تنها وجه اشتراک مسلمانان و لائیک‌ها/بازیگران زن غربی به چه افتخار می‌کنند؟
خبرگزاری تسنیم: وزیراسبق بهداشت با اشاره به اینکه تغذیه با شیرمادر تنها وجه اشتراک مسلمانان و لائیک‌ها در دنیا است،گفت:بازیگران زن غربی با توجه به اینکه بسیار به عرضه و نشان دادن اندام خود وابسته هستند ولی به تغذیه شیر خود به نوزادشان افتخار می‌کنند.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، توصیه تغذیه با شیر مادر از جمله توصیه‌های به حساب می‌آید که اکثر متخصصان نوزادان و متعاقب آن مردم در جامعه به زوجینی که تازه خداوند به آنان فرزندی بخشیده است همواره تاکید می‌شود.
فواید تغذیه با شیر مادر آنقدر گسترده است که بیان و شرح آن از زبان یک متخصص پزشکی ناکافیست و کتب بسیاری در این زمینه به انتشار درآمده است و اکثر محققان و دانشمندان دنیا نیز بر این مسئله صحه گذاشته اند.
در این راستا به مناسبت 10 مرداد روز جهانی شیر مادر با سیدعلیرضا مرندی وزیر اسبق بهداشت و متخصص نوزادان و کسی که سال‌ها در زمینه فرهنگ ارتقای تغذیه با شیر مادر تلاش کرده است در خبرگزاری تسنیم در این مقوله به گفت‌وگو پرداختیم.
تسنیم: آقای دکتر به عنوان نخستین سئوال در مبحث اهمیت تغذیه با شیر مادر لطفا توضیحاتی را ارائه دهید؟
مرندی: تغذیه با شیر مادر اهمیت بسیاری دارد و باعث تضمین سلامت افراد جامعه به حساب می‌آید و این حساسیت هر چقدر به زمان تولد نزدیکتر شود، مهم تر است برای اینکه در آن زمان یک نوزاد 3 کیلویی و یا کمتر و یا بیشتر باید به یک جثه چند ده کیلویی برسد و در این زمینه نه تنها اعضای بدنش باید رشد کند بلکه باید مغز آن کودک نیز باید شکل بگیرد.
براین اساس رفتار و روابط کودک نیز در این زمینه تحت تاثیر قرار می‌گیرد، تغذیه با شیر مادر تمام این موارد را به نحو احسن تامین می‌کند. زیرا این شیر مادر را نیز خداوند آفریده است و ساخته بشری نیست که بخواهیم تبلیغ آن را بکنیم. خداوند شیر مادر را به صورتی ساخته است که مناسب‌ترین تغذیه برای کودک باشد و این مقوله چیزی نیست که فقط مسلمین و موحدین بگویند بلکه لائیک‌ها و دانشمندان همه کشورها در این زمینه هیچگونه تردیدی ندارند و حتی یک نفر نیز در مقوله تاثیرات مثبت شیر مادر تردیدی به وجود نیاورده است و در مجموع مناسب‌ترین، بهترین و مطلوب‌ترین تغذیه برای هر نوزادی که به دنیا می‌آید شیر مادر است.
تا 6 ماه اول به دنیا آمدن یک نوزاد باید شیر مادر مورد تغذیه نوزاد قرار گیرد و این مسئله را تمام دانشمندان دنیا از جمله محققان آمریکایی و اروپایی پذیرفته‌اند بطوری که در 6 ماه اول بعد از به دنیا آمدن نوزاد هیچ چیزی به جز شیر مادر به نوزاد نباید داده شود و بعد از آن نیز غذاهای کمکی به نوزاد داده می‌شود ولی تا یکسالگی نیز شیر مادر نقش اصلی را برعهده دارد و بعد از یکسالگی نیز شیر مادر ادامه پیدا خواهد کرد ولی غذا و مکمل‌ها جای خود را به ندرت در تغذیه کودک باز می‌کند.
