بدون روزمرگی و دغدغه معاش، فرهنگ مشتی مطالب انتزاعی است
خبرگزاری تسنیم: مجتهدی، استاد پیشکسوت فلسفه معتقد است که درگیری با معاش و دغدغه‌های زندگی روزمره نباید برای اهل فرهنگ نگران‌کننده باشد، اتفاقا اگر اهالی فرهنگ زرنگ باشند، از این دغدغه‌ها برای عمق‌بخشی و ارتقای نگاه فرهنگی استفاده می‌کنند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، کریم مجتهدی بیش از 40 سال از عمر خود را در تدریس و تعلیم فلسفه گذرانده و بسیاری از استادان امروز حوزه فرهنگ و اندیشه کشور، زمانی نه‌چندان دور، شاگرد این استاد پیشکسوت دانشگاه تهران بوده‌اند. مجتهدی در دانشگاه سوربن فرانسه، فلسفه خوانده و یکی از شاگردان موفق «ژان وال» فیلسوف و متافیزیسین شناخته شده آن دیار است. پس از اتمام دوره تحصیلش در فرانسه به ایران آمده و آنطور که خودش می‌گوید در ابتدا کار تدریس را با تعلیم دروس عمومی به دانشجویان آغاز کرده است، ولی در مدت زمان کوتاهی تسلط‌اش بر فلسفه مغرب‌زمین بر دیگران هم ثابت و به استاد تاریخ اندیشه غرب تبدیل شده است.
هنوز هم جزوه‌ها و کتاب‌های متعدد این معلم باتجربه فلسفه، بین دانشجویان فلسفه غرب رد و بدل می‌شود و دست به دست می‌چرخد و نکات کلیدی‌ای که او از فیلسوفان غرب در آثارش گنجانده موجب شده دانشجویان جزوات و آثار اولیه او را به عنوان منابعی مفید و چکیده از تاریخ اندیشه در مغرب زمین قلمداد کنند. این آثار البته جزء کتاب‌های اولیه یعنی دوره جوانی مجتهدی هستند. بعدها این پژوهشگر علاوه بر ادامه کار مورد علاقه‌اش یعنی معلمی، بیشتر از پیش به فلسفه‌ورزی در موضوعات مختلفی از جمله نسبت انسان جدید با هستی و زندگی، نسبت آدمی با فلسفه و تفکر، مواجه انسان شرقی با فلسفه غرب، فلسفه تطبیقی و... پرداخت و آثار او فصلی جدید را تجربه کرد.
دغدغه‌های این استاد باتجربه فلسفه مغرب‌زمین، خود می‌تواند محملی برای بازاندیشی‌های فلسفی در تاریخ اجتماعی و فرهنگی معاصر کشورمان باشد. او با استادان بزرگ تاریخ اندیشه معاصر ما از جمله علامه طباطبایی، آیت‌الله سیدجلال‌الدین آشتیانی، احمد فردید، یحیی مهدوی دامغانی، شرف‌الدین خراسانی، حسین نصر و دیگران هم‌دوره و یا همکار بوده و داشته‌هایش بیش از چیزی که دیده می‌شود، باید مورد توجه قرار گیرد. به این بهانه و البته دغدغه‌های دیگری از جمله آموختن از فیلسوفی که سال‌هاست خود را وقف فلسفه کرده و پرسیدن از دغدغه‌های فکری‌مان، موجب شد مصاحبه‌ای مفصل با کریم مجتهدی داشته باشیم که به زودی به صورت سلسله‌وار در خبرگزاری تسنیم منتشر می‌شود. این پژوهشگر فلسفی پیش از ورود به مصاحبه سخنانی درباره کلیت مواجهه با فرهنگ گفت که شاید با روح کلی گفت‌وگو فاصله داشت، اما با روح انسان امروز به شدت درگیر است: «فرهنگ و دغدغه معاش».
استاد پیشکسوت فلسفه غرب و عضو پژوهشگاه علوم انسانی گفت: دغدغه معاش، ضمن فرهنگ واقع شده، به طوری که بدون آن، شما فرهنگی نخواهید داشت؛ چرا که دغدغه معاش باعث می‌شود تا شما در واقعیت روز زندگی کنید و اگر فرهنگی هم پیدا می‌کنید، آن فرهنگ شکلی غنی و عمیق داشته باشد.
مجتهدی ادامه داد: فرهنگی هم که تاکنون آن را در محیط‌های فرهنگی دنبال کرده‌اید و درباره آن مطالعه و پژوهش داشته‌اید، با این شیوه یعنی درگیری با زندگی روزمره و غم معاش می‌تواند غنا و پختگی پیدا کند.
وی با بیان اینکه فرهنگ یک مشت مطالب انتزاعی نیست، افزود: اتفاقا زندگی روزمره جزء مهمی از فرهنگ است و فرهنگ علاوه بر اینکه موضوعات انتزاعی را در برمی‌گیرد، امری انضمامی است. در تاریخ فلسفه غرب نمونه‌های بسیاری از این نوع برداشت نسبت به فرهنگ وجود دارد و می‌توان مثال‌های متعددی از آن ذکر کرد. در این معنا فرهنگ اساسا با تاریخ معنا می‌یابد، نه نظریه‌های تاریخی و برداشت انتزاعی از روند تاریخ، بلکه همان تاریخ روزمره و روز‌به‌روز.
به گفته کریم مجتهدی اگر کسی بگوید من فرهنگی هستم و باید در برج عاج بنشینم و از جهان روزمره و زندگی انضمانی فاصله بگیرم تا به کار فرهنگی بپردازم، اتفاقا چنین شخصی اصلا آدم فرهنگی‌ای نیست.
مجتهدی در پایان گفت: بنابراین درگیری با معاش و دغدغه‌های زندگی روزمره نباید برای اهل فرهنگ نگران‌کننده باشد و فکر کنند این دغدغه‌ها او را از زندگی فرهنگی‌اش دور می‌کند. اتفاقا اگر این اهالی فرهنگ زرنگ باشند، از این دغدغه‌ها برای عمق بخشی و ارتقاء نگاه فرهنگی‌شان استفاده می‌کنند.
انتهای پیام/