احیای بافت های فرسوده اردبیل از رویا تا واقعیت

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اردبیل، موضوع  بافت‌های فرسوده شهری اردبیل که هر از چند گاهی در جلسات و کارگروه‌ها و بعضی نشست های کارشناسان و مسئولان مورد بحث و بررسی قرار می گیرد به دلیل عدم تحقق جامع آن و احیای این بافتها به مسئله نخ نما تبدیل شده و در بین تصمیم گیری های مدیریتی معلق مانده است.

وجود عاصر و بناهای فرسوده و تاریخی در بافت‌های مرکزی شهرها و نیاز نگهداری حریم بلافصل این بافت ها سبب شده ضوابط متفاوتی حهت حراست، بازسازی، نوسازی و احیای این بافتها وضع شود.

الزام وزارتخانه ها، موسسات دولتی و شرکت‌های دولتی نسبت به واگذاری ارزان اراضی در اختیار خود که در محدوده های بافت های فرسوده واقع می شوند به وزارت مسکن و شهرسازی، امکان معاوضه یا تهاتر اراضی با مالکیت مردم (بخش دولتی ) درون طرح‌های بهسازی و نوسازی بافت فرسوده با سایر اراضی دولتی یا فروش آنها به دولت، الزام بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به تامین و پرداخت تسهیلات بلند مدت برای بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده شهری، تخفیف در هزینه های عوارض و ساخت و تراکم برای صاحبان این بافت ها از جمله قوانینی است که در قانون ساماندهی به آن اشاره شده است.

اما با همه این تفاسیر و با در نظر گرفتن مشکلات دولتی و اداری و مدیریت شهری در اجماع کامل در تصمیم گیری ها و عدم نگرش صحیح و علمی به احیای بافت‌های فرسوده شهری، وجود شبکه معابر درهم تنیده و گذشت زمان زیاد از تاریخ ساخت بناها سبب شده که صاحبان مسکن و مراکز خدمات دهی تمایل زیادی به بازسازی واحدهای مسکونی تجاری و خدماتی نداشته باشند تا به مرور زمان بافت‌های فرسوده و تاریخی، محلی نامناسب برای زندگی شهری باشند.

از عوامل دیگر که سبب عدم سرمایه گذاری در بافت‌های فرسوده تاریخی در بخش بازسازی شده تعادل نسبی در نرخ رشد خانوار است به گونه ای که در بافت‌های مرکزی به علت تعادل در زاد و ولد و مرگ و میر تقاضای جدید برای ایجاد مسکن و خدمات جدید احساس نمی شود از طرفی اکثر فرزندان متولد شده در این مناطق به دلیل ساختار خانوادگی و موقعیت اجتماعی یا به خارج از کشور کوچ کرده و یا در شهرهای دیگر زندگی می کنند و بحث‌های حقوقی نیز مشکلی بر مشکلات این بافت‌ها افزوده با اینکه برخی از این بافت ها تبدیل به محل تجمع افراد ناسالم معتاد و دارای ناهنجاری هی اجتماعی شده است.

بعد از وقوع زلزله های شدید منجیل، رودبار، اردبیل و به ویژه بم مدیریت کلان کشور به این نتیجه رسید که راهکارهایی را برای نجات این بافت ها بکار گیرد زیرا در بررسی های انجام سافته مشخص شد در صورت نامقاوم بودن واحدهای خدماتی مسکونی و تجاری آسیب های جبران ناپذیری در شهرها ایجاد می‌شود.

اردبیل از جمله شهرهایی است که به دلیل پیشینه تاریخی و قدمت با توجه به مساخت خود از بافت فرسوده و قدیمی قابل توجهی برخوردار می باشد چنانچه تنها در شهر اردبیل 13 هزار هکتار بافت فرسوده و قدیمی شناسایی شده است.

وجود دو درصد مساحت بافت فرسوده کشور در اردبیل

معاون اجرایی شرکت عمران و مسکن سازان استان اردبیل در این باره در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در اردبیل با بیان اینکه هم اکنون هزار و 584 هکتار بافت فرسوده در ده شهر این استان شناسائی شده است، اظهار کرد: این میزان دو صد کل مساحت بافت فرسوده کشور را شامل می شود.

سعید اشرفی با اشاره به بالا بودن میانگین بافت فرسوده اردبیل در مقایسه با میانگین ملی اضافه کرد: این در حالی است که جمعیت استان اردبیل حدود 1.6 درصد جمعیت کشور است.

به گفته وی میانگین نسبت بافت فرسوده شناسایی شده شهرهای دارای جمعیت بیش از 12 هزار نفر در کشور به محدوده قانونی شهرها، 9 درصد بوده که در قیاس با آن، میانگین بافت فرسوده اردبیل بالاتر از میانگین ملی بوده و این امر نشان دهنده گستردگی بافت فرسوده در این استان می باشد.

