«زیارت غدیر» راهبرد امام هادی(ع) در مواجهه با طاغوت

به گزارش خبرنگار گروه "رسانه‌های دیگر" خبرگزاری تسنیم، نیمه ماه ذی الحجه به یمن میلاد امام علی النقی(ع) دهمین پیشوای شیعه مبارک و متبرک شده و همه ما پیروان و ارادتمندان حضرتش در هنگام زیارت معصومین(ع) بخصوص ولی نعمتمان حضرت علی بن موسی الرضا(ع)، یادگار ارزشمند امام هادی(ع) یا همان زیارت معروف جامعه کبیره را مرور می کنیم. به راستی که تعبیر آن حضرت درمورد شخصیت ائمه هدی(ع)بسیار زیبا و الهی است. آن حضرت در فرازی از این زیارت دلنشین و ارزشمند، معصومین(ع) را معدن رحمت، گنجینه داران دانش، نهایت بردباری و حلم، بنیانهای کرامت و پیشوایان هدایت معرفی کرده اند و امروز در سالروز میلاد خجسته هادی(ع) امت، فرازهای زندگی گهربار حضرت را در گفت و گو با حجت الاسلام مرتضی ادیب یزدی، استاد معارف اسلامی مورد بررسی قرار داده ایم که در پی می آید.

*عصر حیات امام هادی(ع) معاصر با چند تن از خلفای عباسی بود که هر کدام از آنها زندگی حضرت را با مخاطراتی همراه کردند، اما سوال اینجاست که پیشوای دهم در مواجهه با افکار مسموم عباسیان، مبارزات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی خویش را تحت چه شرایطی دنبال کردند؟

- همان‌طور که می دانید دوران حیات حضرت مصادف با فاصله انتقال میان دو عصر متفاوت از دوران حکومت عباسیان به شمار می آید. در این دوران، پدیده های بسیاری به چشم می خورد که پیش از آن در دوره زمامداری عباسیان دیده نشده بود و مدیریت ضعیف خلفای این دوره سبب شده بود برخی از استانداران که از نژادهای غیر عرب بودند، به گونه مستقل حکم برانند. این تفاوت در دوران معتصم با نفوذ ترکانی از ترکستان در دستگاه حاکمیت بیشتر شد. امام هادی(ع) در چنین شرایطی به سامرا تبعید شدند، اما تبعید ایشان در یک دژ بسته نظامی راه حضرت را بر هدایت امت نبست و امام هادی(ع) که نبرد مسلحانه و نظامی را مناسب آن اوضاع نمی دانستند، با به‌کارگیری برنامه های ارشادی، فرهنگی و تربیتی، مبارزه غیرمستقیمی را با حاکمیت آغاز کردند و بدون اینکه هیچ حساسیتی از سوی عمال حکومتی متوجه آن حضرت باشد به فعالیتهای روشنگرانه خویش ادامه دادند. پیشوای دهم به دلیل حصرها و نظارت شدید دشمن در امور سیاسی مداخله نمی کردند و مبارزه خود را با توسعه برنامه های فرهنگی و تبلیغ عقاید شیعی ضربات سنگینی را به دشمن وارد کردند. آن حضرت پیروان خود را برای کار در دستگاه حکومت تشویق می کردند تا بدین وسیله چهره واقعی عباسیان را بر همگان آشکار کنند.

*موضع آن حضرت در مواجهه با انحرافات فکری چه بود؟

- در دوران امام هادی(ع) فقهای درباری نقش عمده ای در توسعه فرقه ها و افکار انحرافی ایفا می کردند و با استمداد از رفتار عوام فریبانه خود انحرافها را نشر می دادند، اما پیشوای دهم پیوسته آرای دشمنان را مورد نقد قرار می دادند.

اختناق شدید سیاسی و شیوع شبهات فکری و عقیدتی، دو پدیده مهم دوره امام هادی(ع) بود که اگر مواضع و تدابیر ایشان نبود، اساس فکری مکتب اسلام و عقاید بنیانی آن در معرض آشفتگی و تهدید جدی واقع می شد؛ آن حضرت سلاح دعا و نیایش را یکی از مهمترین ارکان مواجهه با طاغوت می دانستند و در تبیین مسأله امامت، زیارت ارزشمند جامعه کبیره را به عنوان میراثی ماندگار از خود به یادگار گذاشتند.

