مرگ تدریجی دریاچه ارومیه

به گزارش خبرنگار گروه "رسانه‌های دیگر" خبرگزاری تسنیم، نگین فیروزه‌ای رنگ انگشتری ایران روزهای سختی را سپری می‌کند، آغازی تلخ را برای پایانش رقم زده‌اند و آرام‌آرام جان می‌دهد و با آنکه نفس‌هایش به شماره افتاده است اما تمام نسخه‌های پیچیده شده برای نجات آن به بایگانی سپرده شده‌ و ادامه این روند آینده ناگواری را پیش روی نه‌تنها برای مردم ارومیه که تمام ساکنان استان‌های آذربایجان‌غربی و شرقی قرار داده است. دریاچه‌ای که روزگاری لبریز از میهمانانی از تمام نقاط کشور می‌شد، امروز پر از خالی است و آه و اندوه جایگزین صدای قهقهه کودکان دیروزی می‌شود که تمام شادی و نشاط خود را در ساحل آن جای گذاشتند. ر

وند خشک شدن آن از سال 71 آغاز شد و در طول سال‌های اخیر به بیشترین میزان خود رسید تا جایی که هم‌اکنون بیش از دوسوم مساحت آن از بین رفته است و نمک‌های حاصل از این نابودی، زخم ناشی از کوتاهی‌های مسؤولان درباره دریاچه را می‌سوزاند و این عروس نیلگون آذربایجان را روز به روز به مرگ نزدیک‌تر می‌کند. کارشناسان سال گذشته از نابودی کامل این دریاچه و وقوع توفان‌های نمکی تا 2 سال دیگر در صورت بی‌توجهی به طرح‌های احیای آن خبر داده بودند ولی برگ‌های تقویم ورق خورد، یک‌سال سپری شد و تنها یک قدم، یک‌سال به نابودی باقی‌مانده است و باز هم وعده‌های بی‌سرانجام بی‌پایان است و البته زندگی دریاچه هم رو به پایان.

رئیس سازمان محیط زیست آذربایجان‌غربی هم که از کاهش مجدد سطح دریاچه ارومیه به میزان 20 سانتی‌متر در طول 4 ماه گذشته از سال خبر داده، از دیر آغاز شدن اقدامات احیایی برای نجات آن اظهار تاسف کرده و برنامه‌های مصوب را بی‌تاثیر در برون‌رفت دریاچه از بحران دانست. حسن عباس‌ن‍ژاد با اشاره به تدوین 24 طرح برای نجات این دریاچه گفت: ایجاد ایستگاه‌های پایش در مدخل‌‌های ورودی آب دریاچه ارومیه برای کنترل آب ورودی توسط استان‌های مختلف به دریاچه، ساخت یک ایستگاه ثابت اندازه‌گیری تراز آبی در دریاچه ارومیه و ارائه نتایج به ستاد مدیریت جامع دریاچه ارومیه از جمله این 24 طرح را شامل می‌شود که اجرای آنها نیازمند بیش از 13 هزار میلیارد تومان اعتبار است رقمی که خبری از تخصیص آن نیست.

عباس‌نژاد افزود: هرچند نتیجه بخش بودن این طرح برای حل مشکل دریاچه ارومیه بعید به نظر می‌رسد اما با فرض تاثیرگذاربودن آن، در حال حاضر همتی برای اختصاص بودجه این طرح‌ها دیده نمی‌شود. عباس‌نژاد عوارض ناشی از خشکی دریاچه ارومیه را چنین توصیف کرد: در صورت بروز چنین فاجعه‌ای علاوه بر از بین رفتن امکانات زیستی برای پرندگان آبزی و کنار آبزی، محیط‌زیست طبیعی و انسانی نیز دچار لطمات جبران‌ناپذیری می‌شود.