معاون شرکت عمران و مسکن سازان استان مساحت قانونی محدوده شهری شهرهای بالای 12 هزار نفر جمعیت استان 11 هزار و 198 هکتار عنوان کرد و گفت: 14 درصد مساحت این شهرها را بافت فرسوده تشکیل می دهد.

چهار هزار واحد مسکونی فرسوده تسهیلات بانکی دریافت کرده اند

وی با تاکید بر روند تسریع در روند بهسازی بافت های فرسوده با اجرای طرح های ترغیبی و ارائه تسهیلات، متذکر شد: از سال 85 تاکنون برای ساخت چهار هزار و 431 واحد مسکونی تسهیلات بانکی پرداخت شده که دو هزار و 300 واحد آن از سال 85 تا 90 و دو هزار و 131 واحد آن از سال 90 تاکنون بوده است.

اشرفی با بیان اینکه تسهیلات بانکی بافت فرسوده به صورت مسکن مهر در بافت فرسوده و تسهیلات بافت فرسوده ارئه می شود، گفت: تسهیلات مسکن مهر با سود هفت درصد در مرکز استان و چهار درصد در شهرستان ها با شرط عدم استفاده از تسهیلات دولتی و سبز بودن فرم جیم ارائه می شود.

وی  افزود: تسهیلات بافت فرسوده نیز بدون نیاز به سپرده گذاری و برای احداث واحدهای مسکونی و در قالب مشارکت مدنی است که دوران مشارکت 15 سال با مدت احداث 18 ماه و نرخ سود برای دوران مشارکت 18 درصد و برای دوران فروش اقساطی 15 درصد محاسبه شده که تضمین تسهیلات، سند شش دانگ ملک یا سند جایگزین است.

معاون شرکت عمران و مسکن سازان استان از اجرای مطالعات تهیه طرح بهسازی و نوسازی در شهرهای مختلف استان خبر داد و تصریح کرد: مطالعات تهیه طرح بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهرهای اردبیل، پارس آباد و مشگین شهر در مراحل پایانی است و مطالعات شهر خلخال نیز به اتمام رسیده است.

وی با بیان اینکه امسال مطالعات بافت فرسوده شهرهای گرمی و بیله سوار جزو دستور کار شرکت عمران و مسکن سازان استان قرار دارد، عنوان کرد: اجرای پروژه در شهر اردبیل به تعداد هشت مورد با اعتباری بالغ بر دو هزار و 359 میلیارد ریال و شهر پارس آباد به تعداد 66 پروژه با اعتبار هزار و 293 میلیارد ریال جزو برنامه های آینده است.

این مسئول با اشاره به زلزله خیز بودن کشور و این استان تاکید کرد: کشورمان روی خط زلزله خیز آلپ – هیمالیا قرار گرفته به‌طوری که در 100 سال گذشته بیش از سه هزار و 500 زلزله با میانگین هر سال یک زلزله بزرگ و هر ده سال یک زلزله بالای هفت درجه ریشتر را شاهد بودیم.

خسارت زلزله در کشور نشانگر صعف در پیشگیری است

وی با مقایسه تلفات جانی زلزله های کشورمان با کشورهای منطقه افزود: ایران به رغم داشتن یک درصد جمعیت دنیا شش درصد تلفات جانی ناشی از زلزله در جهان را داراست که مقایسه خسارات مالی و جانی ناشی از زلزله کشورمان با زلزله های شدید کشور ژاپن نشانگر ضعف در اقدامات پیشگیرانه بوده که در این میان بدون شک بافت های فرسوده در شهرها بیش از همه در معرض خطر ویرانی است.

اشرفی از برگزاری 30 دوره آموزشی برای ساکنان بافت های فرسوده استان خبر داد و اظهار کرد: این دوره ها در راستای تببین خدمات و تسهیلات اعطائی و فراهم آوردن بستر مناسب جهت تشویق و ترغیب ساکنان بافت و سرمایه گذاران بخش خصوصی در استان اردبیل برگزار شده است.

وی با اشاره به برگزاری 11 دوره آموزشی نیز برای مدیران شهری استان توسط شرکت مادرتخصصی عمران و بهسازی شهری ایران افزود: علاوه بر این برای توسعه فرهنگ بهسازی بافت فرسوده از پنج مورد پایان نامه دانشجویی مرتبط با بافت در مقطع کارشناسی ارشد در این استان حمایت مادی و معنوی به عمل آمده است.

در عین حال بسیاری از کارشناسان شهری لازمه احیای بافت‌های فرسوده شهری را در گرو برنامه ریزی و مشارکت گسترده تمام دستگاهای اجرایی و مردم دانسته و با تاکید برضرورت احیای بافت‌های فرسوده در این استان تاکید دارند که دولت برای بهسازی و مرمت این فضاها اعتبارات و تسهیلات مناسبی باید در نظر بگیرد.

