کتاب‌هایی که در انبارها خاک می‌خورند/ سهم نابرابر استان‌ها از آثار دفاع مقدس
خبرگزاری تسنیم: «توزیع» مهمترین مشکل ناشران دفاع مقدس است. مشکلی که سال‌ها در رابطه با آن صحبت شده، اما راهکاری برای آن ارائه نشده است. بسیاری بر این باوراند که همین مشکل باعث شده تا کتاب‌های خوب در انبارها خاک بخورد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مکتوبات دفاع مقدس قدمتی به اندازه خود جنگ از آغاز تا هم‌اکنون که اثرات آن را شاهد هستیم، دارد. نویسندگان و شاعران زیادی وارد این حوزه شدند، برخی سعی داشتند که با کتابشان ادای دینی به رزمندگان و شهدا داشته باشند و برخی دیگر رسالت خود را بیان مظلومیت مردم می‌دانستند و در این میان برخی نیز سکوت را پیشه گرفتند و به راحتی از هشت سال مظلومیت و در عین حال مقاومت مردم ایران گذشتند.
با توجه به همین رویکردها حوزه ادبیات دفاع مقدس حوزه‌ای است که در آن حرف و حدیث‌های متعددی دیده می‌شود. عده‌ای گذر زمان را دلیل اصلی بر بی‌مخاطب بودن این کتاب‌ها می‌دانند و مستقیم و غیر مستقیم از تاریخ انقضای پرداختن به جنگ تحمیلی از گذر شعر و داستان و حتی خاطره سخن می‌گویند. اما انتشار آثاری چند در سال‌های اخیر و اقبال مردم به این نوع کتاب‌ها آمار و ارقام این عده را برهم زد و نشان داد که جنگ تحمیلی تنها یک جنگ نبود، حماسه‌ای بود که هنوز هم مردم از شنیدن ماجراهای آن لذت می‌برند.
اما این یک وجه از قضیه بود؛ وجه دیگری که سبب شد تا آثاری مانند «دا» و بعد از آن «نورالدین پسر ایران» با داستان‌هایی مانند «سفر به گرای 270 درجه» و خیلی از کتاب‌های دیگر در میان خیل عظیم کتاب‌های غیر جنگ حرفی برای گفتن داشته باشند و حتی رکورد آمار فروش آثار در این حوزه را کمی جابجا کنند، تبلیغ و توزیع مناسب این نوع آثار بود. امری که برای همه کتاب‌های نوشته شده در خصوص جنگ به یک اندازه رعایت نشده است.
کتاب‌هایی که در انبارها خاک می‌خورند
سال‌ها است که ناشر و نویسنده از توزیع نامناسب آثار در کشور رنج می‌برند. نشست و جلسه‌ای در خصوص کتاب برگزار نمی‌شود که این مشکل همیشگی در آن مطرح نشود. در این میان حوزه نشر دفاع مقدس نیز از این قاعده مستثنی نبوده و با وجود اینکه برخی گمان می‌کنند که شرایط مساعدتری برای این ناشران نسبت به دیگر فعالان فراهم است، بسیاری از کتاب‌های این حوزه در انبارها خاک می‌خورد؛ آثاری که اگر زیرساخت‌های تبلیغ و توزیع آنها به درستی ایجاد می‌شد، می‌توانست مخاطبان بسیاری را به سوی خود جلب کند.
در این میان برخی تیغ کم‌کاری را بر دولت نشانه گرفته و معتقد هستند که او باید تمام این مسئولیت را اجرا کند. اما اگر کمی واقع‌بینانه‌تر به این قضیه نگاه کنیم، تأیید خواهیم کرد که دولت در این حوزه بیشتر نقش حمایتی دارد تا اجرایی. ایجاد شرکت‌های توزیع‌کننده معتمد یکی از نکاتی است که می‌تواند در این میان رفع‌کننده مشکلات موجود باشد، امری که به آن بارها تأکید شده اما همتی برای تشکیل آن وجود ندارد.
نبود مرکز توزیع معتمد، دغدغه همه ناشران
ناشران مختلفی که در چهارمین نمایشگاه ملی کتاب دفاع مقدس حضور دارند، عمده‌ترین مشکل خود را نبود شرکت توزیع‌کننده می‌دانند. سیدمصطفی آقامیری یکی از این ناشران است. وی در این رابطه می‌گوید: برای فروش محصولات دفاع مقدس باید فکری اساسی کنیم؛ چرا که با خرید مقطعی دولت به هیچ نتیجه‌ای نمی‌رسیم. مشکل اساسی از اینجا نشأت می‌گیرد که ناشر خود وظیفه توزیع کتاب را بر عهده دارد. ما با توجه به این شرایط به مراکز توزیعی نیازمندیم تا با روش‌های مختلف کتاب را به دست مردم برساند.
او که مدیریت انتشارات پلاک 8 را برعهده دارد، بر ایجاد مرکز توزیع توسط مجمع ناشران دفاع مقدس تاکید می‌کند و می‌افزاید: باید تلاش کنیم تا تمامی نقاط کشور از کتاب دفاع مقدس بهره‌مند شوند. توده‌ای‌ها دلشان به حال کتابشان سوخته و به راحتی آثارشان را توزیع می‌کنند، اما ما هنوز کاری برای این عرصه انجام نداده‌ایم.
