انتساب «۲۵ سال سکوت» به امام علی(ع) اشتباه است

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، کتاب «لوح بینایی» آخرین اثر مطصفی دلشاد تهرانی پژوهشگر تاریخ اسلام و رئیس گروه نهج‌البلاغه دانشگاه علوم و حدیث است. این اثر به تحلیل تاریخ اسلام پس از وفات پیامبر(ص) بر مبنای نهج‌البلاغه می‌پردازد. در ادامه توضیحات این پژوهشگر درباره اثر تازه‌اش می‌آید:

دلشاد تهرانی در گفت‌وگو با تسنیم درباره کتاب «لوح بینایی» گفت: این کتاب تحلیل تاریخ حکومت امام علی(ع) با تاکید و استاد ویژه به نهج‌البلاغه است. زیرا به نظر من امام علی(ع) و نهج‌البلاغه ایشان بهترین منابع درک تاریخ صدر اسلام هستند.

رئیس گروه نهج‌البلاغه پژوهشگاه علوم و حدیث ادامه داد: هیچ کس مانند آن حضرت در هیچ منبعی تا این حد عالی تحلیل‌های دقیق از وقایع مختلف تاریخی ارائه نکرده است و همین تحلیل‌های دقیق ایشان از دوران خودشان منبعی برای من شد تا کتاب «لوح بینایی» را تالیف کنم. دوره حیات آن بزرگوار و دوران حکومت ایشان بر جامعه اسلامی یکی از مهمترین و کلیدی‌ترین دوره‌های تاریخ اسلام است که در این کتاب به آن پرداخته‌ام.

وی با بیان اینکه لوح بینایی از نظر ساختاری دارای یک پیشگفتار است که با موضوع اهمیت تحلیل‌های تاریخی نهج‌البلاغه به نگارش درآمده. همچنین این کتار دیباچه‌ای دارد  که در آن به نگاه امام علی(ع) به تاریخ و سنخ‌شناسی تاریخی و تاریخ صدر اسلام پرداخته‌ام. بعد از این‌ها قسمت اول کتاب به تحلیل تاریخی عصر خلفا می‌پردازد؛ زیرا مبنای کار من بر این بود که اگر بخواهیم حکومت حضرت امیر(ع) را خوب بشناسیم حتما باید به تاریخ حکومت خلفا آشنا باشیم و شاید هیچ چیز نتواند بیش از این آشنایی برای شناخت عصر خلافت امام علی(ع) به ما کمک کند.

دلشاد تهرانی افزود: این دوره 25 ساله در دل خود اتفاقاتی دارد که بعدها در عصر حکومت امام علی(ع) تاثیر شگرفی داشته که من در بخش نخست این کتاب تحت سه مقوله به آن‌ها پرداخته‌ام؛ نخست بررسی تحولات عصر خلفا است که هم تحولات سیاسی را شامل می‌شود و هم تحولات فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی را. قسمت دوم مواضع امام در عصر خلفا را در بر می‌گیرد و به این پرسش پاسخ می‌دهد که آیا امام بعد از پیامبر راهبرد فعال داشته‌اند یا منفعل بوده‌اند.

وی ادامه داد: در همین قسمت راهبردهای محوری اما و روش‌هایی که ایشان برگزیده‌اند تحلیل می‌شود و همکاری‌ها و مبارزه‌های مثبت و منفی و مخالفت‌های مدنی ایشان مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. زیرا امام در آن دوره گاهی سکوت کرده‌اند و گاهی هم به شکل فعالانه فریاد زده‌اند. نگاه من در تالیف این بخش از کتاب این بود که نشان دهم این عبارت «25 سال سکوت» که به امام نسبت می‌دهند، غلط است؛ درست است که ایشان شکیبایی و صبر به خرج داده‌اند اما هرگز در برابر تحولات و وقایع اساسی جامعه مسلمین سکوت نکردند، بلکه همواره به عنوان یک شهروند آگاه و بیدار رویکرد فعال داشته‌اند. 

به گفته دلشاد تهرانی این قسمت به نوعی موضع‌شناسی و رفتارشناسی امیرالمومنین(ع) است و اگر می‌بینیم آن حضرت با اساس خلافت خلفا راشدین مخالفت نکرده‌اند، به معنای این نیست که ایشان 25 سال سکوت کرده‌اند؛ ایشان در جای جای آن دوره سخن خود را به گوش حاکمان و مردم رسانده‌اند.

رئیس گروه نهج‌البلاغه پژوهشگاه علوم و حدیث گفت: در قسمت سوم مقوله شورش بر خلیفه سوم یعنی عثمان را مرود بررسی قرار داده‌ام و دلایل این شورش و بافت اعتقادی و اجتماعی شورشیان را تحلیل کرده‌ام. در این قسمت چگونگی شورش و کشته‌شدن خلیفه سوم بر مبنای تحلیل‌های امام روایت می‌شود. پس از این بررسی و تحلیل‌ها زمینه برای تحلیل حکومت خود امام(ع) مهیا شده و در بخش دوم کتاب این دوره مورد بررسی قرار می‌گیرد.

به گفته این پژوهشگر تاریخ اسلام فصل دوم کتاب «لوح بینایی» (تحلیل حکومت امام علی(ع) بر مبنای نهج‌البلاغه) دارای 8 بخش است و به ترتیب وقایعی مانند «بیعت مردم با امام(ع)، به دست گرفتن حکومت توسط ایشان، مخالفت‌ها با امام(ع) برای ایجاد نظام تمدنی اسلام، مقابله مسلحانه با ایشان(ع) و فتنه جمل، استقرار امام(ع) در کوفه، جنگ صفین، شورش خوارج و رویدادهای پس از نهروان تا شهادت آن بزرگوار.

دلشاد تهرانی در پایان گفت: نکته مهم در این کتاب ابتنا و استناد آموزه‌های آن بر سخنان و نوشته‌های خود امام در نهج‌البلاغه است و از آنجا که ایشان نگاه ناب و تیزی به مسائل دارند و دورنگری ایشان بسیار عالی است، «لوح بینایی» می‌تواند در زمینه تاریخ اسلام کتاب مفید و قابل استفاده‌ای باشد.

انتهای پیام/