در این بین مسؤولان ملی هم از تخصیص اعتبار اجرای طرح بارورسازی ابرها برای احیای این دریاچه از طریق آذربایجان‌شرقی سخن می‌گویند اما تاکنون این طرح هیچ نتیجه عملی نداشته است،‌ هرچند بارندگی‌های بهار سال گذشته توسط مسؤولان استان آذربایجان‌شرقی به عملیاتی شدن این طرح از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست آن استان ارتباط داده شد ولی چند روز پس از آن جواد جهانگیرزاده، نماینده ارومیه در مجلس شورای اسلامی این خبر را تکذیب کرد و گفت: بارندگی‌ها از قبل توسط سازمان هواشناسی پیش‌بینی شده بود و مسؤولان آذربایجان‌شرقی نباید با فریب افکار عمومی مردم را به خود بی‌اعتماد و از طرفی بودجه‌های اختصاصی را با زیرکی صرف دیگر امور کنند. در بازه زمانی 7 سال گذشته همایشی تحت ‌عنوان اجلاس باری با هدف برون‌رفت دریاچه ارومیه از بحران خشکی برگزار شد و در پی آن بر انتقال آب از رودخانه زاب و ارس و اصلاح شیوه‌های کشاورزی در منطقه تاکید شد اما به گفته نادر قاضی‌پور، دیگر نماینده مردم ارومیه در مجلس این طرح هم با کارشکنی‌های بسیاری روبه‌رو شد.

وی گفت: تخصیص نیافتن اعتبارات، همکاری نکردن سازمان‌ها و ادارات مختلف در این باره و از طرفی تخلفات برخی استان‌های در مسیر انتقال و استفاده غیرمجاز از آب‌های در حال انتقال به دریاچه ارومیه برای مصارف کشاورزی خود بویژه در شهرستان‌های شبستر و صوفیان از جمله این کارشکنی‌ها محسوب می‌شود که متاسفانه وضع این دریاچه را وخیم‌تر کرده است. این نماینده مجلس اضافه کرد: اصلاح شیوه‌های آبیاری کشاورزی هم که یکی از موارد مهم و مورد تاکید در سند اجلاس باری به شمار می‌رفت، نتیجه بخش نشد، چرا که پرداخت تسهیلات مدنظر دولت برای اصلاح شیوه‌های آبیاری کشاورزی با مشکلات بسیاری روبه‌رو شد. کمبود اعتبارات، انقباضی عمل کردن بانک‌ها و گیر افتادن کشاورزان در بروکراسی‌های اداری رغبت آنان برای اصلاح شیوه‌های آبیاری را کمرنگ کرد تا این راهکار هم با شکست روبه‌رو شود.

رئیس سازمان جهادکشاورزی استان با تایید نبود تسهیلات بانکی برای اصلاح شیوه‌های کشاورزی گفت: با وجود اینکه طرح‌های مختلفی برای افزایش اعتبارات در زمینه اصلاح روش‌های کشت و آبیاری با استفاده از امکانات مدرن تصویب شده است اما از یک طرف نبود کار فرهنگی و آموزشی لازم در بین کشاورزان برای این کار و از طرفی بی‌توجهی بانک‌ها به پرداخت تسهیلات مصوب موجب شده است پیش‌بینی‌هایمان درست از آب درنیاید. علی مختاری سهم بخش کشاورزی در بروز این بحران را در حدود 35 درصد عنوان کرد و ادامه داد: در 2 دهه گذشته مصرف بالای آب برای افزایش تولیدات کشاورزی بدون افزایش سطح زیر کشت، غیراصولی بودن روش‌های آبیاری و کشت و غفلت برخی مسؤولان وقت برای جلوگیری از این امر موجب تشدید خشکی این دریاچه شده است.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر علت اجرایی نشدن سند ملی راهبردی مدیریت جامع پارک ملی دریاچه ارومیه گفت: اجرای این سند تنها بر عهده مسؤولان و دستگاه‌های آذربایجان‌غربی نیست و اگر انتظار نتیجه بخش بودن این سند را داریم باید سایر استان‌های حوضه دریاچه ارومیه هم به جد و با یکپارچگی وارد عمل شوند اما تعلل این استان‌ها عملیاتی شدن کامل سند را با مشکل روبه‌رو کرده است. به گفته این مقام مسؤول خشکی دریاچه مهم‌ترین منبع درآمدی مردم این استان یعنی کشاورزی را هم در معرض نابودی قرار داده است، ‌طوری که هم‌اکنون هم به‌دلیل کاهش سطح سفره‌های زیرزمینی ناشی از خشکی دریاچه، کشاورزی بسیاری از استان‌ها از این بحران در امان نبوده و نابودی این بخش در برخی شهرها را شاهد هستیم.