در دوران حیات امام هادی(ع) فرقه هایی چون اشاعره، واقفیه، معتزله و مجسمه هم به ترویج عقاید انحرافی خود اهتمام داشتند، اما غلات از همه این گروه ها بدتر بودند، آنها انسانهایی تندرو، افراطی و بی منطق بودند که درباره امامت، بیش از اندازه غلو می کردند و امام معصوم(ع) را تا سر حد الوهیت و پرستش بالا می بردند، اما این تمام ماجرا نبود، بلکه این افراد با بهره گیری از عقاید انحرافی خویش، بسیاری از واجبات الهی را حرام و بسیاری از گناهان کبیره را بر خود حلال شمرده بودند. گاهی خود را پیامبری مبعوث شده از سوی خدامعرفی می کردند و وجوهات مسلمانان را به این واسطه تصاحب می کردند.اما پیشوای دهم با موضعی صریح و جدی، ضمن برائت و دوری جستن از آنان، حتی دستور قتل یکی از آنان را صادر کردند.

*با توجه به شرایط زیستی امام هادی(ع)، راهبرد آن حضرت برای رهبری امت اسلام در کوتاه مدت و بلند مدت چه بود؟

- تبعید امام هادی(ع) به سامرا به خیال خام خلفای عباسی فرصتی بود تا شیعیان فرصت ارتباط با حضرت را از دست داده و در این شرایط بنیانهای اعتقادی شیعه دچار تزلزل شود، اما این امام همام با ادامه مسیر تشکیل سازمان وکلا که از عصر سایر ائمه پیش از ایشان شکل گرفته بود، با شیعیان ارتباط برقرار کردند و اگرچه تشکیلات سازمان وکلا دوره‌های گذشته نیز وجود داشت، اما عصر امام دهم به عنوان یک نهاد رسمی و سازمان‌یافته به اوج و بالندگی بسیاری دست یافت.

این تشکیلات به رهبری امام هادی(ع) و تلاش وکلا، مهمترین نیازهای فکری، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی مسلمانان را کفایت می‌کرد. آن حضرت وکلای خویش را در سراسر سرزمین‌های اسلامی تعیین کردند تا به صورت روزآمد و سریع به مسایل شیعیان رسیدگی شود.

*تبیین جایگاه امامت و ولایت از ویژگی‌های جامعه کبیره امام هادی است. آن حضرت برای معرفی «غدیر» به عنوان بنای اولیه ولایت چه تدبیری داشتند؟ در آستانه عید غدیرخم بی مناسبت نیست در مورد نقش امام دهم (ع) در احیای فرهنگ غدیر بگویید.

- یکی از مهمترین رویکردهای امام هادی(ع) نشر معارف ائمه و فرهنگ اهل بیت(ع) بود، چنانکه وقتی معتصم عباسی آن حضرت را در روز غدیر احضار کرد، ایشان در آن موقعیت حساس به زیارت جد بزرگوارشان حضرت علی(ع) رفتند و با قرائت زیارتی ارزشمند به ذکر فضایل و مناقب مولای متقیان پرداختند. امام هادی(ع) در این زیارت، فرهنگ غدیر و زندگی گهربار و باشکوه امیرمؤمنان علی(ع) را مورد توجه و تاکید قرار دادند.

مهمترین فضایل نخستین پیشوای شیعه در قرآن از جمله آیات ولایت، بلاغ، جهاد و... آمده، که در این زیارت مورد اشاره قرار گرفته و از همه مهمتر اشاره صریح امام هادی(ع) به واقعه تاریخی غدیر است.

البته آن حضرت افزون بر زیارت غدیر، زیارت جامعه کبیره را در تبیین جایگاه امامت و مشخص شدن منزلت پیشوایان معصوم(ع) نیز از خود به یادگار گذاشتند که به گفته علامه مجلسی، این زیارت از نظر سند صحیح ترین و از جهت محتوا فراگیرترین زیارتها نسبت به ائمه اطهار(ع) می باشد و در مقایسه با دیگر زیارتها از فصاحت لفظ و بلاغت معنی و شان و منزلت والایی برخوردار است.

منبع: قدس آنلاین

انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.