نگاه تجاری نباید بر تاریخ شفاهی دفاع مقدس حاکم باشد/ ماجرای پیام امام پس از شهادت باکری

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدمهدی بهداروند نویسنده تاریخ شفاهی دفاع مقدس در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم،‌ با انتقاد از جریانی که اخیراً‌ تاریخ شفاهی دفاع مقدس به آن گرفتار آمده است،‌ گفت: اخیراً‌ تاریخ شفاهی عرصه دفاع مقدس به عنوان یک محل درآمدزایی برای عده‌ای که اصلا زیبنده این عرصه و مقام نیستند،‌ شده است و در حقیقت باید یک ساز و کار و  راهکاری برای حل این معضل دیده شود.

وی افزود: هم‌اکنون بسیاری از نویسندگان و ناشران دفاع مقدس روی به تولید آثاری می آورند که از محتوای لازم برخوردار نیستند،‌ این ناشران و نویسندگان صرفا‌ً به دنبال کار اقتصادی هستند‌ و خروجی کار آن‌ها کمکی به نشر فرهنگ اصیل دفاع مقدس نمی‌کند.این در حالی است که واقعیت تاریخ شفاهی دفاع مقدس از محتوایی بسیار ارزشمند برخوردار است که اگر کارهای استاندارد و شاخصی در این زمینه انجام شود،‌ محصولات آن بسیار پربار و موثر خواهند بود.

نبود یک متولی قانونی برای تاریخ شفاهی دفاع مقدس

بهداروند با بیان این مطلب که تاریخ شفاهی دفاع مقدس از طرف متولی اصلی ندارد‌ و از طرف دیگر آن قدر کسانی که خود را متولی‌ می‌دانند‌، زیادند که گاهی خود این متولی‌ها آسیب‌رسان این عرصه می‌شوند. گفت:‌ نبود یک متولی قانونی در این زمینه موجب شده تا هر کس هر خاطره‌ای را به هر شکلی که می‌خواهند منتشر کند و این چالشی است که امروز با آن مواجه هستیم و در آینده نزدیک لطمات جبران‌ناپذیری را به تاریخ شفاهی دفاع مقدس ما وارد می‌کند. البته عمده این لطمات به دنبال همان نگاه تجاری داشتن به دفاع مقدس ایجاد می‌شود چرا که ناشر توجهی بر تبعات اثری که منتشر می‌شود ندارد تنها به سود اقتصادی خود می‌اندیشد.

وی با اشاره به سابقه طویل تاریخ شفاهی در دنیا گفت:‌ تاریخ شفاهی استانداردهای جهانی دارد،‌ در ایران نیز تاریخ شفاهی با رویکرد انقلاب و دفاع مقدس سالیان سال است که شکل گرفته و از استانداردهای مشخص پیروی می‌کند،‌ بنابراین نمی‌توان گفت که چون استاندارد مشخص وجود ندارد،‌ آثار زرد بی‌کیفیت و تجاری در این عرصه منتشر شده‌اند.

نباید تاریخ جنگ را تغییرات سیاسی و اجتماعی امروز مرتبط کنیم

بهداروند هم‌چنین با بیان این مطلب که نباید تاریخ جنگ را با عرصه سیاسی و اجتماعی امروز مرتبط کنیم، گفت:‌ گاهی دیده می‌شود،‌ با توجه به حوادث سیاسی و اجتماعی امروز جامعه نقش عده‌ای از افراد در دفاع مقدس پررنگ و یا کمرنگ می‌شود،‌ در حالی که چنین چیزی نیز به تاریخ شفاهی دفاع ما آسیب‌ می‌رساند.

وی ادامه داد: مولف تاریخ شفاهی باید بداند که طبق وظیفه خود باید کدام قسمت‌های تاریخ را بازگو کند،‌  در دفاع مقدس دو نوع روایت وجود دارد،‌ یک روایت واقعه و یک روایت انسانی، روایت واقعه یعنی حادثه نظامی که در صحنه رخ داده است و پاسخ به پرسش‌هایی چون «کجا به دشمن رسیدیم؟»‌، «دستاوردها چه بود؟»و... که به درد عوام جامعه نمی‌خورد،‌ بلکه تنها مختص فرماندهان و دانشکده‌های نظامی است،‌ نوع دیگر روایت انسانی است که باید تلاش کرد این بخش از تاریخ را در کتاب‌های خاطرات شفاهی روایت کرد.

