سیاست خارجی جدید ترکیه؛ از سرگیری همکاری با کشورهای همسایه

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از پایگاه خبری النشره، برخی ناظران، اخیرا شاهد تحول چشمگیری در سیاست خارجه ترکیه هستند. این تحول در تلاش برای بازگشت به مبانی اصلی که سیاست این کشور بر آن مبتنی بوده و منجر به بلوغ ترکیه شده است، یعنی قبل از حوادث جهان عرب و دست داشتن ترکیه در مسائل مختلف به ویژه در حوادث سوریه و مصر، به چشم می‌خورد.

از حیث مبنایی باید گفت که درحال حاضر ترکیه از تشدید اوضاع منطقه به ویژه بعد از شکست تجربه «اخوان المسلمین» در مصر که حزب «عدالت و توسعه» ترکیه از آن حمایت می‌کرد، عقب نشسته است. این درحالی است که هم زمان با مصر، تحولات سوریه نیز بر خلاف اهداف ترکیه پیش می‌رود و این امر منجر به وارد آمدن خسارت بر منافع این کشور شده است.

ترکیه و کشورهای همسایه 

از زمان به قدرت رسیدن حزب «عدالت و توسعه» در ترکیه، سیاست خارجی این کشور مبتنی بر نظریه «به صفر رساندن مشکلات با کشورهای همسایه» بود، موضوعی که در مدت زمان کوتاهی موفقیت‌های چشمگیری برای آنکارا محقق ساخت و «احمد داود اغلو»، مهندس این نظریه به شمار می‌آمد. این سیاست منجر به شکل گیری رابطه بسیار حسنه با کشورهای عراق، سوریه و ایران شد، ولی این موضع با شروع حوادث انقلاب‌های موسوم به «بهار عربی» به صورت دراماتیکی متحول شد.

اما منابعی که سیاست خارجی ترکیه را پیگیری می‌کنند، در ماه‌های اخیر نقطه تحول بزرگی را شاهد بودند و آن ضربه سنگینی بود که بر دولت اخوان المسلمین در مصر وارد و منجر به سرنگونی «محمد مرسی»، رئیس جمهوری اخوانی این کشور شد؛ این درحالی بود که وی متحد بارز «رجب طیب اردوغان»، نخست وزیر ترکیه به شمار می‌آمد، به ویژه اینکه رجب طیب اردوغان به سرمایه گذاری‌های هنگفت در بازار بزرگ مصر و انتقال تجربه موفق خود به دیگر کشورهای منطقه چشم دوخته بود.

از سوی دیگر، منابع مذکور یادآور شدند که روابط ترکیه با کشورهای همجوار شاهد تنش قابل توجهی بوده است، به ویژه با کشورهای عراق و سوریه و دلیل آن تلاش ترکیه برای دخالت در امور داخلی این دو کشور بود که این امر تنش در رابطه ترکیه با ایران را نیز به دنبال داشته است، کشوری که از متحدان اصلی عراق و سوریه به شمار می‌رود.

از سوی دیگر، برخی منابع عنوان می‌کنند که ترکیه به تنهایی مهندس نظریه «نداشتن هیچ مشکلی با کشورهای همجوار» نبوده است، بلکه سوریه و ایران نیز در همین راستا تلاش کرده‌اند و در این‌باره به عنوان مثال تامید می‌کنند که این سوریه بود که دروازه آشتی میان ترک‌ها و ارامنه از یک سو و ترک‌ها و  کُردها را از سوی دیگر گشود و تا حدود زیادی در توسعه روابط ترکیه با ایران نیز سهیم بود.

بازگشت به سیاست درب‌های باز

در سایه چنین شرایطی، ترکیه در آستانه انتخابات سرنوشت ساز برای حزب عدالت و توسعه قرار دارد، به ویژه در شرایطی که گروه تروریستی «امارت اسلامی عراق و شام» یا همان «داعش» بر مسافت طولانی از مرزهای این کشور سلطه دارد و سلطه «کمیته‌های مردمی کُردهای سوریه» بر مرزهایی که اهمیت آن از مرزهای مذکور کمتر نیست، خطر بزرگی است که امنیت ملی ترکیه را تهدید می‌کند.

در همین راستا منابع مطلع از سیاست خارجی ترکیه عنوان کردند که ترک‌ها با دقت تمام شرایط حل و فصل حاکم بر منطقه را پیگیری می‌کنند؛ به ویژه بعد از توافق روسیه و آمریکا در مورد سلاح‌های شیمیایی سوریه و پیشرفت مذاکرات میان ایران و کشورهای بزرگ در مورد پرونده هسته‌ای؛ موضوعی که نشانگر تغییر در تعامل با دیگر پرونده‌ها از جمله پرونده سوریه است که تهدیدی بزرگ علیه برخی کشورهای هم پیمان واشنگتن در منطقه به شمار می‌رود.

با توجه به این، منابع مذکور در ابتدا تغییر در سیاست خارجی ترکیه را که در سیاست درب‌های باز در تعامل با عراق در جریان سفر اخیر داود اغلو به بغداد دیده می‌شود ، را مورد بررسی قرار می‌دهند؛ علاوه بر این آنکارا همین سیاست را در تعامل با ایران در پیش گرفته است و این موضوع در سفر وزیر امور خارجه ایران به آنکارا دیده می‌شود.

منابع مذکور بر این باورند که آثار این تحول در آینده آشکار خواهد شد و سیاست درب‌های باز ترکیه ممکن است، در آینده منجر به از سرگیری روابط با رهبران سوریه شود؛ علی رغم اینکه این مسئله هنوز به خاطر تعمیق اختلافات میان طرفین، بعید به نظر می‌رسد. ولی این منابع به نقش ترکیه در آزادسازی ربوده شدگان لبنانی در أعزاز اشاره می‌کنند و این موضوع را نشانه مهمی به شمار می‌آورند، همچنین این منابع به ضرورت توجه ترکیه به خطراتی که در نتیجه جنگ سوریه در کمین آنکار قرار دارد، تاکید کردند.

اما از دیدگاه منابع دیگر سوالات زیادی در مورد نقش محور مقابل ترکیه در آینده وجود دارد و بر این منابع باورند که طرف ایرانی در مقابل توقف حمایت‌ها از گروه‌های مسلح سوریه شاید روابط خوبی را با عراق برقرار کند؛ ولی تلاش ترکیه برای برقراری رابطه خوب با طرف سوری را در مقطع کنونی بعید دانستند، به ویژه اینکه هرگونه امتیازدهی شکست بزرگی برای این کشور به شمار می‌رود.

در همین راستا این منابع بر این باورند که منافع ایران ایجاب می‌کند که مخالفین سیاسی سوریه تحت نظارت ترکیه باشند تا بتواند با آنها بهتر از هر کشور منطقه‌ای دیگر وارد گفت‌وگو شود.

در پایان این منابع تاکید می‌کنند که شاید دولت ترکیه آمادگی لازم برای عقب نشینی سریع از مواضع پیشین خود را نداشته باشد؛ ولی ممکن است، شتاب تحولات جاری این کشور را مجبور به آن کند، به ویژه اینکه منافع اردوغان ایجاب می‌کند که قبل از رسیدن موعد انتخابات، تکلیف بسیاری از پرونده‌ها را روشن کند.

انتهای پیام/