نبود همین مراکز توزیع که با رعایت عدالت و انصاف آثار را در کل کشور توزیع کنند، منجر شده تا بسیاری از آثاری که با دغدغه و چه بسا این روزها با مشکلات متعدد مانند سد کاغذ به چاپ رسیده‌اند، در انبارها خاک بخورد؛ حال آنکه مخاطبان بسیاری هستند که به رغم علاقه دسترسی به این آثار را ندارند. هزینه‌های راه‌انداختن ویترین‌های دائمی برای عرضه محصولات فرهنگی منجر شده تا ناشران این حوزه، به ویژه آن دسته از فعالان خصوصی که تعدادشان کم هم نیست، به شرایط موجود رضایت دهند. جدای از اینکه برخی از ناشران معتقدند اراه‌انداختن ویترین برای کتاب وظیفه ناشر نیست، هزینه بالای آن دلیل اصلی ناشران برای نداشتن نمایشگاه است.
سهم ناچیز شهرستان‌ها از کتاب‌های دفاع مقدس
تعداد آمار ارائه شده در کشور نشان‌‌دهنده پراکندگی و تعداد کم کتابفروشی در استان‌هایی است که از پایتخت دور هستند. به عنوان نمونه بنا بر گفته مسئولان در مرکز استان سیستان و بلوچستان تنها دو مرکز کتابفروشی به ارائه خدمات فرهنگی می‌پردازند، این در حالی است که در استانی مانند قم بیش از 250 کتابفروشی به فعالیت می‌پردازند.
راه‌اندازی نمایشگاه‌های سالانه با موضوعات مختلف از جمله نمایشگاه کتاب دفاع مقدس در استان‌های محروم از فضای کتابفروشی تجربه خوبی بود که در دولت نهم و دهم رقم خورد. استقبال از این نمایشگاه‌ها نشان داد که کتاب‌خوانان فراوانی مشتاق خواندن هستند، اما کتابی به دست آنها نمی‌رسد. سعیده لطفی از دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی است که برای خرید کتاب به نمایشگاه کتاب دفاع مقدس آمده است. وی در این رابطه می‌گوید: در شهرستانی که خانواده‌ام در آن زندگی می‌کنند، بسیاری از آثاری که منتشر می‌شوند، فروخته نمی‌شود. معمولاً کتابفروشی‌ها با سلیقه خود کتاب‌هایی را انتخاب می‌کنند و مردم هم مجبور به تهیه آنها هستند.
وی ادامه می‌دهد: در قروه که خانواده‌ام در آنجا زندگی می‌کنند، هم کتابفروشی فعالی وجود ندارد و هم تبلیغی برای کتاب‌های خوب صورت نمی‌گیرد. بسیاری از ساکنان شهرهای کوچک حتی اسمی از کتاب‌های خوبی که در حوزه دفاع مقدس نوشته شده، اطلاعی ندارند.
صدای کتاب خوب به گوش همه نمی‌رسد
سردار حسن ناظری، مدیر مجمع ناشران دفاع مقدس یکی از مشکلات را همین موضوع می‌داند و تأکید می‌کند که صدای کتاب خوب به گوش همه نمی‌رسد. وی ادامه می‌دهد: با وجود این هنوز ساز و کار مشخصی در زمینه توزیع وجود ندارد. کارها و اقداماتی هم اه انجام شده معمولاً از طرف تعداد محدودی از افراد است که دوست دارند در این زمینه کار کنند. ضعف در اطلاع‌رسانی و ترویج و بعد توزیع سبب شده است تا شهرستان‌ها به همه منابع دفاع مقدسی دسترسی نداشته باشند. حتی کتاب‌هایی که تبلیغات داشته و معرفی شده‌اند نیز در شهرستان‌ها کمیاب‌اند. اگر تعداد کتاب‌های تولید شده و شمارگان آنها را با میزان فروش بررسی کنیم، به این نتیجه خواهیم رسید.
سال‌ها است که NGOهای متعددی در کشورهای مختلف در حوزه نشر فعالیت می‌کنند. این گروه‌ها تلاش می‌کنند تا مشکلات صنفی خود را با همکاری جمعی رفع کنند. تشکیل این گروه‌های صنفی در حوزه نشر چند سالی است که در کشور آغاز شده و اثرات مثبتی، هر چند اندک، در رفع مشکلات آنها داشته است. نمونه این موارد می‌توان به انجمن ناشران انقلاب اسلامی اشاره کرد که تلاش کرده تا با تشکیل ایستگاه‌‌ها و فروشگاه‌های زنجیره ای برای فروش، شرایط بهتری را برای ناشران عضو فراهم کند. به نظر می‌رسد برای ارتقای کیفی و کمی فرهنگ دفاع مقدس و ترویج آثار این حوزه باید به جای بحث‌های همیشگی فکری برای برون‌رفت از این مشکل داشت که در این میان مجمع ناشران دفاع مقدس می‌تواند نقش سازنده و تأثیرگذاری داشته باشد.
انتهای پیام/