کورسوی امید در ظلمات بازار صنایع دستی کشور
خبرگزاری تسنیم: بسته‌بندی در صنایع دستی یک از ضعف‌های همه معاونان صنایع دستی تا کنون بوده است و این مشکل هنوز هم گریبانگیر صنایع دستی کشور است.
به گزارش خبرنگار گردشگری و زیارت خبرگزاری تسنیم، یکی از جدی‌ترین مواردی که در حوزه فروش صنایع دستی کشورمان از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است موضوع بسته‌بندی صنایع دستی است که به قول یکی از کارشناسان این حوزه، در این زمینه برعکس چین عمل می‌کنیم به طوری که آنها جنس بنجل خود را در یک بسته‌بندی شیک قرار می‌دهند و به دنیا عرضه می‌کنند اما ما محصول صنایع دستی شیک و با کیفیت خود را در روزنامه می‌پیچیم و به دنیا عرضه می‌کنیم.
کارشناسان یکی از دلایل رکود در فروش صنایع دستی حتی سرعت کم پیشرفت در صادرات صنایع دستی را همین موضوع می‌دانند به طوری که در حال حاضر فقط یک یا دو رشته صنایع دستی هستند که بسته‌بندی دارند و بیش از 200 رشته صنایع دستی در کشورمان هنوز بسته‌بندی مناسبی ندارند لذا این موضوع علاوه بر کمرنگ‌کردن صادرات، موجب کاهش رغبت مردم خودمان در خرید آنها شده است.
ماجرای بسته‌بندی در هنگام مسئولیت هر معاون صنایع دستی طی سال‌های اخیر مورد وعده مسئولان بوده است اما ضریب تحقق آن کمتر از 5 درصد بوده و به نوعی شاید بتوان از آن به عنوان نقطه ضعف تمام معاون صنایع دستی دانست. برای بررسی اقدامات این معاون وبرنامه‌های آنها برای احیای بسته‌بندی که برخی آن را صنعت می‌دانند به سراغ روح‌الله رحمانی، کارشناسی ارشد صنایع دستی و کارشناس دفتر حمایت از تولید معاونت صنایع دستی رفتیم.
*تسنیم: همانطور که می‌دانید یکی از بزرگ‌ترین مشکلات صنایع دستی کشورمان موضوع بسته‌بندی است، برنامه‌های شما برای احیای این موضوع چیست؟
*رحمانی: ببینید! اینکه یکی از مهم‌ترین ضعف‌های ما در صنایع دستی همین موضوع است، برای همین دو سال است که روی موضوع بسته‌بندی تمرکز کرده‌ایم و پس از جلسات متعدد از شهریور سال 90 تاکنون 3 سیاست کلی در نظر گرفته‌ایم که در سه مرحله فرهنگسازی، حمایت و نظارت و الزام همزمان با هم اجرا می‌کنیم. در مرحله اول یعنی فرهنگسازی، کارگاه آموزشی و جشنواره‌های آموزشی را در 21 استان اجرا کردیم که محتوای آن نقش بسته‌بندی و فرهنگسازی برای صنعتگران بود و البته مدتی است که فاز دوم یعنی مرحله حمایت را نیز همزمان با فرهنگسازی آغاز کردیم.
آیتم‌های زیرمجموعه فرهنگسازی، برگزاری کارگاه آموزشی، جشنواره سراسری، مسابقات طراحی و نشست‌های سراسری و تبلیغات و ترویج است که 4 مورد اول در حال برگزاری است و در مورد پنجم یعنی تبلیغات و ترویج برنامه‌های مختلفی از جمله راه‌اندازی پیامک‌سنتر و ویترین در نظر گرفتیم. در فاز حمایت برنامه ما این است که 2 یا 3 سری بسته‌بندی صنایع دستی را تولید شاخص کنیم و آنها را رایگان در اختیار صنعتگران قرار دهیم.
