظرفیت تامین اجتماعی بخواهد استفاده کند باید این نگرانی بیمه‌شدگان و مجموعه تامین اجتماعی را برطرف کند.
تسنیم: در حال حاضر بیمه ها نقش بسیار کمرنگی در حوزه درمان دارند، این مسئله به چه دلیل است.
دکتر زالی: بله، این مسئله درست است؛ عرض کردم خدمتتان منابع بیمه‌ای محدود است و بیمه‌ها آن قدرت صنعت بیمه‌ای را برای ورود به عرصه‌های مختلف را ندارند و کمبود جدی اعتبارات دارند. بنده مطمئن هستم که بیمه‌ها علاقه‌مند هستند که سرعت و رضایت پوشش‌شدگان خود را جلب کنند اما منابع آنان محدود است. سازمان بیمه سلامت نیز با این مفهوم یعنی حذف مسائل بروکراتیک، کاهش مقررات زائد، همگرایی در ایجاد وحدت رویه و سیاست‌گذاری، هدف‌گذاری مشترک و ایجاد یک ساختار نوین در کشور تشکیل شده است.
ولی عرض کردم که در اینجا باید 2 موضوع مورد توجه قرار گیرد، یک بحث نیروهای مسلح و دیگری نیز تامین اجتماعی است، چون این نگرانی هم در مشمولان تامین اجتماعی و هم در بخش‌های اجرایی وجود دارد که با پیوستن به سازمان بیمه سلامت ایرانیان آن مزایای تامین اجتماعی تفاوت کند و دومین نکته نیز ناهمگونی سرانه است یعنی این سرانه بیمه سلامت ایرانیان که باید توسط کارکنان پرداخت شود با سرانه‌ای که یک بیمه‌شده تامین اجتماعی می‌پردازد همگون‌سازی نشده است.
شاید مناسب‌ترین روش این باشد که در برخی از استان‌ها این طرح به صورت پایلوت به اجرا درآید و در برخی از استان‌ها بخش‌هایی از تامین اجتماعی به بیمه سلامت ایرانیان بپیوندند البته ما همیشه در کشورمان عجله می‌کنیم و گاهی باید طرح‌های پایلوتی به اجرا درآید و شاید انجام یک طرح پایلوت به این مسئله کمک کند.
تسنیم: با توجه به برگزاری یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری برنامه‌های نامزدها را در حوزه سلامت چگونه ارزیابی کردید؟
دکتر زالی: ما فکر می‌کنیم که نامزدهای ریاست جمهوری خودشان را در معرض آرای مردم قرار داده‌اند و به صورت جدی، سیستماتیک، جامع، تفصیلی و مبتنی بر واقعیت باید برنامه‌های خود را در حوزه سلامت برای افکار عمومی و جامعه پزشکی ارائه دهند.
به هر حال ما در انتخابات ایالات متحده آمریکا نیز شاهد آن بودیم که از مسائل جذاب در کمپین‌های انتخاباتی دو نامزد مطرح ریاست جمهوری آمریکا بحث رفاه اجتماعی و سلامت مطرح بود و اتفاقاً یکی از دلایلی که منجر شد که در یکی از مناظره‌ها یکی از نامزدها پیروز شود برنامه‌های عملیاتی وی در بحث پوشش بیشتر افراد فاقد بیمه در آمریکا بود.
کشورهای اروپای غربی نیز در مباحث حوزه سلامت بسیار جدی عمل می‌کنند، ولی متاسفانه ما هنوز به صورت سیستماتیک، جامع، تفصیلی، متقن و عملیاتی در برنامه‌های نامزدهای ریاست جمهوری مباحث سلامت را مشاهده نمی‌کنیم و به انتظار نشسته ایم که هر نامزد برنامه جامعه سلامت خود را ارائه دهد زیرا حداقل انتظار سازمان نظام پزشکی از نامزدها ارائه برنامه‌های عملیاتی آنها در حوزه سلامت کشور است.
ما بر این اساس معتقدیم که باید نگاه سلامت در چهار سال آینده جزو اولویت اصلی برنامه‌های رئیس جمهور منتخب باشد، زیرا مسئله سلامت به صورت یک مطالبه عمومی درآمده است، شاید در 10 سال گذشته مبحث سلامت به عنوان یک مطالبه عمومی به حساب نمی‌آمد ولی امروز در بررسی‌ها نشان داده شده است که سلامت یک مطالبه عمومی درآمده است و اگر هم نامزد ریاست جمهوری می‌خواهد آرای مردمی بیشتری به خود اختصاص دهد باید حتماً به حوزه سلامت توجه کند و به هر حال حوزه سلامت نیز باید همانند مباحث آموزش، امنیت، اشتغال و اقتصاد جزو مباحث مهم و جدی نامزدهای ریاست جمهوری در آید. زیرا امروز یک مطالبه عمومی شده است و بنده فکر می‌کنم یکی از مباحث جذابی که می‌تواند برای مردم و جامعه پزشکی در برنامه‌های نامزدهای ریاست جمهوری مورد توجه قرار بگیرد برنامه‌های حوزه سلامت هر کدام از نامزدها است.
گفت‌وگو از: علی رمضان‌پور، بخش اجتماعی خبرگزاری تسنیم
ادامه دارد... .
انتهای پیام/