بنابراین شیر مادر برای رشد جسمی و فکری و تکامل کودک بسیار اهمیت دارد. مثلاً وقتی نوزاد به دنیا می‌آید مغز آن یکصد میلیون سلول عصبی دارد و هر کدام از این یکصد میلیون سلول عصبی با 15 رابط و شبکه و دنباله عصبی با دیگر سلول‌ها ارتباط دارند و اگر این صد میلیون سلول عصبی را با 15 شبکه دیگر بخواهیم ضرب کنیم یک شبکه عظیمی حاصل آن می‌شود و این مقوله را حتی نمی‌توان با پیشرفته‌ترین کامپیوترهای دنیا مقایسه کرد.
حال این نوزاد آماده است که برنامه‌هایی رشد برای آن فراهم شود تا کودک در آینده در زمینه‌های مختلف ارتقاء یابد. بنابراین مناسب‌ترین تغذیه برای نوزاد شیر مادر است که تمام مواد مغذی را داراست و در ادامه آن نیز مکیدن پستان مادر که در آغوش مادرانه صورت می‌پذیرد بسیار اهمیت دارد و پوست نوزاد نیز با پوست مادر تماس می‌گیرد و همچنین طلاقی نگاه چشمان نوزاد به چشمان مادر که تماماً ارزش‌های ویژه‌ای دارد و حتی مادرانی که اعتقادات مذهبی قوی دارند برای شیردادن نوزاد حتی وضو می‌گیرند و دعا می‌خوانند و تمام این موارد نتایج ویژه‌ای را در بر خواهد داشت و در نهایت در مباحث معنوی شیر مادر نیز جایگاه ویژه باید برای ان لحاظ کرد که هنوز هم ما در مقوله آن علم لازم و کافی را به دست نیاورده‌ایم.
به هر حال این نوع تماس‌ها بین کودک با محیط اطرافش که اولین تماس نیز با مادر خود است تمام این موارد تعیین کننده سرنوشت کودک در آینده خواهد شد و سلول‌های مغزی کودک از طریق این تحریک‌های عاطفی مناسب و مطلوب موجب می‌شود این کودک در آینده هوشمند و تربیت شود. والدین هم به این کودک آموزش می‌دهند که چطور بزرگ شود، رشد کند و تمام این ارتباطات تنگاتنگ که بین مادر و کودک برقرار می‌شود می‌تواند تمام موارد رشد را تسریع کند.
حال هر چقدر این تحریک‌ها مناسب، مطلوب‌تر و گسترده‌تر باشد سلول‌های مغزی نوزاد بهتر رشد می‌کند و نوزاد توانمندی‌های بیشتری پیدا می‌کند و اگر احیاناً به این موارد توجه نشود و نوزاد را به خوبی در آغوش گرفته نشود و محبت به آن نشود و شیر مادر نیز به طور مناسب نوزاد تغذیه نکند رشد مغزی نوزاد محدود می‌شود.
رابطه تغذیه با شیر خشک و بزهکاری افراد
اگر احیاناً نیز نوزاد در یک محیط آشفته و خانواده مشکل‌دار زندگی کند و آن لطافت و عطوفت لازم را دریافت نکند بخصوص در زمانی که شیر خشک نیز به نوزاد داده شود ممکن است کودک در آینده بزهکار و جنایتکار شود. بنابراین خط اصلی زندگی افراد از داخل رحم مادر شروع می‌شود و اگر در ماه‌ها و سالهای نخست این ارتباطات مناسب بین والدین و نوزاد و در نهایت کودک برقرار نشود این رابط‌های عصبی در مغز کودک از بین می‌رود.
