جهاد اسلامی؛ اصول، شهدا و چهره های مهم

به گزارش خبرگزاری تسنیم، پیدایش جنبش جهاد اسلامى، ثمره تلاش‏هاى فکرى و سیاسى برخى چهره‏هاى اسلامى فلسطین در اواخر دهه نود به رهبرى گروهى از دانشجویان جوان فلسطینى در مصر و در رأس آن‏ها دکتر فتحى شقاقى، مؤسس آن بود.
در آن زمان عده‏اى مبارزات را در چارچوب دین و عده‏اى نیز پیکار را بر اساس اصول ملى‏گرایى محض تفسیر مى‏کردند. در چنین شرایطى جنبش جهاد اسلامى با محوریت قرار دادن مسأله فلسطین و اعتقاد به این‏که جهان غرب و رژیم صهیونیستى براى مبارزه با جهان اسلام و عرب، فلسطین را کانون تهاجمات خود قرار داده‏اند، شعار اتحاد همه فلسطینیان براى بیرون‏راندن اشغالگران را سر داد. در اوایل دهه هشتاد و بازگشت دکتر فتحى شقاقى و دوستانش به فلسطین، ساختار تشکیلاتى این جنبش شکل گرفت و بانیان آن تلاش نمودند با بسیج مردمى و سیاسى با جهاد مسلحانه، فلسطین را آزاد نمایند.
برخى از منابع اسرائیلى و بیگانه، مؤسس این جنبش را شیخ عبدالله نمر درویش، رهبر حرکت اسلامى فلسطین در سال 1948 مى‏دانند. او کسى است که گروه «خانواده جهاد» را از بین فلسطینیان داخل تشکیل داد که ارتباطى با جهاد اسلامى نداشت و در واقع گروهى بودند که از اخوان‏المسلمین جدا شدند. منابع اسرائیلى هم‏چنین بر این باورند که جنبش جهاد اسلامى با یکى از افسران ارشد خود در سودان که از حامیان شیخ اسعد بیوض التمیمى یکى از رؤساى جهاد اسلامى اردن است ارتباط دارد.
منابع امنیتى رژیم صهیونیستى بر این باورند که دکتر رمضان عبدالله بعد از شهادت دکتر فتحى شقاقى توانست این جنبش را از گرفتارى بزرگى که در پى شهادت مؤسس آن ایجاد شده بود، نجات دهد و دوباره آن‏را ساماندهى کرده و بسیارى از نیروهاى فلسطین موجود در گروه‏هاى دیگر را جذب نماید.

اصول کلى‏
- جنبش جهاد اسلامى به اسلام به‏عنوان عقیده، شریعت و نظام زندگى و اصلى براى تحلیل و فهم طبیعت جهاد امت اسلام بر ضد دشمنان و مرجع اساسى تدوین برنامه بسیج و دعوت عموم به پیکار نگاه مى‏کند.
- فلسطین سرزمینى است از نهر تا بحر و نادیده‏گرفتن یک وجب از خاک آن، شرعاً حرام بوده کما این‏که به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستى نیز به‏هیچ‏وجه قبول نبوده و حرام مى‏باشد.
- رژیم صهیونیستى نیروى پیشگام استعمار معاصر غرب در مسیر مبارزه با امت اسلام به‏شمار مى‏رود و استمرار حضور آن در خاک فلسطین و قلب جهان اسلام، به‏معناى ادامه تحمیل سیطره غرب بر امت اسلام و به‏وجودآوردن ضعف، تجزیه و عقب‏ماندگى براى آن است.
- فلسطین با استناد به شواهد قرآنى، تاریخى و واقعیات امروز، پاشنه آشیل جهان اسلام به‏شمار مى‏رود و از همین‏رو مى‏طلبد تا با ایجاد نهضتى فراگیر در جهان اسلام، این غده سرطانى را از بین برد.
- جهان اسلام باید با به‏کارگیرى تمام ظرفیت‏هایش در جهت بیرون‏راندن دشمن صهیونیستى از خاک فلسطین اقدام نماید.
- هر نوع طرح سازش که حق ملت فلسطین را نادیده بگیرد، باطل و حرام است.
