رهبری ایران نقش مؤثری در توافق جامع هسته‌ای خواهد داشت
خبرگزاری تسنیم: کارشناس مسائل ایران در اندیشکده بروکینگز معتقد است نوسازی رابطه ایران با جهان نیازمند چند عامل است که مهمترین آنها حمایت رهبری ایران می‌باشد.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از اندیشکده بروکینگز، سوزان ملونی، کارشناس مسائل ایران در این اندیشکده مدعی است که ایران برای اهداف بلند مدت برنامه ریزی کرده و هدف آن لغو جزئی تحریم‌ها نیست. وی در ادامه به بررسی موضع داخلی نسبت به این توافق پرداخته و نتیجه می‌گیرد که حمایت همه جانبه، به خصوص از طرف رهبری انقلاب، عاملی مؤثر در پیشرفت توافق جامع با ایران است.
10 سال پس از آخرین موافقت ایران با اعطای برخی امتیازات در رابطه با فعالیت‌های هسته‌ای خود، جهان سرانجام به توافق اولیه‌ای دست یافت که شروع به رفع نگرانی‌های دیرینه در مورد بلند پروازی‌های هسته‌ای ایران کرده است. این معامله موقتی یک شروع توانمند را برای انجام این وظیفه ناتمام در خصوص تضمین اینکه تهران به سلاح هسته‌ای دست نمی‌یابد، پیشنهاد می‌دهد و طیف وسیع‌تری از محدودیت‌ها و بازرسی‌ها را بر برنامه هسته‌ای ایران در بر می‌گیرد که سابق بر این در نظر گرفته نمی‌شده است. مهم‌تر از آن اینکه، این توافق تهران را به روند دیپلماتیک در جریانی متعهد می‌کند که پاداش‌های اولیه آن تا زمانی که یک توافق بسیار بلند پروازانه‌تر حاصل شود، به تعویق می‌افتد.
به طور قابل درکی، شرایط این توافق مورد تشریح و بررسی در سرتاسر جهان قرار دارند و در بعضی نقاط مورد انتقاد قرار گرفته و حتی به شدت تقبیح می‌شوند. من شرکت در بحث‌های مفصل در مورد زبان به کار برده شده در این توافق را، به ویژه سخن پردازی در مورد شرط بارها اعلان شده از طرف ایران مبنی بر اینکه هرگونه معامله‌ای باید حق مفروض آن را برای غنی سازی اورانیوم تأیید کند، به کسانی با مهارت حرفه‌ای و قانونی بالاتر واگذار می‌کنم.
در عوض، در این مرحله اولیه، من می‌خواهم به جنبه‌های سیاسی داخلی این پیشرفت دیپلماتیک برای ایران بپردازم. قابل توجه است که این معامله به قیمت لغو مقدار نسبتاً کمی از نظام تحریم‌های خشن و مؤثر حاصل شد که توسط واشنگتن و متحدان بین‌المللی آن در یک دوره چند ساله وضع شده بود. در حالیکه این معامله موقتی مقداری بیشتر به تحریم‌ها می‌پردازد، که اظهارات دولت اوباما به گروه نخبگان و مطبوعات قبلاً این را تأیید کرده است، و به نظر می‌رسد محدودیت‌های کشتیرانی و بیمه آمریکا و اروپا برای صادرات فعلی نفت به تعویق افتاده‌اند، اما در کل، این مبالغ در مقایسه با هزینه‌های به شدت بالایی که هم توسط دولت و هم توسط شهروندان آن، به عنوان نتیجه‌ای از محدودیت‌ها، تحمل شده است، ناچیز هستند.
نگرانی در مورد فرسایش تحریم‌ها بر پایه هیچ درک واقع گرایانه‌ای از نظام قانونی که در طول دهه گذشته شکل گرفته، بنا نشده است. با هدف قرار دادن مؤسسات مالی ایران، از جمله بانک مرکزی، با توجه به مشارکت آنها در تروریسم یا گسترش تسلیحات، واشنگتن بیشتر جهان را وادار کرده است که میان بازار ایران و بازار آمریکا یکی را انتخاب کنند. وزارت دارایی با وضع مجازات‌های اساسی بر شرکت‌ها حتی برای فعالیت‌های معمولی در ایران، کمپین تحریک اخلاقی بلند مدتی را علیه تجارت قانونی با تهران تقویت کرده است. تا وقتی که مسئولیت و خطر سیاسی تجارت و سرمایه گذاری در تهران به طور تضمینی کاهش نیابد، شرکت‌های کمی حاضر به بازگشت از این مسیر خواهند بود؛ هیچ شرکتی بر اساس لغو شش ماهه تحریم‌ها در بخش‌های معینی از بازار ایران، تصمیمات میلیارد دلاری اتخاذ نمی‌کند.