مثلاً شما وقتی یک پای خود را گچ می‌گیرید پس از 3 ماه که گچ را باز می‌کنید دیگر نمی‌توانید راه بروید چون عضلات بسیار ضعیف شده‌اند و باید کلی فیزیوتراپی صورت پذیرد تا آن عضله پا به حالت نخست خود برگردد. بنابراین این سنین مهم کودکان که ظرفیت‌های آینده را ترتیب می‌دهد را اگر ما بتوانیم تغذیه مناسبی به خصوص در شیر مادر توجه کنیم و آن عاطفه بین نوزاد و مادر را به نحو مناسب برقرار کنیم مسلماً آن کودک ضریب هوشی بالایی پیدا خواهد کرد و در جاهای مختلف دنیا نیز ثابت شده است که از رقم 3 تا 4 درصد تا 12 و 13 درجه ضریب هوشی نوزادانی که در طول مدت مختلف از شیر مادر تغذیه کرده‌اند نسبت به نوزادانی که شیر خشک تغذیه کرده‌اند ضریب هوشی آنان بالاتر است.
در این زمینه در انگلیس مطالعه‌ای صورت پذیرفته است مبنی بر اینکه نوزادی که حتی 3 ماه شیر مادر تغذیه کرده باشد ضریب هوشی آن نوزاد متفاوت نسبت به نوزادی است که شیر خشک خورده باشد و این ضریب هوشی‌ها نسبت به زمان تغذیه شیر مادر متفاوت خواهد بود.
مثلأ خانواده‌هایی که در زمان کنکور جنب و جوش بسیاری پیدا می‌کنند و دعا می‌خوانند تا مثلاً فرزندشان در کنکور موفق شود و در این زمینه نیز کلی هزینه برای کلاس‌های کنکور می‌کنند بهتر است همان زمانی که نوزاد به دنیا می‌آید تصمیم بگیرند که تغذیه با شیر مادر را برای آن نوزاد فراهم کنند تا ضریب هوشی نوزاد ارتقاء یابد. برای همین نیز مشاهده می‌شود در برخی افراد از روستاهای دوردست رتبه‌های اول و دوم کنکور را کسب می‌کنند حتی بدون اینکه کلاس کنکوری را گذرانده باشند.
تسنیم: در سالهای اخیر با توجه به رشد پدیده شهرنشینی و تغییر سبک زندگی با این پدیده روبرو هستیم که برخی از خانم‌ها بخصوص خانم‌های جوان حاضر نیستند به خاطر بعضی موارد که به آنان به صورت غلط القاء شده است نوزاد خود را شیر بدهند زیرا در این مقوله مباحث تناسب اندام خود را مطرح می‌کنند. توصیه شما در این زمینه با توجه به فرهنگ اسلامی و سنت‌های اسلامی چیست؟
مرندی: ببینید آن چیزی را که خداوند برای انسانها ساخته است مسلماً بهترین است. زیرا هیچ کس مانند خداوند بشر را دوست ندارد حتی انسانهای خطاکار و جانی را خداوند تمام نیازهایشان را برآورده می‌کند و چیزی از آنها کم نمی‌کند و همه آنها را سعی می‌کند ارشاد کند و در این دنیا خداوند همه امکانات را برای بشر فراهم می‌کند و وقتی خداوند این روش تغذیه را برای انسانها پیش‌بینی می‌کند و در قرآن نیز توصیه می‌شود مسلماً هیچ مورد تناقضی در آن وجود نخواهد داشت.
این مواردی را هم که شما عنوان کردید یک برداشت و تصورات غلط است. زیرا مطالعات و تحقیقات فراوانی در دنیا صورت پذیرفته است مبنی بر اینکه وقتی پستان مادر در زمان بارداری بزرگتر می‌شود و هورمون‌هایی که در این زمان ترشح می‌شوند باعث بزرگی سینه خواهد شد و متعاقب آن شیرسازی رخ می‌دهد تا نوزاد بتواند از این شیر مصرف کند. البته یک اضافه وزنی نیز در این دوران برای مادر به وجود می‌آید که ربطی به جنین و آب دور جنین ندارد. بلکه این چربی مربوط به چربی داخل سینه مادر است.