اهداف‏
- آزادى کامل فلسطین و بیرون‏راندن رژیم صهیونیستى.
- بسیج توده‏ها و جذب آن‏ها و فراهم‏آوردن ابزار ارتباط و همکارى با جنبش‏هاى مردمى و اسلامى و آزادیخواه در جهان به‏منظور حمایت از جهاد بر ضد صهیونیسم جهانى.
- دعوت به روى‏آوردن به عقاید، شریعت و تعالیم پاک اسلام و احیاى رسالت تمدنى و انسانى امت اسلام.
در نگاه مبارزاتى این جنبش موارد زیر مورد توجه واقع شده است:
- به رژیم صهیونیستى نه به چشم قوم یهود که به چشم اشغالگر نگریسته مى‏شود که باید با مبارزه مسلحانه با آن روبه‏رو شد.
- خوددارى از درگیرى با برخى جناح‏ها و گروه‏هاى فلسطینى به‏منظور کاهش اختلافات و گذر از بحران‏ها براى توسعه فعالیت مبارزاتى و ایجاد پایگاه‏هاى مبارزاتى در خارج و دستیابى به حمایت مادى و معنوى و سیاسى.
- به رسمیت شناختن دیگر گروه‏هاى فلسطینى منوط به عدم خروج از خط مقاومت است.
همراهى با شیعه به‏خاطر بسیج تمام ظرفیت‏ها براى بیرون‏راندن دشمن اشغالگر و عدم ورود به اختلافاتى است که تنها دشمنان از آن بهره مى‏برند.
- استفاده تشکیلات و نهادهاى این جنبش از روش‏هاى مطالعاتى و برنامه‏ریزى و نظارتى به‏منظور دوام و پیشرفت جنبش.
عملیاتها
نخستین عملیات شهادت‏طلبانه در فلسطین در دسامبر 1993 یعنى چند ماه قبل از ورود دولت فلسطین به نوار غزه توسط یکى از جوانان این جنبش به نام انور عزیز ساکن اردوگاه جبالیا شکل گرفت.
این جنبش عملیات شهادت‏طلبانه بسیارى چون دیزنقوف، نتساریم، شرق جبالیا و موراج در نوار غزه و کرانه باخترى انجام داده که مهم‏ترین آن‏ها عملیات بیدلید است که 23 سرباز اسرائیلى در آن کشته شدند. عملیات دیگر کفار داروم در سال 1995 مى‏باشد که در آن 10 اسرائیلى در طى انتفاضه اول کشته شدند.
با شروع انتفاضه اقصى «نبیل العرعیر» از اعضاى این جنبش، نخستین عملیات شهادت‏طلبانه را به انجام رساند.
رویکردها و دستاوردهاى جنبش‏
1. مقاومت: در اعتقاد جنبش جهاد، قدرت رژیم صهیونیستى قدرتى پوشالى است و در صورت اتحاد دنیاى اسلام مى‏توان آن‏را از بین برد.
این جنبش با استناد به آیه‏هاى قرآن (آیه 4 سوره اسرا) و پیشینه تاریخى حضور یهودیان در فلسطین که امروز با حضور صهیونیست‏ها همراه شده است، تنها راه نجات این کشور را در مبارزه مسلحانه جستجو کرده و از سازش بیزار است. این جنبش به تأسى از انقلاب اسلامى ایران و آزادگان تاریخ از جمله نلسون ماندلا، مبارزه را به‏عنوان راهبرد استراتژیک خود برگزیده و از شهادت به‏عنوان قدرت بازدارنده یاد مى‏کند.
به اعتقاد این جنبش، رژیم اسرائیل نمى‏تواند با دیوار حائل، کرانه باخترى و نوار غزه را جدا کرده و ضمیمه سرزمین‏هاى اشغالى کند چراکه نگران است اغلب ساکنان را فلسطینى‏ها تشکیل دهند و از طرفى نمى‏تواند همه ساکنان این دو منطقه را از آنجا بیرون کند از همین‏رو تنها راه پیش‏روى این رژیم، تحمل آتش مقاومت است که در نهایت نیز باید همچون جنوب لبنان، از این مناطق خارج شود.
