افزایش حضور اقتصادی چین در خاورمیانه برای جهانی شدن

به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از پایگاه اینترنتی اورآسیا نیوز، هرچند تحولات سیاسی از سال 2011 تاکنون پکن را وادار به تغییر سیاست خود در خاورمیانه و شمال آفریقا نموده است، اما چین از پیش از آغاز انقلاب ها در کشورهای عربی حضور خود در این منطقه را افزایش داده بود.
در حالی که پکن استراتژی «حرکت به سمت جهانی شدن» را به عنوان نسخه ای برای رشد اقتصادی به اجرا گذاشته است، چین از نظر تجاری و دیپلماتیک برای پیشبرد اهداف خود در منطقه، حضور پررنگ تری داشته است . تحولات اخیر، نظیر  افزایش سرمایه گذاری چین در بخش نفت عراق و تلاش های گسترده تر برای فروش بیشتر کالاها و خدمات چینی به کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا را می توان به مثابه افزایش حضور چین در منطقه ای پهناور که از مراکش تا خلیج فارس گسترده شده است.
از زمان تهاجم سال 2003 آمریکا و متحدانش به عراق، چین در حال افزایش حضور خود در منطقه بوده است. چین که گسترش اقتصاد داخلی خود را به عنوان اولویت اول خود مد نظر قرار داده است و به انرژی کشورهای منطقه به شدت نیاز دارد، به دنبال حفظ روابط مثبت با همه کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقاست. در حالی که اقتصاد چین به رشد خود ادامه می دهد، واردات نفت این کشور نیز از 664 میلیون دلار در سال 1980 به 233.75 میلیارد دلار در سال 2011 رسیده است.
چین امروز بزرگترین وارد کننده نفت جهان محسوب می شود. بر اساس گزارش سال 2013 موسسه وود مکنزی، چین تا سال 2020، حدود 500 میلیارد دلار صرف واردات نفت خواهد کرد. این در حالی است که سهم کشورهای عضو اوپک در واردات نفت این کشور از 52 درصد در سال2005 به 66 درصد در سال 2020 خواهد رسید. واردات نفت خام چین از اوپک برای اولین بار از میزان خرید نفت این کشور از آمریکا پیشی گرفت.
چین بخش عمده ای از ذخایر ارزی خارجی خود را صرف خرید سهام شرکت های فعال در زمینه انرژی می کند. به طوری که شرکت های ملی نفت چین در سال 2011، 18 میلیارد دلار سهام در خارج از چین و از جمله خاورمیانه و شمال آفریقا خریداری کردند. اما در حالی که چین هر روز به واردات انرژی از این منطقه وابسته تر  می شود، آمریکا به سمت خودکفایی در تامین انرژی در حرکت است. در عین حال، کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز واردات خود از منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا را از 21.59 درصد در سال 2005 به 19.47 درصد در سال 2011 کاهش داده اند و در همان بازه زمانی واردات از جمهوری های شوروی سابق را از 38.40 درصد به 43.43  درصد رسانده اند. همه این تحولات چین را به عنوان یک شریک اقتصادی مهم تر برای خاورمیانه مطرح ساخته است.
بطور مثال، 10 سال پس از تهاجم نظامی به عراق، چین به عنوان یک بازیگر اقتصادی تاثیرگذار در عراق مطرح شده است. افزایش سرمایه گذاری چین در بخش انرژی عراق موجب پررنگ تر شدن حضور چینی ها در این کشور شده و بغداد، پکن را در کنار سرمایه گذاران آمریکایی و اروپایی، یک شریک مهم تلقی می کند. در حالی که خشونت های فرقه ای شرکت های غربی را به خروج از جنوب عراق و حضور در میادین نفتی کردستان عراق ناگزیر ساخته، شرکت های چینی از این فرصت برای در اختیار گرفتن منابع این منطقه استفاده کرده اند. شرکت های چینی که از حمایت دولت این کشور برخوردارند، ریسک پذیرتر هستند و همین موجب شده که چین را به بزرگترین بازیگر بخش انرژی عراق تبدیل کنند.  روزنامه نیویورک تایمز گزارش داد، در حال حاضر چین  حدود نیمی از تولید روزانه 1.5 میلیون بشکه ای نفت عراق را خریداری می کند. در حال حاضر، شرکت های ملی نفت چین بخش عمده ای از سهام میادین نفتی الاحداد، حلفایا و رومیلا را در اختیار دارند. پکن برای نزدیکی بیشتر روابط با بغداد، در سال 2010، حدود 80 درصد بدهی 8.5 میلیارد دلاری عراق به چین را بخشید و قراردادهای تجاری چندین میلیارد دلاری در زمینه های صنایع سنگین، دولتی، گردشگری و حمل و نقل با این کشور به امضا رساند.
چین علاوه بر واردات نفت و گاز از خاورمیانه، همچنین به دنبال افزایش بازار فروش محصولات خود در این منطقه است. میزان صدور کالاهای چینی به منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا به صورت نه چندان جهشی، اما مستمر افزایش یافته و از 2.8 درصد در سال 1994 به 5.8 درصد کل صادرات این کشور در سال 2010 رسیده است.
هرچند روابط اقتصادی ایران و چین به صورت تاریخی عمدتا متمرکز بر حوزه نفت و گاز بوده است، اما تحریم های بین المللی  و افزایش اهمیت اقتصادی چین روابط تجاری تهران و پکن را تغییر داده است. در حال حاضر کالاهای بی کیفیت و ارزان چینی بیش از محصولات اروپایی در دسترس مصرف کنندگان ایرانی قرار دارد.  قبلا کشورهای آلمان، ایتالیا و یونان شرکای تجاری مهم ایران محسوب می شدند. اما اکنون چین مقصد اصلی صادرات کالاهای ایرانی است و حجم واردات کالاهای چینی به ایران نیز پس از امارات، در مقام دوم قرار دارد. بر اساس شاخص موسسه تکنولوژی ماساچوست، ایران عمدتا به چین نفت صادر می کند، در حالی که چین اکثرا خودرو، تجهیزات صنعتی و کالاهای مصرفی به ایران صادر می نماید. حضور شرکت های چینی در پروژه های زیرساختی ایران نظیر متروی تهران و پروژه توسعه بزرگراه صدر تهران، در حال افزایش است. اما به رغم افزایش همکاری های تجاری دو کشور، چالش هایی نیز بر سر راه توسعه همکاری ها وجود دارد.
انتهای پیام/ 119