جلیل عباسیان یکی از کارشناسانی است که عدم اجرای طرح تفصیلی و رونق ساخت و سازهای بی رویه در حاشیه شهرها و شهرک‌ها را مهمترین عوامل رکود در احیای بافت‌های فرسوده این استان عنوان کرد و افزود: در نظر گرفتن تسهیلات و شرایط تشویقی از سوی شهرداران و نیز جذب و مشارکت بخش خصوصی از دیگر عواملی است که سبب می شود صاحبان بافت‌های فرسوده به احیای بناهای خود رغبت بیشتری نشان دهند.

وی با بیان این که بخش عمده ای از بافت‌های فرسوده اردبیل مربوط به بناهای تاریخی است، اظهار کرد: تشکیل گروه‌های غیر دولتی و محلی برای احیای بافت‌های فرسوده از راهکارهای نوین در سرعت بخشیدن به مراحل اجرایی این طرح است.

عباسیان با بیان اینکه شهرستان گیوی از جمله شهرهای دارای بیشترین بافت فرسوده در استان است، تصریح کرد: آگاه سازی توام با تشویق مردم و اعطای تسهیلات نقشی اساسی در احیا بافت‌هایفرسوده و غیر مقاوم شهری خواهد داشت، با اینکه باید ساختمان‌های غیر مقاوم با عمر کم را نیز شامل بافت‌های فرسوده برشمرد.

شناسایی 4500 هکتار بافت فرسوده در 23 شهراردبیل

در عین حال که بر ارائه تسهیلات ویژه برای تسریع در روند اجرایی طرح بهسازی بافت های فرسوده در بین مدیران و کارشناسان استان اتفاق قول است، برخی آمارها از وجود چهار هزار و 500 هکتار بافت فرسوده در 23 شهر استان خبر می دهد.

عضو شورای شهر اردبیل نیز در گفت‌وگو با تسنیم با اشاره به اینکه نزدیک به یک سوم شهر اردبیل بافت فرسوده شهری است، افزود: در صورتی که پیش بینی های ماسبی جهت نوسازی این بافت ها صورت نگیرد فاجعه جبران ناپذیری به هنگام حادثه رخ خواهد داد.

سالار شاکر احیا و بازسازی بناهای قدیمی و بافت‌های تاریخی را براساس نتایج بررسی های نظام مدیریت شهری دانست و گفت: این بررسی ها نشان داده که اگر بتوان با تزریق منابع مالی محدود بافت‌های فرسوده شهری را توانمند کرد، صرفه جویی مالی و انسانی فراوانی عاید کشور خواهد شد.

وی اظهار کرد: در استان اردبیل بویژه مرکز آن نیز به تبع این تصمیم مهم و حیاتی اقداماتی در جهت توانمندسازی بافت های فرسوده صورت گرفته و طرح‌های زیادی آماده شد که در صورت اجرای این طرحها بافت‌های ناکارآمد از وضع موجود رها خواهند شد.

به گفته این عضو شورای اردبیل علاوه بر این، مطالعات ساماندهی بافت‌های فرسوده محلات ششگانه انجام شده که به اعتباری ویژه نیاز است.

شاکر شروع مطالعات و برنامه ریزی های بلند مدت برای احیای بافت‌های فرسوده را در گرو تخصیص اعتبارات کافی بانگرش کلان شهر به اردبیل عنوان کرد و گفت: انتظار داریم دولت در جهت تامین این اعتبارات مارا یاری کند.

روند احیای بافت‌های فرسوده اردبیل لنگ می زند

در عین حال به عقیده شهروندان اردبیلی احیای بافتهای فرسوده شهر اردبیل با روند فعلی به بازده زمانی 50 ساله نیازمند است تا این بافت‌های به صورت کامل بهسازی بازسازی واحیا شود. این افراد تاکید دارند که با روند فعلی تحقق این مهم بیشتر به رویا شباهت داشته و به زمان زیادی نیازمند است.

آنها می گویند هم اکنون براسلاس آمارها سالانه 2 الی 2.5 درصد بافت‌های فرسوده شهری احیا و نوسازی می شود که این رقم کافی نیست چرا که برای احیای بافت‌های فرسوده تمام شهرهای کشور زمان بندی 10 ساله در برنامه چهارم توسعه پیش بینی شده است.

در مجموع باید تاکید کرد که برای تسریع در احیای بافت‌های فرسوده شهری باید آئین نامه های تشویقی از جمله تخفیف در صدور پروانه جلب مشارکت‌های مردمی تعامل دستگاه‌های اجرایی ذیربط تفکیک بناهای تاریخی و فرسوده و توجه به تشکل‌های غیر دولتی و مردمی در نظر گرفته شود.

انتها پیام /ق