*تسنیم: هدف از توزیع رایگان این بسته‌بندی‌ها چیست؟ آیا این کار موجب عادت استان‌ها و عدم تلاش آنها برای تولید انبوه توسط خود آنها نمی‌شود؟
*رحمانی: نکته مهمی است، باید بگویم که خوشبختانه کار به اینجا کشیده نشده است، علاوه بر آن این موضوع موجب شده است استان‌هایی مانند کهکیلویه و بویراحمد، قزوین، کرمانشاه، زنجان، اصفهان، بوشهر، خوزستان و خراسان جنوبی این بسته‌بندی‌ها را به تولید انبوه برسانند و سایر استان‌ها کار خود را در حد طراحی ماکت پیش بردند و هنوز به تولید انبوه نرسیدند. همچنین تصمیم گرفتیم با یک مبلغ جزئی، 15 هزار جعبه تولید کنیم که در حال توزیع آنها بین استان‌هاست تا صنعتگران مزه بسته‌بندی را بچشند و این تابو که نمی‌توان وارد فاز بسته‌بندی شد شکسته شود. همچنین با شرکت‌هایی که در نمایشگاه چاپ و بسته‌بندی بودند وارد مذاکره شدیم تا در صنایع دستی سرمایه‌گذاری کنیم.
*تسنیم: مرحله حمایت به چه صورت صورت می‌گیرد؟ چه کسانی مورد حمایت قرار می‌گیرند؟
*رحمانی: در خصوص آیتم‌های حمایتی، اعطای نمونه رایگان بسته‌بندی و تسهیلات به تولیدکنندگان بسته‌بندی و تولیدکنندگان صنایع دستی را در دستور کار داریم و می‌خواهیم شرکت‌های بسته‌بندی را در زیر چتر حمایتی خود قرار دهیم. البته هنوز جزئیات این تسهیلات مشخص نشده است. یکی دیگر از آیتم‌های این حمایت، اعطای فضای نمایش رایگان برای دو قشر یعنی صنعتگرانی که بسته‌بندی دارند و شرکت‌هایی که کار بسته‌بندی انجام می‌دهند است که در نمایشگاه صنایع دستی به آنها غرفه می‌دهیم. این کار هم برای خریدار جاذبه ایجاد می‌کند و هم برای صنعتگر.
البته این موضوع را هم باید در نظر داشت یکی از مشکلاتی که در صنایع دستی وجود دارد این است که معمولا تعداد فروش محصول صنایع دستی در یک بازه زمانی با تولید آن همخوانی ندارد به عنوان مثال کسی که گلیم تولید می‌کند در طول سال 500 محصول فروشی دارد، در حالی که اگر بخواهم برای محصولاتی بسته‌بندی در نظر بگیریم تولید تعداد کمتر از 5 هزار عدد صرفه اقتصادی ندارد و از طرفی این فرد فقط 500 محصول در سال دارد. راه حل این مشکل این است که معاونت‌های صنایع دستی کشور مامور به تشکیل خوشه‌ها شوند و گروه‌بندی کنند، به طوری که آنها تعداد 5 هزار و یا مضرب‌های این عدد را تولید می‌کنند و آنها را در بین هنرمندان یک رشته با توجه به تعداد تولید محصول سالانه تقسیم می‌کنند، با این وجود هزینه انبارداری نیز از بین می‌رود.
*تسنیم: بسیاری از هنرمندان ارتباط مستقیم با معاونت‌ها ندارند و از طرفی نمی‌دانند که چنین امکانی وجود دارد.
*رحمانی: بله درست است، یکی از اقدامات ما برای حل این مشکل تشکیل بانک اطلاعاتی در این حوزه است تا صنعتگران و تولیدکنندگان بتوانند نمونه‌های مختلف را در آنجا ببینید و از طرفی با شرکت‌های بسته‌بندی آشنا شوند.
یکی دیگر از ادامات در زمینه حمایت، استقبال از پایان‌نامه‌های دانشجویی در دو رشته گرافیک و طراحی صنعتی است، خوشبختانه در حوزه بسته‌بندی مشکل طراحی نداریم چرا که تمام شرکت‌هایی که در کار تولید بسته‌بندی هستند واحد طراحی دارند و از طرفی ما هم نباید طراحی را سخت کنیم، بلکه باید هدفمان تولید انبوه و گسترش آن باشد.
*تسنیم: حوزه سوم یعنی نظارت و الزام شامل چه اقداماتی است؟
*رحمانی:در حوزه نظارت و الزام هنوز وارد نشدیم و شاید سال بعد وارد این فاز شویم، یکی از حوزه‌هایی که باید به آن ورود کنیم این است که حداقل در نمایشگاه‌های صنایع دستی که اهرم فشار ما هستند نباید اجازه دهیم کالاهایی بدون بسته‌بندی به نمایش درآیند. چرا که اگر آمار توریست در کشور بالا رود نحوه عرضه کنونی محصولات صنایع دستی با مواریث فرهنگی ما همخوانی ندارند و به عبارتی ما عکس چین عمل می‌کنیم، آنها جنس بنجول خود را در شیک‌ترین بسته‌بندی قرار می‌دهند اما ما جنس با کیفیت خود را در بدترین بسته‌بندی عرضه می‌کنیم.
