غرب باید با خوش‌بینی با حسن روحانی مواجه شود
خبرگزاری تسنیم: کارشناس مسائل امنیت بین‌المللی در اندیشکده بلفر سنتر معتقد است که هرچند روحانی تصمیم‌گیرنده نهایی در باب مسائل کلان سیاست خارجی ایران نیست، اما انتخاب او می‌تواند به‌مثابه فرصتی برای پیشبرد مذاکرات هسته‌ای باشد.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از اندیشکده بلفر سنتر، در دانشگاه هاروارد، اسون فیکنچر، کارشناس مسائل امنیت بین‌المللی و استاد دانشگاه هاروارد معتقد است انتخاب روحانی به‌عنوان رئیس جمهور جدید ایران، به‌مثابه باز شدن پنجره‌ای از فرصت‌های پیشِ‌روی دولت‌های غربی است تا مسائل مهمی همچون مسئله هسته‌ای را حل کنند.
ماه گذشته، حسن روحانی که در انتخابات ریاست جمهوری ایران در ماه ژوئن با بیش از 50 درصد آرا در دور اول پیروز شده بود، مراسم تحلیف ریاست جمهوری را انجام داد. برای مذاکرات فعلی گروه 1+5 (پنچ عضو ثابت شورای امنیت سازمان ملل و آلمان)، با ایران در رابطه با اعمال محدودیت‌های قابل رسیدگی بر برنامه هسته‌ای، آغاز به کار روحانی باید به‌عنوان مسیری رو به «پنجره فرصت‌ها» در تلاش‌های دیپلماتیک موجود در نظر گرفته شود؛ مسیری که به‌طور منطقی امیدوار کننده باشد. به‌خلاف سایر کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری، روحانی در مورد مصالحه بر سر موضوع هسته‌ای، تمایل نشان داده است. روحانی به‌عنوان مذاکره کننده اصلی هسته‌ای ایران از سال 2003 تا 2005، مدافع توافقات مهم تعلیق غنی‌سازی اورانیوم به‌طور ارادی بود و امکان بازرسی‌های بین المللی سرزده را از تجهیزات هسته‌ای ایران فراهم کرد. پس از مذاکرات سخت و پیچیده در مورد چگونگی ادامه روند برنامه، مراحل مصالحه در آگوست 2005 و چند روز قبل از کنار گذاشتن روحانی از مقام مذاکره کننده اصلی ناتمام باقی ماند؛ این اتفاق بعد از انتخاب محمود احمدی نژاد به‌عنوان رئیس جمهور رخ داد.
به‌هرحال، باید با احتیاط این پیشرفت‌ها را مورد توجه قرار داد، چرا که اینها عمدتاً نتیجه گروه قدرت منطقه‌ای هستند. کمی قبل از اینکه ایران با تعلیق غنی‌سازی در سال 2003 موافقت کند، آمریکا و انگلیس به عراق تجاوز و صدام حسین را از قدرت برکنار کرده بودند. این مسئله، سران ایران را در تهران به تفکر در مورد حیات سیاسی خود واداشت. تحت شرایط متفاوت، بسیار بعید به نظر می‌رسد که روحانی و پس از آن، رئیس جمهور محمد خاتمی، در آن زمان و در مذاکرات هسته‌ای، مصالحه‌جو بوده و تأیید رهبر معظم را برای سیاست‌های خود به دست آورده بودند. نمی‌توان برای آینده‌ای قابل پیش‌بینی، انتظار یک تحول اساسی قابل مقایسه را داشت که تهران را به ایجاد باب مذاکره مشابهی برمی‌انگیزد. روحانی نیز امکان تعلیق غنی‌سازیدوباره را از میان برداشته است.
علاوه بر این باید بیان کرد که رئیس جمهور در نظام سیاسی ایران لزوماً در موقعیتی نیست که بتواند سیاست خارجی کشور را هدایت کند. رهبر انقلاب می‌تواند تمام اقدامات او را مسدود کند و آقای خامنه‌ای اگر احساس کند که روحانی در مسئله هسته‌ای ضعیف عمل می‌کند، این کار را انجام خواهد داد. ظاهراً، این دو مقام ایرانی کمی قبل از اینکه دوره تصدی روحانی به‌عنوان مأمور هسته‌ای به پایان برسد، با هم اختلاف‌هایی نیز داشته‌اند.
در هر صورت، انتخاب روحانی هنوز هم فرصت مناسبی را برای پیشبرد مذاکرات در مورد مسئله هسته‌ای در اختیار می‌گذارد. روحانی با تکیه بر توانایی خود در مشارکت با غرب و موفقیت در رفع تحریم‌ها، امکان شکوفایی را در اختیار اقتصاد ایران قرار می‌دهد، اما برای اجرای این کار، خود را تحت فشار می‌گذارد. علاوه بر این، مسئله هسته‌ای، مرحله مرکزی در مبارزات انتخابات ریاست جمهوری بود و مردم به‌شدت از کاندیدایی که سیاست موجود را به چالش می‌کشید، حمایت می‌کردند. بنابراین، احتمالاً رهبر معظم انقلاب احساس کرده است برای موافقت با ارتباط برقرار کردن با گروه 1+5 تحت فشار داخلی قرار گرفته است.
نظر به این پیشرفت‌ها، 1+5 باید سعی کند سرعت حرکت را کاهش دادهاقدامات مؤثری را برای تخفیف موقتی فشار‌های اقتصادی پیشنهاد کند؛ در عوض، ایران نیز تعلیق فعالیت‌های غنی‌سازی بیشتر از سطح 5 درصد را بپذیرد و نیز ارسال اورانیوم غنی‌شده در سطح بسیار بالا را از طریق دریا به خارج از کشور یا ترکیب آن. این درخواست‌ها بخش جدایی‌ناپذیر دور آخر مذاکرات در آلماآتی و قزاقستان بود. اما مواردی که گروه 1+5 بر حسب رفع تحریم‌ها مطرح کرد، به تجارت طلا، فلزات و پترو‌شیمی محدود می‌شد؛ اقداماتی که تقویت و بهبود اقتصاد ایران را نوید نمی‌دهند.
جامع‌ترین پیشنهاد را می‌توان بر پایه تخفیف محدودیت‌های موجود در بخش مالی آشفته ایران و وعده رفع محدودیت‌ها از واردات بنزین بنا کرد؛ تورم در ایران به‌دلیل تحریم‌های غرب، به‌شدت افزایش یافته است. چنین پیشنهادی امکان پیشرفت‌های اقتصادی را فراهم خواهد کرد، در حالی که از برخی منفعت‌های اضافی در آینده جلوگیری خواهد نمود؛ مانند صادرات نفت. این پیشنهاد احتمالاً برای به دست آوردن حمایت روحانی کافی خواهد بود.
علاوه بر این، احتمال کمی وجود دارد که معامله‌ای با این اوصاف، اگر بتواند حمایت رئیس جمهور جدید و محبوب را به دست آورد، از طرف رهبر انقلاب رد شود. با گذشت زمان و یک سری اقدامات مبتنی بر همکاری، هر دو طرف احتمالاً قادر به دستیابی به راه‌حلی جامع‌تر برای اختلافات خود شده‌اند.
در همین حین، اگر ایران یک پیشنهاد سخاوتمندانه‌تر را نپذیرد، آمریکا نیز برای سازماندهی تحریم‌های بین‌المللی خشن‌تر موضع قوی‌تری خواهد گرفت؛ ابزاری که واشنگتن در صورتی از آن استفاده می‌کند که ایران علاقه چندانی به یک معامله معقول و منطقی نشان ندهد.
انتهای پیام/*