به اعتقاد این جنبش، رژیم صهیونیستى به‏دلیل کوچک‏بودن ساختار جغرافیایى و جمعیتى نخواهد توانست براى مدتى طولانى به جنگ بپردازد از همین‏رو در صورتى‏که اراده مبارزه در بین فلسطینى‏ها به‏دلیل بهره‏مندى از ظرفیت‏هاى انسانى و محیطى وجود داشته باشد، توانایى رویارویى را نخواهد داشت.
رهبران این جنبش معتقدند تاریخ ثابت نموده است که هیچ‏وقت امپراطورى‏ها و تمدن‏هاى بزرگ، بقاى طولانى نداشته‏اند از همین‏رو این رژیم نمى‏تواند مدتى طولانى از حمایت دولتمردان آمریکا بهره‏مند باشند.
نکته‏اى دیگر که رهبران این جنبش بر آن تأکید دارند، عدم بزرگنمایى قدرت این رژیم و نترسیدن از هیاهوهاى آن است چراکه حزب الله و محور مقاومت نشان داده‏اند که قدرت پوشالى این نظام در صورتى‏که ارتش جهان اسلام بسیج شود، کارى از پیش نخواهد برد و سلاح‏هاى هوشمند و زرادخانه هسته‏اى آن بى‏اثر خواهد بود.
این در حالى است که «خالد مشعل» رئیس دفتر سیاسى جنبش حماس در نشست‏هاى آشتى ملى اعلام کرد که این جنبش در راستاى تحقق آشتى ملى، مقاومت مسلحانه را متوقف کرده و به مقاومت مسالمت‏آمیز روى خواهد آورد.
رهبران جنبش جهاد اسلامى در واکنش به این اظهار موضع حماس اعلام نمودند: «مقاومت در هر نوع و شکلى از حقوق قانونى ملت فلسطین و گروه‏هاى مقاومت است و مقاومت مسلحانه، موفق‏ترین نوع آن به‏شمار مى‏رود.»
جنبش جهاد معتقد است که مبارزه مسلحانه این جنبش، مانعى بر سر راه آشتى فلسطینیان نخواهند بود و جنبش، تبعات حمایت از آشتى ملى را در کنار نکات مثبت آن تحمل خواهد کرد.
هم‏چنین دبیرکل جنبش پس از نشست شوراى رهبرى موقت ساف تأکید نمود که هیچ‏کس نمى‏تواند بگوید که مقاومت مسلحانه، مشروع نیست و ملت فلسطین نمى‏تواند آن‏را به کار گیرد.
2. آشتى ملى: موضع این جنبش در خصوص آشتى ملى این است که ما به‏عنوان بخشى از ساختار سیاسى فلسطین در آشتى ملى حضور خواهیم یافت، اما در حکومت آینده سهیم نخواهیم بود.
با نگاهى به عملکرد جنبش جهاد اسلامى در عرصه آشتى ملى، مى‏توان نتیجه گرفت که جنبش جهاد اسلامى از طرفى به‏دنبال پایبندى به میثاق خود در به رسمیت نشناختن رژیم صهیونیستى و مبارزه با آن است و از طرف دیگر به‏دنبال تأثیرگذارى در عرصه سیاسى فلسطین و پیشرفت مسأله فلسطین مى‏باشد. تعارض این دو عرصه موجب شده است که رهبران جنبش تلاش نمایند با دخالت خود بر جهت‏گیرى‏هاى پرونده آشتى ملى تأثیر گذارند اما عدم هماهنگى دو طرف اختلاف با جنبش، موجب دورماندن جهاد اسلامى از جزئیات دیدارهاى دوطرفه شد و جهاد اسلامى را مجبور به پذیرفتن توافقات دو جنبش فتح و حماس تحت هر شرایطى قرار داد. اوج این تبعیت در پذیرش گزینه سازشگر «ابومازن» به‏عنوان نخست‏وزیر دولت وحدت ملى است.
افزون بر آنچه گفته شد، رهبران جهاد اسلامى، تحقق آشتى ملى را در سایه بازداشت مبارزان غیرممکن مى‏دانند. به نظر رهبران جهاد اسلامى، سیاست بازداشت و تشدید فضاى امنیتى از موانع همیشگى آشتى ملى بوده و تنها راه اجرایى‏شدن آشتى ملى، آزادى زندانیان سیاسى در کرانه باخترى و نوار غزه است.