مسلماً اگر اینگونه شیردهی به طور منظم و منطقی صورت پذیرد به تدریج این لایه‌های چربی نیز به عنوان تغذیه به کار گرفته خواهد شد که احیاناً مادر دچار کمبود تغذیه شد بتواند از این ذخایر چربی استفاده کند تا نیازهای نوزاد و کودک تامین شود. لذا تغذیه با شیر مادر به تدریج چربی‌های مادر را نیز ذوب می‌کند و سینه‌های مادر نیز هیچگونه تغییر غیرعادی پیدا نخواهد کرد و پس از پایان شیردهی نیز حجم سینه‌ها به حالت طبیعی خود برمی‌گردد.
لذا این کاهش وزنی که در طی دو سال شیردهی مادر به وجود می‌آید باعث می‌شود ظرافت بدن مادر بهتر حفظ شود و این مسئله خیلی بهتر از رژیمی است که افراد می‌گیرند. زیرا کاهش وزن افراد که عجولانه نیز صورت می‌پذیرد می‌تواند آثار سوئی در بر داشته باشند. لذا عدم تغذیه شیر مادر به نوزاد به خاطر تناسب اندام یک سوءبرداشت و یک تصور غلط است. بنابر این این مقوله به هیچ عنوان جایگاه واقعی ندارد.
این مطلب را نیز باید عنوان کنم که در دهه‌های اخیر ستارگان سینمای جهان که بیش از هر چیزی به اندام خود توجه می‌کنند بخصوص بازیگران زن آنان که به جز اندام خود چیز دیگری برای عرضه ندارند زیرا غرب فقط به اندام زن‌ها توجه می‌کند و آن را مورد خرید و فروش قرار می‌دهد و حال اگر این مسئله یعنی تغذیه با شیر مادر باعث به هم ریختن اندام بدن می‌شد آنها مسلماً به نوزاد خود شیر نمی‌دادند. در حالی که آنها با افتخار عنوان می‌کنند که نوزاد خود را با شیر مادر تغذیه می‌دهند و در غرب نیز این افراد الگو هستند و خانم‌های دیگر نیز از این بازیگران تبعیت می‌کنند.
بنابراین تصوری که در کشور ما وجود دارد در اثر ناآگاهی است و هیچگونه ضرری ایجاد نمی‌کند منتهی برخی مشکلات در کشور حتی با وجود قانون داریم و نتوانستیم آن را رفع کنیم و آن هم اشتغال و تحصیل مادران است و برای این موارد با وجود قوانینی که وضع شده است مبنی بر اینکه مهد کودک در محل کار مادران وجود داشته باشد و مرخصی‌های شیردهی نیز ارائه شود. ولی این موارد اجرا نمی‌شود.
بنابر این مادران از زمانی که نوزاد می‌خواهد به دنیا بیاید این اضطراب را دارند که چگونه می‌خواهند سر شغل خود بروند و نگرانی‌های تغذیه شیر به کودکشان در مهد را نیز داروند. زیرا مهدها نیز امروز کودکانی را قبول می‌کنند که حتماً شیر خشک به آنان داده شود و در محل‌های شغلی مادران نیز مشکلاتی به وجود می‌آید و وقتی که مادر به محل کار می‌رود جایی را ندارد که به کودک بتواند مرتباً شیر بدهد و آن حرمتی که متاسفانه جوامع غربی در این زمینه ایجاد کرده‌اند مانند فرودگاه‌ها که محل شیردهی ساخته‌اند در ایران این موارد وجود ندارد. در حالی که کشور ما اسلامی است و تغذیه با شیر مادر در نگاه نخست یک اعتقاد اسلامی است تا یک دیدگاه علمی. زیرا خداوند این مورد را توصیه کرده است و متاسفانه این مشکلات در کشور ما در زمینه تغذیه با شیر مادر وجود دارد.
البته خوشبختانه مادرانی که آگاهی آنان رشد کرده است برای این مشکلات راهکارهایی پیدا می‌کنند و مسلماً هر فرهنگی را نیز در جامعه باید آموزش داد. یک مادر جوانی که تا دیروز محصل یا دانشجو بوده است اطلاعات زیادی در مورد شیر مادر ندارد و وقتی که ازدوج می‌کند و صاحب فرزند می‌شود مسلماً اولین تجربه او در مورد شیر مادر به وجود می‌آید و وقتی ما به این دختران آموزش‌های لازم را نداده‌ایم مسلماً آن موفقیت‌ها در زمینه تغذیه با شیر مادر به وجود نخواهد آمد.
