رضا امیرخانی‌ها؛ سفیران واقعی انقلاب ایران در افغانستان/ امام(ره) یاد داد به مرزها بی‌اعتنا باشیم

شوکت‌علی محمدی، شاعر و یکی از شخصیت‌های فرهنگی کشور افغانستان، در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، با بیان اینکه «فرهنگ» مشترک مقوله فراموش‌شده میان کشورهای اسلامی است، گفت: فرهنگ زبان مشترک همه ملت‌ها است. فرهنگ در همه شئون زندگی انسان‌ها تأثیرگذار است؛ به ویژه ملت‌هایی که با هم ریشه‌های فکری و زبانی مشترکی دارند. فعالیت در این حوزه می‌تواند زیرساخت‌های دیگر فعالیت‌ها مانند سیاسی و اقتصادی را هم فراهم کند. اهمیت این مقوله تا به انجاست که اگر سیاستمداران و فعالان در این بخش بر کارکرد و تأثیرگذاری آن واقف نباشند و علاوه بر آن از ریشه‌های فرهنگی و تاریخی ملت‌ها مطلع نباشند، با سازو کاری ناقص در عرصه سیاست ظاهر خواهند شد. 

وی ادامه داد: فرهنگ و در کنار آن زبان، قابیلتی بیشتر از آنچه که انتظار و تصور آن در ذهن سیاستمداران نقش بسته، تأثیرگذار است و می‌تواند ملت‌ها را به سمت روشنایی هدایت کند. می‌تواند افق و آینده‌ای فراتر از آنچه که نگاه‌های معمولی متصور می‌شود، ایفا می‌کند. متأسفانه نادیده گرفتن فرهنگ و یا کم دانستن آن در میان مردم کشورهای جهان سوم و یا به اصطلاح توسعه یافته، بیشتر مبتنی بر نگاه‌های ملیتی است تا نگاه انسانی و فرهنگی. نگاهی است مبتنی و محدود به مرزهای داخلی و سیاسی هر کشور. این در حالی است که ملت‌های اسلامی می‌توانند به واسطه فرهنگ مشترک که از دین و آیین اسلامی نشأت گرفته است، نگاهی وسیع‌تر داشته باشند.

نگاه‌های فرهنگی پیش از انقلاب ایران، نگاهی ملیتی و جغرافیایی بود

محمدی با بیان اینکه طی سال‌های گذشته، کشورهای بسیاری از جهان اسلام درگیر آتش جنگ بودند، یادآور شد: همین آتش‌افروزی‌ها و جنگ‌طلبی‌ها بسیاری از فرصت‌ها را در خود سوزاند. بعد از جنگ نیز دغدغه‌‌های جدیدتری جایگزین اصل شد. اصل به سایه رفت و فرع جایگزین آن شد. این در حالی است که کشورهای اسلامی با ریسمانی مستحکم به نام دین به یکدیگر پیوند زده شده‌اند. کم‌کم در برخی از این کشورها سیاستمداران کم‌تجربه وارد میدان شدند و اصل هر روز به حاشیه رفت. به همین خاطر در برخی از کشورهای اسلامی با یک نوع بریدگی از فرهنگ اسلامی مواجه هستیم. بریدگی‌ای که حاصل نوع نگاه تازه مسلمانان بود. نگاهی که می خواست دنیای جدیدی را برپا کند، حال آنکه دنیای جدید با آنچه که در دنیای واقعی و ملموس وجود دارد، متفاوت است. واقعیت تاریخی که محصول تجربه این کشورها بود در این رهگذر کمتر مورد توجه قرار گرفت و سبب شد تا نگاه‌ها فراتر از مرزهای جغرافیایی نرود.

این شاعر افغان اظهار داشت: طی سال‌های اخیر اتفاقات مبارکی در برخی از کشورهای اسلامی رخ داد. انقلاب‌هایی که ثمره جهاد رزمندگان بود و توانست تا حدودی نگاه‌های منطقه‌ای و ملیتی را به نگاه‌های جامعه اسلامی پیوند بزند. نمونه آن را می‌توان در افغانستان دید. اگرچه سال‌ها درد و رنج و پیامدهای منفی این مبارزه‌ها در کشور احساس می‌شد، اما نتایج مبارکی به همراه داشت که مهمترین آنها این بود که قبایل و طایفه‌ها تصمیم گرفتند تا سر یک سفره بنشینند. این اتفاقات مبارک حاصل تلاش‌های فردی استثنایی به نام امام خمینی(ره) بود.

