نهضت تفسیری امام باقر(ع) در روزگار تفسیر به‌رأی‌ها/ حدیث عجیب امام درباره تلاوت قرآن
خبرگزاری تسنیم: امام باقر می‌فرمایند: «هر کس قرآن را از روی نوشته بخواند، اگر پدر و مادر وی از دنیا رفته باشند و از اهالی عذاب بوده باشند، تا زمانی که این فرزند مشغول روخوانی قرآن است، خداوند عذاب را از آن‌ها برمی‌دارد، حتی اگر والدین او کافر باشند».
حجت‌الاسلام سیدحسن معین‌شیرازی پژوهشگر و عضو هیئت امنای تاریخ پژوهشی ایران معاصر در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، در پاسخ به این سوال که چرا امام محمدباقر(ع)، برای انجام مأموریت و وظایف امامت خود، گزینه نشر علم و تربیت شاگردان را انتخاب کردند؟ گفت: دین اسلام در زمان امام محمدباقر(ع) از جهات عملی، محتوایی و اخلاقی عوض شده بود و عرفان ناب، تهذیب و مسائل ارزشی مکتب اسلام که یادگار پیامبر اکرم بود، لطمه شدیدی دیده بود. پیغمبر در زمان خود در شرایط و وضعیت مطلوبی مردم را به مسیر درست هدایت می‌کردند و می‌فرمودند «من مبعوث نشدم مگر برای ایجاد محاسن اخلاقی در شما» و در عین سادگی در مسجد حکومت می‌کردند. اما همان حکومت الهی به مرور و بعد از پیغمبر اسلام به سلطنت تبدیل شد. اما دین اسلام به خاطر سنت‌های غلطی که به وجود آمد از حقیقت و معنویت تا حدود بسیاری خالی شده بود.
وی در ادامه سخنان خود تصریح کرد: وقتی دین اسلام از اوج معنویت و حقیقت خود فاصله گرفته بود، مسلماً زمان، زمان مناسبی برای قیام نبود. به همین دلیل امام محمدباقر(ع) به اصول اعتقادات، اخلاق و احکام مردم پرداختند و در این میان به تربیت کردن شاگردان بسیاری روی آوردند که این شاگردان برای گسترش حق و حقیقت تشیع مورد آموزش امام محمدباقر(ع) قرار گرفتند. امام محمدباقر(ع) پایه گذار تربیت چنین شاگردانی و امام صادق(ع) توسعه دهنده این راه بود.
وی در توضیح یکی از مسائلی که امام محمدباقر(ع) در زمان خود آن را آغاز کرده و به صورت مستمر آن را پایه‌گذاری کرد، اظهار داشت: ایجاد وکلا در نقاط مختلف دور و نزدیک شهری بود،در زمان امام حسن(ع) و امام حسین چنین چیزی وجود نداشت، اما از زمان امام محمدباقر این مورد به وجود آمد که نماینده و وکلای امام به طور پنهانی در شهرهای مختلف دور و نزدیک مکتب اهل بیت(ع) و اسلام ناب را نشر می‌دادند، بی‌آنکه دشمن بتواند این مسیر را با مشکلی روبه‌رو سازد و در آن اختلالی به وجود آورد.
این پژوهشگر تاریخ در توصیف شرایط حاکم بر عصر امام محمدباقر(ع) عنوان کرد: تفسیر قرآن کریم نیز در زمان امام محمدباقر وضعیت مطلوبی نداشت، در آن ایام هر کس قرآن را هر طور که می‌خواست تفسیر می‌کرد، تفاسیر قرآنی به رأی و ظاهر بود؛ امام باقر با تمام کج‌فهمی‌ها و تفکرات غلط این چنینی به مقابله برخاست و تفسیر قرآن کریم را تصحیح کرد و امروز بخش اعظم روایی تفاسیر ما به امام باقر(ع) و امام صادق(ع) برمی‌گردد.
حجت‌الاسلام معین‌شیرازی با اشاره به برخی شاگردان تربیت شده توسط حضرت امام محمدباقر(ع) افزود: ابان بن تغلب، جابر جعفی، محمد بن مسلم، زراره بن اعین، حمران بن اعین، عبدالله ابن ابی یعفور، برید عجلی، سدیر صیرفی، کمیت اسدی و... از جمله شاگردان برجسته امام باقر(ع) بودند. در بین شاگردان امام «جابربن‌یزید جوفی» از جمله افراد مقربی بود که توانسته بود 70 هزار حدیث از امام باقر بیاموزد. شاگردان امام علوم خاندان پیامبر اکرم و احادیث اهل بیت را از نزد امام فراگرفتند و به دیگران آموختند. امام باقر(ع) در زمان حیات خود به برخی اصحاب می‌فرمایند: «من دوست دارم ببینم تو بالای منبر نشسته‌ای و مردم در پایین منبر از تو سخنان تو استفاده می‌کنند و تو فتوا می‌دهی». بسیاری فکر می‌کنند فتوا فقط در زمان غیبت امام زمان و متعلق به این ایام است در صورتی که امام باقر به برخی از اصحاب خود این چنین فرموده بودند.
حدیث عجیب امام باقر(ع) درباره تلاوت قرآن
این پژوهشگر تاریخ به بیان چند روایت از امام باقر پرداخت و گفت: حضرت در روایتی می‌فرمایند: «هر وقت کسی قرآن کریم را از روی نوشته بخواند اگر پدر و مادر وی از دنیا رفته باشند و اگر از اهالی عذاب باشند، تا زمانی که این فرزند مشغول روخوانی قرآن کریم است، خداوند عذاب را از آن‌ها برمی‌دارد، حتی اگر پدر و مادر او کافر باشند». حضرت امام باقر(ع) برای تلاوت و روخوانی قرآن فضیلت بسیاری قائل هستند. همچنین ایشان در روایت دیگری می‌فرمایند: «از تنبلی و کم حوصلگی پرهیز کنیم این دو کلید تمام شرور و بدی‌ها هستند، کسی که تنبلی کند هیچ حقی را ادا نمی‌کند و کسی که کم‌حوصله باشد در راه حق ثابت و استوار نخواهد بود». این روایت هم در زندگی فردی و هم در زندگی اجتماعی کاربرد بسیار دارد مخصوصاٌ برای کسانی که در جامعه پاسخگوی دیگران بوده و مسئولیتی بر عهده دارند.
حجت‌الاسلام معین شیرازی در پایان به روایت دیگری از امام محمدباقر اشاره کرد و افزود: «سامان یافتن شئون و معاش زندگی همانند پیمانه‌ای است که دو سوم آن با زیرکی و هوشیاری و یک سوم آن با تغافل، چشم پوشی و گذشت پر می‌شود».
انتهای پیام/