بنده در سالهای قبل که مسئولیت وزارت بهداشت را برعهده داشتم به استان‌ها و شهرهای مختلف می‌رفتم به اساتید، پزشکان، پرستاران و مردم بخصوص مادران در زمینه تغذیه با شیر مادر آموزش‌های لازم را ارائه می‌کردم. ولی این را باید در نظر بگیریم که هر روز مادر جوانی پا به صحنه می‌گذارد که این آموزش‌ها را فرا نگرفته است بخصوص این روزها که تک فرزندی نیز رواج پیدا کرده است و باید در این مقوله کار بیشتری صورت پذیرد.
تسنیم: نظام بهداشتی کشور چقدر در زمینه ترویج شیر مادر موفق بوده است؟
مرندی: یک زمانی که در این زمینه بسیار موفق بودیم زیرا هر چیزی که اولویت کارمان قرار دهیم و حواسمان را روی آن متمرکز کنیم توفیق بیشتری نیز پیدا خواهد کرد ولی احیاناً اگر به موارد دیگری بپردازیم مسلماً به اولویت‌ها توجه کمتری می‌شود و متاسفانه کارهای بعدی را که شروع کنیم کار اولی را فراموش می‌کنیم. در حالی که این روش صحیح نیست. زیرا وقتی چنین اولویت‌های پس از هزینه‌های بسیار به عنوان یک سرمایه درآمده است و با کمی انرژی که دائماً به آن تغذیه شود آن اولویت می‌تواند همیشه پابرجا بماند و در کنار آن به موارد دیگر نیز پرداخت.
یک مقداری در کشور ما متاسفانه با تغییر وزراء و مسئولان اولویت‌ها نیز 180 درجه تغییر پیدا می‌کند و اشکال ما این است که وقتی وزراء انتخاب می‌شوند کسانی هستند که مسئولیت‌های قبلی در این حوزه‌ها نداشته اند و خبرگی لازم را ندارند و مجموعه مانند زمانی که یک اختراع جدید در حوزه سلامت بخواهد انجام دهد عمل می کند و یک راه دیگری را بر می‌گزیند و خدا می‌داند که این راه خیر پشت سر آن باشد یا نه؛ و به هر حال آن انرژی صددرصدی را که می‌تواند ما را به اهداف مقدس برساند به صورت پراکنده تبدیل شده و یا در مواردی نیز منحرف می‌شود.
بنابراین این تغییر سیاست‌ها که ناشی از ناآگاهی ما در امور فعالیت‌های‌مان است موجب می‌شود بسیاری از کارها ابتر بماند و انرژی‌های زیادی که قبلاً صرف کاری شده است به هدر برود. تغذیه با شیر مادر نیز یکی از این موارد است. ما در سال 72 یک NGO غیردولتی با عنوان انجمن ترویج و تغذیه با شیر مادر را تاسیس کردیم و با همکاری تعدادی از اساتید دانشگاه سعی می‌کنیم در زمینه ارتقای فرهنگ تغذیه با شیر مادر کمک کنیم مثلاً کتاب می‌نویسیم، آموزش می‌دهیم ولی این مسئله بسیار فرق می‌کند که مثلاً مسئول یک وزارتخانه یا روسای دانشگاه باشید و این مسئله را ترویج دهید زیرا این افراد تاثیرگذاری بیشتری نسبت به یک NGO غیردولتی خواهند داشت.لذا باید عنوان کنم که تغذیه با شیر مادر در ایران کمرنگ شده است و آمارهای ما به خوبی سالهای گذشته نیست. البته آمارهای اقدامات تغذیه با شیر مادر کشورمان بطور متوسط در دنیا قابل قبول است ولی یک زمانی در این مقوله از بسیاری از کشورهای دنیا پیشتازتر بودیم.
گفت‌وگو: علی رمضانپور
انتهای پیام/
