واقعه مسجد فیل مشهد سبب انسجام انقلابیون مشهدی شد

به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد مقدس، یکی از حوادث مهم قبل از انقلاب اسلامی در مشهد، حادثه مسجد فیل است که در شب بیست‌وسوم مهرماه سال 1342 اتفاق افتاد. پس از قیام 15 خرداد، بسیاری از علما از اقصی نقاط کشور به تهران مهاجرت کردند. در این بین تعدادی از روحانیون برجسته مشهد که از طرف حکومت تحت فشار قرار داشتند، به تهران عزیمت کردند.

حوادثی چون قیام 15 خرداد، لایحه انجمن‌های ایالتی‌ ولایتی، بازداشت امام و سایر علما، سیاست‌های رژیم در تساوی حقوق زن با مرد و عدم وجود آزادی در کشور، قدغن کردن انتشار مقالات مجله مکتب تشیع و تشریح اختناق کشور توسط برخی از وعاظ، از جمله محور کرسی‌های آن روز علما به شمار می‌رفت.

بازداشت وعاظ مشهور، تدابیر امنیتی و حفاظتی ساواک در برخورد با علما و تهدید طلاب حوزه مبنی بر اعزام آنها به خدمت سربازی، از جمله اقداماتی بود که حکومت پهلوی در جهت خارج کردن عالمان دینی و مردم از صحنه، به کار گرفته بود.

حادثه مسجد فیل زمانی اتفاق افتاد که شهید هاشمی‌نژاد از سوی صنف پوست‌فروشان و جمعی از فعالان مذهبی بازار، دعوت به سخنرانی شده بود. در این سلسله جلسات که شهید هاشمی‌نژاد به ایراد سخن می‌پرداخت، جمعیتی نزدیک به پنج تا هفت هزار نفر، جهت استماع سخنرانی وی گرد هم می‌آمدند.

ساواک و رکن 2 ارتش که از مدتها قبل نسبت به جلسات و سخنرانی‌های شهید هاشمی‌نژاد احساس خطر کرده بود، پس از رایزنی با استاندار و ریاست ساواک کشور، دستور بازداشت هاشمی‌‌نژاد را صادر کردند. لذا برای اینکه دستگیری به لحاظ روحی روانی تأثیر به سزایی بر روی توده مردم داشته باشد، سعی شد تا ایشان در یکی از مجالس مهم شهر مشهد دستگیر شود.

مسجد فیل که از جمله محافل و کانونهای فعال و انقلابی بازاریان و جوانان بود؛ به عنوان محلی برای بازداشت شهید هاشمی‌‌نژاد انتخاب شد. در شب 23 مهرماه با یورش نیروهای امنیتی و ساواک به مسجد فیل، شهید هاشمی‌نژاد در انظار مردم بازداشت شد. مردم که از این حرکت نیروهای امنیتی خشمگین شده بودند به سوی نیروهای امنیتی هجوم آورده و با سنگ و چوب درصدد آزاد ساختن شهید هاشمی‌نژاد شدند.

نیروهای امنیتی که قدری مضطرب شده بودند به طرف جمعیت تیر اندازی کردند و تعدادی مجروح و شهید شدند. «حسین پوراحمدی» و «حاج مهدی نجار» از جمله افرادی بودند که بعد از حادثه در بیمارستان دویست تخت خوابی شهر مشهد شهید شدند.

تلاش‌هایی از سوی برخی علمای مشهد چون، حسنعلی مروارید و شیخ مجتبی قزوینی صورت گرفت و به دستور آیت‌الله میلانی، بازار مشهد تعطیل شد. آیت‌الله خویی از نجف طی ارسال تلگرافی به آیت‌الله میلانی، از ایشان می‌خواهد تا از هیچ کوششی در آزاد سازی دستگیرشدگان دریغ نکند.

در این بین مجالس وعظ و روضه‌خوانی برای یادبود شهدای حادثه و بازماندگان آنها برگزار شد. همچنین اطلاعیه‌های همدردی و صدور اعلامیه توسط مراجع، از دیگر اقدامات اعتراضی سازمان‌یافته علما و مردم در مشهد بود.

در نتیجه اعتراضات و حمایت‌های مکرر علما و طلاب حوزه علمیه مشهد و پیگیری‌های مجدانه آنها به بار نشست و سبب شد تا شهید هاشمی‌نژاد که در شب 23 مهر ماه دستگیر شده بود در 24 دی‌ماه آزاد شود.

در مجموع هرچند که حادثه مسجد فیل مشهد منجر به دستگیری شهید هاشمی‌نژاد و شهادت و زخمی شدن تعدادی از هموطنان شد؛ اما از جهت اهمیت حادثه، تأثیرات بزرگی بر روند گسترش نهضت انقلاب در شهر مشهد بر جای گذاشت.

همچنین سبب شد تا بسیاری از علمای مشهد به ویژه آیت‌الله قمی و آیت‌الله میلانی را، بیش از همیشه به‌هم نزدیک کند تا در رسیدن به هدف مشترک بیشتر منسجم شوند. لذا بعد از این حادثه مردم با حمایت علما، به صورت منسجم توانستند گامهای موثری برای رسیدن به پیروزی انقلاب اسلامی بردارند.

یادداشت: محسن صابر

انتهای پیام/