فرماندهان و سرداران جنگ سندهای متقن دفاع مقدس هستند

بهداورند که در آثار خود بیشتر توجه به خاطرات شفاهی امیران و سرداران جنگ داشته است،‌  معتقد است فرماندهان و سرداران جنگ سندهای متقن دفاع مقدس هستند که اگر آن‌ها را از دست بدهیم،‌  بخشی از تاریخ و فرهنگ دفاع مقدس را از دست خواهیم داد،‌ بنابراین باید اولویت نخست تاریخ شفاهی،‌ روایت و تحلیل خاطرات آن‌ها باشد،‌  حتی اگر قرار باشد این خاطرات منتشر نشوند.

وی افزود: من هم‌اکنون تاریخ شفاهی بالغ بر 80 درصد فرماندهان دفاع مقدس را مکتوب کرده‌ام که به عنوان یک سند قوی و متقن در اختیار مراجع ذیربط قرار گرفته است و هنوز منتشر نشده‌اند. البته این اولیت‌ها دلیل نمی‌شود که ما از سایر رزمندگان که خاطرات هر یک از آن‌ها نیز پازلی از خاطرات و رازهای جنگ است،‌ را فراموش کنیم. من به دلیل اینکه می‌توانستیم با فرماندهان دفاع مقدس رفت و آمد کنم،‌ بیشتر به این سمت گرایش پیدا کردم.

بهداروند با اشاره به برخی محدودیت‌ها در عرصه تاریخ شفاهی گفت:‌ محقق تاریخ شفاهی برای انتشار عمومی حرف‌های راوی نیازمند رضایت وی است،‌ البته تاریخ شفاهی دو قسمت است، یک قسمت تمام اطلاعات از راوی دریافت می‌شود و برای 100 سال آینده ثبت و ضبط می‌شود،‌ در گام دوم برای انتشار عمومی قطعا یک سری مسائل در میان هستند که نشرشان به صلاح نیست، بلکه تنها به عنوان اسناد دفاع مقدس باید از آن‌ها نگهداری شود.

30 درصد حقایق جنگ را نمی‌توان بازگو کرد

وی در پاسخ به این پرسش که این حقایقی را که نباید برای عموم آن‌ها را انتشار داد،‌ چند درصد است،‌ گفت: حدود 30 درصد حقایق جنگ را نمی‌‌توان بازگو کرد،‌  اما در بیان 70 درصد دیگر باید بدور از مصلحت اندیشی‌های غیر متقن و  غیر عقلانی واقعیات جنک را بیان کرد،‌ اگر قرار باشد،‌ جنگ را فیلم اخراجی‌ها جلوه دهیم و عراقی‌ها را آدم‌های ترسو و احمق ترسیم کنیم،‌ به خودمان توهین کرده‌ایم.

بهداروند تصریح کرد:‌ شکست‌ها و پیروزی‌های دفاع مقدس باید به طور واقعی بیان شوند‌،  اگر در عملیاتی شکست خورده‌ایم باید حقایق و دلایل شکست را مطرخ کرد،‌ جنگ را نباید به گونه‌ای تحلیل کنیم،‌ که از اول تا آخر جنگ با ما بوده است،‌ زمانی که در عملیات «بدر» شهید باکری به شهادت رسید،‌  فرماندهان بسیار ناراحت بودند و روحیه لشکر به هم ریخته بود،‌ فردی تماس گرفت با حاج احمد آقا و جریان را مطرح کرد،‌ پس از مدتی حاج احمد آقا تماس گرفته و با آقای محسن رضایی تلفنی حرف زدند‌،  وقتی آقای رضایی بازگشتند گفتند امام پیام داده‌اند که سلام من را به محسن رضایی برسانید و صیاد شیرازی برسانید و بگویید انبیا نیز در برخی جنگ‌ها دچار شکست می‌شدند»  این پیام امام علاوه بر روحیه‌ای که در جمع ایجاد کرد،‌  نشان می‌دهد که جنگ همه‌اش پیروزی ما نبوده بلکه ما نیز شکست هایی داشته‌ایم،‌ اما آنچه مهم بود،‌ دفاعی بود که ما انجام دادیم.

وی در پایان گفت: اگر آسیب‌هایی که در حال وارد شدن به تاریخ شفاهی دفاع مقدس است،‌  برطرف نشوند،‌ من  آینده خوبی را با این سبک و سیاقی احساس نمی‌کنم،  امیدوارم عده‌ای که اهل این راه و این کار هستند، کمر همت را محکم‌تر بسته و با حضور بیشتر در میدان به احترام شهدا و مادرانی که هنوز چشم انتظار بچه‌هایشان هستند،‌ نگذارند تاریخ دفاع مقدس محل در آمدزایی اقتصادی باشد.

انتهای پیام/