3. انتخابات: توقف بازداشت‏هاى سیاسى، آزادى زندانیان سیاسى، توقف تهاجمات رسانه‏اى و برچیده‏شدن تمامى معاهدات با رژیم صهیونیستى، شروط جنبش جهاد اسلامى براى شرکت در انتخابات است.
جنبش جهاد اسلامى، جنبشى جهادى و مبارز است که مشروعیت خود را در باقى‏ماندن در خط مقاومت مى‏داند و تاکنون هیچ حزب سیاسى تشکیل نداده است چراکه لازمه ایجاد آن‏را داشتن حاکمیت ملى مى‏داند که هنوز محقق نشده است از همین‏رو سعى نموده است به‏منظور حضور در صحنه مبارزاتى با دیگر گروه‏هاى فلسطینى از جمله دولت محمود عباس وارد نزاع نشود و بیشتر نقش میانجى‏گرانه، مصلحانه و حافظ وحدت ملى باشد. البته این به‏معناى مقبولیت طیف محمود عباس و به‏طورکلى نهادهاى برگرفته از قرارداد اسلو (تشکیلات خودگردان و مجلس قانونگذارى) در نزد آن نیست و این اصل هنوز هم مورد احترام رهبران جنبش است چراکه آن‏ها معتقدند حضور در این نهادها به‏معناى پذیرش دشمن اشغالگر صهیونیستى است و این امر با آرمان‏هاى آزادى‏خواهانه فلسطین و جنبش در تعارض است. از منظر سران جنبش جهاد، تنها نهادى که حضور جهاد اسلامى در آن به شرط تحقق شرایطى امکان دارد، شوراى ملى فلسطین است. به نظر رهبران جنبش، «شوراى ملى فلسطین» مرجعیتى حقیقى و نماینده‏اى واقعى براى ملت فلسطین و مسیرى صحیح در بازسازى سازمان آزادیبخش فلسطین است. جهاد اسلامى پس از آن‏که در سال 2006 انتخابات را تحریم و در آن شرکت ننمود، براى حضور در انتخابات شوراى ملى فلسطین شروطى را قائل شد که عبارتند از: توقف بازداشت‏هاى سیاسى، آزادى زندانیان سیاسى، توقف تهاجمات رسانه‏اى و برچیده‏شدن تمامى معاهدات با رژیم صهیونیستى. از طرف دیگر، برخى رهبران جهاد، برگزارى انتخابات با وجود توطئه‏هاى صهیونیستى را غیرممکن مى‏دانند.
از مهم‏ترین چهره‏هاى این جنبش که در قید حیات هستند، باید به افراد زیر اشاره کرد: دکتر رمضان عبدالله دبیرکل، شیخ زیاد النخاله «ابوطارق» جانشین دبیرکل، شیخ عبدالله الشامى «ابوحسام»، شیخ انور ابو طه «ابوهادى»، شیخ ابراهیم النجار «ابوحازم»، اکرم العجورى «ابومحمد»، دکتر محمد الهندى «ابوعمر»، و شیخ نافذ عزام «ابورشاد» اعضاى دفتر سیاسى، شیخ احمد برکه، نماینده جنبش در یمن، شیخ ابوعماد الرفاعى، نماینده جنبش در لبنان، شیخ ناصر ابو شریف، نماینده جنبش در ایران، شیخ خضر عدنان «ابو عبدالرحمن»، خالد البطش «ابو عاشور» مسؤول روابط خارجى جنبش، داوود شهاب «سخنگوى جنبش»، دکتر جمیل یوسف «ابوفتحى»، شیخ بسام السعدى «ابو ابراهیم» و شیخ خضر حبیب «ابومحمد.»
از مهم‏ترین شهدا نیز باید به دکتر فتحى شقاقى، محمود الخواجه، محمد مرشد ابو عبدالله، محمد شحاته، رامز حرب و محمد فؤاد عبید اشاره کرد.
انتهای پیام/