نتیجه این است که تهران شاهد بازدهی بسیار مختصری از شرط بندی هسته‌ای خود خواهد بود. ارزش ریال افزایش چشمگیری نخواهد داشت و مسئله مدیریت مالی در برنامه بحث برانگیز اصلاح یارانه ممکن است تنها به مدت چند ماه به تعویق بیفتد. البته، معاملات ایران هنوز با موانعی جدی در هرگونه تجارت با دنیا مواجه خواهند بود و اصلاحات اقتصادی ساختاری همچنان ضروری و به لحاظ سیاسی، پرخطر باقی خواهد ماند. بنابراین، معامله‌ای که هفته جاری شکل گرفت، یک سرمایه گذاری بلند مدت توسط نظامی است که به لحاظ تاریخی بقای خود را بر ابتکار ماهرانه متکی کرده است.
با این حساب، چگونه است که رهبری بی پروای ایران، که در میان توازن سیاسی داخلی قرار دارد، ناگهان شکیبایی را اولویت خود قرار می‌دهد؟ شاید این دلیلی است بر ناامیدی نظام یا اینکه تصمیم آن است برای به پایان رساندن مذاکرات هسته‌ای؛ یعنی حل کامل وضعیت بغرنجی که یک دهه است ادامه دارد. در مقابل خرد جمعی که حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، را به عنوان سنت شکن آماده به جنگی تصور کرده که تلاش‌های قهرمانانه‌اش نیازمند تقویت خارجی است، در واقع تصور نوسازی رابطه ایران با جهان مستلزم حمایت شدید در چهار چوب نظام ایران است. واضح‌ترین دلیل بر این ادعا، آیت الله خامنه‌ای، رهبر انقلاب ایران است. این معامله موقتی چیز اندکی را میسر می‌سازد که باید رهبر انقلاب را قانع کند و این معامله تاکنون با تأیید آشکار او مورد استقبال قرار گرفته است.
این معامله به شدت در میان نخبگان جمهوری اسلامی مورد بحث قرار خواهد گرفت و افراط گرایان نظام بدون شک تلاش می‌کنند از آن به عنوان سکویی برای بلند پروازی‌های خود استفاده کنند. به هر حال، چنین بحث و گفتگوی تعصب آمیزی مانع رهبری نخواهد شد که از نتایج داخلی تشنج زدایی تقدیر نکند. جای هیچ شکی نیست که واکنش گرم مردم ایران به معامله، تمایل به برداشتن گام‌های بعدی را تقویت خواهد کرد؛ وزیر امور خارجه ایران در صفحه فیس بوک خود صدها اظهار نظر مثبت دریافت کرده و جمعیت زیادی برای استقبال از تیم مذاکره کننده در فرودگاه تهران جمع شده بود. امروز، دولت ایران و به ویژه مؤسسات منتخب آن، از جمله نهاد ریاست جمهوری تحت کنترل حسن روحانی، شاید قویترین موضع خود را در دست کم 15 سال گذشته اتخاذ کرده است.
مسئله شگفت آور برای ایران این واقعیت است که دو دولت به شدت متخاصم موفق شدند در یک برنامه موفقیت آمیز دیپلماسی شرکت کنند؛ و خلاصه سخنرانی اخیر آیت الله خامنه‌ای این واقعیت را تقویت می‌کند که تهران و واشنگتن، علیرغم این معامله، همچنان دشمن یکدیگر باقی می‌مانند. این نخستین بار در طول 33 سال است که تهران و واشنگتن به یک توافق رسمی رسیده‌اند؛ یعنی از ژانویه 1981 که پیمان الجزیره به بحران خصومت 15 ماهه پایان داد. حتی شش ماه قبل نیز افراد کمی تصور می‌کردند که مقامات ارشد ایران و آمریکا بتوانند در چنین گفتگوی مداوم و سازنده‌ای شرکت کنند که جهان در طول سه ماه گذشته شاهد آن بوده است.
فعالیت مورد نیاز برای دستیابی به توافق هسته‌ای جامع، بسیار چالش برانگیز‌تر از گفتگوهای چند هفته اخیر خواهد بود، اما چهار چوب مشخص شده توسط معامله هفته جاری مسیر را برای پیشرفت هموار می‌سازد. حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، در موقعیت‌های متعدد از زمان تصدی ریاست جمهوری دیده است که در جهان سیاست هر چیزی ممکن است. او با عمل به وعده خود در مورد توافق هسته‌ای اولیه ظرف مدت 100 روز از اشغال پست ریاست جمهوری، این ادعا را ثابت کرد. البته، در حالیکه هر چیزی ممکن است، هیچ چیز هم حتمی نیست. پیشرفت بیشتر در متقاعد کردن ایران برای انجام ضروریات برای پیوستن دوباره به جامعه بین‌المللی، نیازمند فعالیت بیشتر، دیپلماسی خلاق‌تر، تشویق بیشتر از همه اطراف، مخصوصاً رهبری ایران، در سرتاسر مسیر آینده خواهد بود.
انتهای پیام/