از طرفی در حوضه دریاچه ارومیه بیش از 25 سد ساخته شده است که کارشناسان در طول سال‌های گذشته این میزان سدسازی و ذخیره‌کرد آب را از دیگر عوامل خشکی دریاچه عنوان می‌کردند اما در مقابل این اظهارنظرها مسؤولان دولتی سدها را در بروز بحران فعلی بی‌تاثیر می‌دانستند و بازگشایی آب پشت سدها را تنها موجب بالا آمدن 5 درصدی آب دریاچه عنوان می‌کردند ولی در سال گذشته با تغییر ناگهانی موضع خود درباره تاثیر سدهای حوزه دریاچه ارومیه بر بازگشایی آب آنها تاکید و اظهار کردند: این کار می‌تواند سطح آب را 15 تا 20 درصد بالا آورد اما غافل از اینکه این طرح نوشدارویی پس از مرگ سهراب بود که جبران غفلت سال‌های گذشته نشد. نماینده مردم میاندوآب، شاهین دژ و تکاب هم همواره یکی از منتقدان عملکرد دولت در باره دریاچه ارومیه است، درباره اینکه برخی مسؤولان و دولتی‌ها بخش عمده علت خشک شدن دریاچه ارومیه را مشیت الهی می‌دانند و خود را ناتوان از نجات.

وی یادآور شد: مشیت الهی زمانی می‌توانست نظری صحیح باشد که تنها علت خشک شدن دریاچه کمبود بارندگی‌ها عنوان می‌شد درحالی‌که اینگونه نیست. بی‌توجهی به اصلاح روش‌های کشاورزی که سال‌ها وعده آن داده می‌شود و در عملکرد عینی ندارد و ساخت سدهای متعدد و البته بی‌فایده در حوزه دریاچه ارومیه تنها 2 مورد از هزاران دلیلی است که ثابت می‌کند خشک شدن این دریاچه مشیت الهی نیست و بی‌تدبیری‌ها عامل مهمی در بروز این بحران به شمار می‌آید. حجت‌الاسلام روح‌الله بیگی با اشاره به تبخیر روزانه نیم‌سانتی آب این دریاچه، ادامه داد: متاسفانه دولت اعتباراتی که می‌توانست به وضع دریاچه ثبات نسبی ببخشد را تخصیص نداد و قانون مهمی که می‌گفت علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد زیرپا گذاشته شد و امیدواریم دیگر مردم استان از این بی‌تدبیری‌ها متضرر نشوند. این نماینده مجلس با بیان اینکه هم‌اکنون دریاچه ارومیه آرام و بی‌صداست اما توفانی در گلو دارد، اضافه کرد: اگر کام خود را تر کنند این توفان با سونامی نمک جلوه خواهد کرد و این یعنی نابودی طبیعت، کشاورزی و محیط‌زیست منطقه و در نتیجه نابودی زندگی و شرایط زندگی در آن.

وی درباره اینکه آیا میان مسؤولان کشوری تبعیضی بین این استان و استان‌های دیگر وجود دارد، اظهار کرد: تبعیض در نظام جمهوری اسلامی معنا ندارد اما آنچه موجب بی‌مهری و بی‌توجهی‌ها می‌شود و بسیاری باعنوان تبعیض سعی در نهان کردن اصل ماجرا می‌کنند، کوتاهی مسؤولان استانی در پیگیری اعتبارات مورد نیاز برای نجات دریاچه و نبود جدیت در آنهاست. به قول ضرب‌المثل معروف از ماست که برماست، وقتی مسؤولان بومی ما دلسوز استانمان نیستند از دیگران چه انتظاری می‌توان داشت. ما همگی امیدواریم در دولت بعدی این مشکل رفع شود، چراکه دیگر فرصتی برای آزمون و خطا وجود ندارد. مردم این استان هم به همین امید چشم به برنامه‌های دولت آینده دارند، دولتی که رئیس جمهور منتخب آن در زمان سفر تبلیغاتی خود به ارومیه و به‌دنبال با خبر شدن از شعار مردم این شهر مبنی بر اینکه با اشک چشمانشان دریاچه را نجات خواهند داد، گفت: «مگر روحانی بمیرد شما گریه کنید، دریاچه را نجات خواهیم داد و از این بابت هیچ نگرانی نداشته باشید.» ما هم چشم انتظار خواهیم ماند.

منبع: وطن امروز
انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.