*تسنیم: در این میان تکلیف کارگاه‌های تولیدی چه می‌شود؟
*رحمانی: موضوع کارگاه‌های تولیدی نیز مورد تمرکز ما قرار دارند، به طوری که فروشگاه‌های خیابان ویلای تهران موظف به بسته‌بندی نیستند و این تولیدکننده‌ها هستند که باید این مورد را رعایت کنند لذا از تولیدکننده‌ها دعوت می‌کنیم تا آنها هم به داشتن بسته‌بندی راغب شوند و از طرفی بسته‌بندی در کشور رونق بگیرد. فروشگاه‌ها هم باید از طریق پرسشنامه و شیوه حضوری در فروشگاه دعوت می‌کنیم تا به این امر وارد شوند، همانطور که می‌دانیم دو پایگاه اصلی صنایع دستی در کشور داریم که اگر این دو درست شوند بیشتر صنایع دستی کشور اصلاح می‌شود؛ یکی خیابان ویلا در تهران و دیگری در میدان نقش جهان اصفهان. همچنین یکی از اهرم‌های فشار ما نیز تمدید پروانه تولید است که اگر کارگاهی دارای بسته‌بندی نباشد اجازه تمدید پروانه تولید به آنها ندهیم که البته این کار را هنوز عملیاتی نکردیم و سال‌های بعد عملیاتی می‌شود.
*تسنیم: یکی از مشکلات دیگر در حوزه بسته‌بندی موضوع وجود سایزهای متنوع برای محصولات صنایع دستی است که با این وجود شاید نتوان طراحی‌های بسته‌بندی را به تولید انبوه رساندف اقدام شما در این زمینه چیست؟
*رحمانی: این حرف درست است اما در حالی کلی طفره رفتن از بسته‌بندی درست نیست. یکی از دلایل نداشتن بسته‌بندی در صنایع دستی تنوع سایز و اندازه محصولات صنایع دستی است که اگر بخواهیم برای همه رشته‌های صنایع دستی سایزهای مختلف را اندازه‌گیری کنیم حدود 2 هزار سایز می‌شود و شاید نتوانیم برای همه آنها بسته‌بندی درست کنیم اما این دلیل نمی‌شود که از بسته‌بندی طفره برویم.
راهکار این است که برای سایزهای روتین در هر رشته‌ای صنایع دستی بسته‌بندی ایجاد کنیم و به تدریج استانداردهای محصولات صنایع دستی مختلف را ایجاد کنیم، به طور کلی محصولات صنایع دستی 14 گروه هستند که این 14 گروه را به 3 گروه مرتبط با بسته‌بندی تقسیم کردیم یکی گروه آسیب‌پذیر درجه یک، گروه آسیب‌پذیر درجه 2 و گروه آسیب‌پذیر درجه 3، با این تعریف، گروه آسیب‌پذیر درجه 3 محصولات تاشدنی هستند مانند گلیم، منسوجات و جاجیم، توضیح اینکه همه گلیم‌های ایران بیشتر از 4 تا 5 سایز نمی‌شود و ایجاد بسته‌بندی این گروه از محصولات راحت است و مطمئنا تا 2 الی 3 سال آینده ایجاد خواهند شد.
گروه آسیب‌پذیر درجه 2 چرم، صنایع دستی سنگی و چوبی است که به سختی سفال و شیشه نیستند و از طرف تا شدنی هم نیستند. این محصولات را هم می‌توان بسته‌بندی کرد به طوری که به عنوان مثال در محصولات چوبی مانند خاتم آنهایی که استاندارد دارند را تولید بسته‌بندی کنیم، از طرفی ممکن است یک صنعتگر در مغازه خود از یک سایز 200 عدد داشته باشد و مغازه کناری آن 500 عدد. می‌توان در یک تیراژ بالا با یک مدیریت قوی تولید 5 هزار و مضرب‌هایی از آن را انجام داد و بین فروشندگان توضیح کرد.
گروه آسیب‌پذیر درجه یک سفال، سرامیک و شیشه هستند که بیشترین آسیب در حمل و نقل را دارند و ضربه‌گیر می‌خواهند حل موضوع بسته‌بندی این گروه اتحاد ملی می‌خواهد برای این کار باید سایزها استاندارد شوند.
گفت‌وگو از مسعود ملکی
انتهای پیام/