محمدی در ادامه به تأثیر شخصیت امام(ره) بر انقلاب‌های منطقه و کشورهای اسلامی اشاره کرد و گفت: حضرت امام(ره) با وجود داشتن ویژگی‌های منحصر به فرد و استثنایی و همچنین رهبری کاریزماتیکی که داشتند، توانستند ملت ایران را منسجم کنند و از یک وابستگی سیاسی، به استقلال برسانند. این برای همه روشنفکران دنیا قابل احترام و ارزش است. در این میان تأثیر این انقلاب بر مردم منطقه مشهود است که البته سهم کشورهای فارسی‌زبان بیش از دیگر کشورها است. در افغانستان به دلیل همین هم‌ریشگی فرهنگی و هم‌زبانی با ایران، از انقلاب استقبال شد. همان خوشحالی مردم ایران از پیروزی انقلاب را می‌توانستیم در چشم‌های مردم افغان ببینیم.

انقلاب ایران ثمره حرکت‌های اسلامی‌خواهانه بعد از بعثت بود

وی ادامه داد: تحولات سیاسی منطقه، خصوصاً انقلاب‌های اخیر حاصل و میوه تلاش‌هایی است که نسل‌های گذشته آن را انجام دادند. بعد از بعثت پیامبر(ص) در عربستان، دین اسلام در منطقه شرق گسترش پیدا کرد که در این میان، سهم فارسی‌زبانان قابل بررسی است. مهمترین کتاب‌های اسلامی و دینی، چه در مذهب تشیع و چه در تسنن، در میان این گروه نوشته و به جهان اسلام عرضه شد. بعد از سال‌ها و سده‌ها، فعالیت‌ها و شخصیت‌های مختلفی در جهان اسلام بودند که برای زنده کردن فرهنگ اصیل اسلامی تلاش کردند که انقلاب ایران در ادامه همین تلاش‌ها از بعثت تاکنون بود.

امام(ره) یادآوری کرد که در تمدن اسلامی همه باید روی یک سفره فرهنگی بنشینند

وی با بیان اینکه حرکت حضرت امام(ره) نقطه عطفی در نهضت‌های اسلامی منطقه بود، افزود: توانست الگویی باشد که دیگر حرکت‌های اسلامی را امیدوار کند. تلاش کنند تا نظام سیاسی مورد دلخواهشان را روی کار بیاورند. حرکت امام(ره) از این نظر الگوی ارزشمندی بود برای همه مسلمانان. امام(ره) با این انقلاب به مسلمانان یادآوری کرد که همه در تمدن اسلامی باید بر سر یک سفره بنشینند و آن سفره فرهنگ اصیل اسلامی است.

تعاملات فرهنگی را نمی‌توان با مرزهای جغرافیایی بست

محمدی یادآور شد: واقعیت این است که تبلغیات وسیعی، همزمان با پیروزی انقلاب ایران، در سراسر دنیا آغاز شد؛ حتی در کشورهای فارسی‌زبان. در دوره دموکراسی، همه رسانه‌ها آزاد هستند و ارائه این نوع تبلیغات در کشورها ناگزیر است، اما جدای از این تبلیغات، تبادل فرهنگی میان ملت‌هایی که از نظر فرهنگی به هم پیوند خورده‌اند، جریانی ناگزیر است. نمی‌توان با استفاده از این نوع ابزارها مرزهای اندیشه میان ملت‌ها را بست. ما در حال حاضر در جهان اسلام نیازمند این امر هستیم که به این پیوندها بپردازیم. 

سفیران واقعی انقلاب ایران

وی به حوزه نشر به عنوان یکی از حوزه‌های مؤثر در تبلیغ و ترویج فرهنگ اسلامی یاد کرد و ادامه داد: یکی از حوزه‌های تأثیرگذار فرهنگی در دنیا، حوزه نشر و کتاب است. در سال‌های گذشته بازارهای کتاب افغانستان، میزبان خوبی برای کتاب‌های ایرانی بودند، اما استعدادهای فراوانی در جوامع فارسی‌زبان وجود دارد که برای تبادل حقیقی فرهنگ، نیازمند تقویت این استعدادها هستیم. نباید انتظار داشت که با انتشار یک کتاب در شهری مانند تهران و بعد توزیع در کابل و دوشنبه، تبادل فرهنگی صورت گیرد. متأسفانه با وجود بودن استعدادهای فراوان در کشورهای فارسی‌زبان این ظرفیت‌ها چنان که باید مورد توجه قرار نگرفته و شرایط انتقال آن به صورت کامل وجود ندارد.

محمدی اظهار کرد: متأسفانه برخی از اهالی فرهنگ نگاه بالادستی به هم‌زبانان خود دارند. اما طی سال‌های اخیر کتاب‌هایی در ایران نوشته شد که مورد توجه افغان‌ها قرار گرفت. به عنوان نمونه، آثار رضا امیرخانی و محمدحسین جعفریان، به دلیل نگاه حقیقی انقلاب ایران به برادران هم‌زبان خود، مورد استقبال مخاطبان قرار گرفتند. در حقیقت این نویسندگان حکم سفیران فرهنگی انقلاب را داشتند که توانستند تصورات را تاحدودی تغییر دهند.

انتهای پیام/