شرح حدیثی از امام باقر(ع) از لسان آیت‌الله تهرانی
خبرگزاری تسنیم: «کیست که از خدا درخواست کرده باشد، خدا جوابش را ندهد...؟» جابر جعفی از شاگردان برجسته امام محمدباقر(ع) حدیثی از آن حضرت نقل کرده و مرحوم آیت‌الله تهرانی این روایت نورانی را شرح کرده است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، آیت‌الله تهرانی تجسم علم و تقوا بود و جنس جلسات اخلاقشان با همه سخنرانی‌های ایشان متفاوت بود و یکی از بارزترین ویژگی‌های آن، شرح احادیث اهل‌بیت(ع) با زبانی ساده و همه‌فهم بود. به بهانه سالروز شهادت حضرت امام باقر(ع)، شرح حدیثی نورانی از آن حضرت، از زبان مرجع فقد و استاد عظیم‌الشأن اخلاق تهران منتشر می‌شود:
روی عن الباقر(علیه السلام) قال لجابرالجعفی: «یَا جَابِرُ مَنْ هَذَا الَّذِی سَأَلَ اللَّهَ فَلَمْ یُعْطِهِ أَوْ تَوَكَّلَ عَلَیْهِ فَلَمْ یَكْفِهِ أَوْ وَثِقَ بِهِ فَلَمْ یُنْجِه»[1] جابر جعفی از اصحاب امام باقر(علیه السلام)، میگوید:[2] هجده سال خدمت امام باقر(علیه السلام) بودم. هنگامیکه خواستم از خدمت حضرت مرخص شوم، به ایشان عرض کردم: در آستانه سفر هستم، تحفهای برای سفرم به من بدهید. جابر میگوید: حضرت بعد از هجده سال خدمت، فرمودند: «یَا جَابِرُ مَنْ هَذَا الَّذِی سَأَلَ اللَّهَ فَلَمْ یُعْطِهِ»؛ نشان بده به من یک کسی را ببینم کیست آن کسی که از خدا درخواست کرده باشد ،خدا جوابش را ندهد. «یَا جَابِرُ مَنْ هَذَا الَّذِی سَأَلَ اللَّهَ فَلَمْ یُعْطِهِ»؛ این را نشان من بده، کیست که از خدا درخواست کرده باشد، خدا جوابش را ندهد؛ یعنی محال است کسی از خدا چیزی بخواهد و سؤال کند، امّا خدا از او رویگردان شود و جوابش را ندهد.
«أَوْ تَوَكَّلَ عَلَیْهِ فَلَمْ یَكْفِهِ»؛ توکّل یعنی وکیل کردن، حضرت میفرمایند: باز این را نشان من بده، کیست که در امور و کارهایش خدا را وکیل کند، به خدا توکّل کند و کارش را به خدا واگذار کند که او کارهایش را انجام دهد، امّا خدا کارش را انجام ندهد. ببینید حضرت چه به تعبیر من چه تعبیرات خیلی غلیظی به کار میبرند. «أَوْ وَثِقَ بِهِ فَلَمْ یُنْجِه»؛ یا اینکه به خدا اعتماد کرده باشد، نه اینکه خدا را در کارش وکیل کرده باشد، بلکه به خدا اعتماد کرده باشد، مثلاً در گرفتاری گفته تکیهگاه من خداست. بعد هم خدا نجاتش نداده باشد. حضرت به جابر رو می‌کند و میفرماید: این شخص را هم به من نشان بده. تمام اینها گویای این است که درخواست رد نمیشود. اگر کارهایت را به خدا واگذار کنی، خدا انجام میدهد؛ اگر به او اعتماد کنی، از گرفتاری نجاتت میدهد، حضرت همة این جملات را به جابر میفرماید.
البتّه در موقعیتّهای مختلف، سرعت و بطیء در جوابگویی، مختلف می‌شود؛ برخی موقعیّتها در سرعت اجابت خیلی مؤثّرند. امّا در بحث سرعت در جواب، یکی از موقعیّتهایی که داریم، عبارت از ماه مبارک رجب است؛ که اگر کسی در این ماه از خداوند درخواست کند، هیچ رد نمیشود. ماه رجب از ماههایی است که مربوط به اسلام هم نیست، در زمان جاهلیّت عرب که از اسلام خبری نبود، نه پیغمبری، نه دینی؛ همان موقع مردم انتظار می کشیدند که ماه رجب بیاید که حاجتهایشان را بگیرند. لذا خیلی بد است که یک مسلمان از مردم جاهلیّت بدتر باشد. لذا اگر دعاهای ماه رجب را کمّی دقت کنید، می بینید که غالباً در آن مسأله حاجت و روا شدن حاجت مطرح است، «یَا مَنْ أَرْجُوهُ لِكُلِّ خَیْرٍ وَ آمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ كُلِّ شَرٍّ یَا مَنْ یُعْطِی الْكَثِیرَ بِالْقَلِیلِ یَا مَنْ یُعْطِی مَنْ سَأَلَهُ یَا مَنْ یُعْطِی مَنْ لَمْ یَسْأَلْهُ وَ مَنْ لَمْ یَعْرِفْهُ تَحَنُّناً مِنْهُ وَ رَحْمَةً»[3]؛ «یَا مَنْ یَمْلِكُ حَوَائِجَ السَّائِلِینَ»[4].
در متن همة دعاها مسأله درخواست و حاجت در ماه رجب مطرح است. لذا از این فرصتی که بهدست آمده، باید بهترین استفاده را کرد. در روایت دیگری امام صادق(علیه السلام) از پیغمبراکرم نقل میفرماید که حضرت فرمود: رجب را اصبّ میگویند؛[5] جهتش این است که رحمت خدا در این ماه بسیار بر امّت من ریزش می‌کند. لذا اوّلین چیزی که سفارش کردهاند این است که در این ماه زیاد استغفار کنید. بگذارید پاکیزه و تمیز شوید، زیاد بگوئید «استغفر الله و اسئله التوبۀ».
[1] . بحار الانوار ج 75 ص 182
[2]. خَدَمْتُ سَیِّدَ الْأَنَامِ أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ ع ثَمَانِیَ عَشْرَةَ سَنَةً فَلَمَّا أَرَدْتُ الْخُرُوجَ وَدَّعْتُهُ فَقُلْتُ لَهُ أَفِدْنِی فَقَالَ بَعْدَ ثَمَانِیَ عَشْرَةَ سَنَةً یَا جَابِر...
[3] . بحار الأنوار، ج95، ص390
[4] . زاد المعاد، ص16
[5] . رجبُ الأصَب به آن میگویند.