«پایان‌خدمت» فیلمفارسی نیست؛ مسئله «حق‌سکوت» جدی است

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، دانش اقباشاوی کارگردان فیلم «تاج محل» که تهیه‌کنندگی آن را سید رضا میرکریمی برعهده داشت در جشنواره سی‌ودوم فیلم فجر با دستیاری احمدرضا درویش در فیلم «رستاخیز» حاضر شده است. او که خود سال گذشته یک کارگردان فیلم اولی محسوب می‌شد، نظراتی درباره دو فیلم «پایان خدمت» و «حق سکوت» دارد. پایان خدمت به کارگردانی حمید زرگرنژاد و نویسندگی بهروز افخمی در بخش نگاه نو این دوره روی پرده رفت. حق سکوت هم ساخته هادی نائیجی بود که تهیه‌کنندگی آن را سید رضا میرکریمی بر عهده داشت. او چندمین کارگردان جوانی است که رضا میرکریمی در مقام تهیه‌کنندگی از او پشتیبانی می‌کند.

اقباشاوی در ابتدای صحبت‌های خود ضمن ابراز تأسف از کاندیداتوری «پایان خدمت» در بخش کارگردانی فیلم‌های نگاه نو گفت: فکر می‌کنم این فیلم، یک فیلم استاندارد و خوب بود که برخلاف فیلم‌هایی که در بخش‌های سودای سیمرغ و فیلم اولی‌ها دیدیم، لوکیشن‌های متنوعی داشت. کارگردان دوربین خودش را به کوه و شهرهای مخلتف برده بود. لهجه‌های مختلف شهرهای گوناگون بدون این‌که استهزا کند را به خوبی در فرم دراماتیک خود استفاده‌ کرده بود. پایان خدمت فیلم قهرمان محور بود. الگوی خوبی برای جوان‌های امروز نشان می‌داد. قهرمانی که دروغ نمی‌گوید، پای رفیقش می ایستد و برخلاف فیلم‌هایی که دیدیم که شخصیتهای اصلی‌شان را بزدل، محافظه کار و دروغ گو نشان می‌دهد. در حد یک قهرمان هم ظاهر نمی‌شوند.

اقباشاوی ادامه داد: بازی خوب امیر جدیدی و شجاعت حمید زرگر نژاد که برای فیلم اولش چنین سنگ بزرگی را برداشت، همه قابل تحسین است و اعتماد تهیه‌کننده هم قابل تحسین است. فیلم‌نامه آقای افخمی هم در حدی بود که من خیلی آن‌را دوست داشتم. یکی از نقاط خیلی خوب اسن فیلم بازی امیر جدیدی بود که امسال در دو فیلم بازی کرد. در سیزده خوب بازی کرد ولی در پایان خدمت خیلی بهتر بود.

اقباشاوی در واکنش به این سخن برخی از رسانه‌ها که این فیلم را شبیه به فیلمفارسی توصیف می‌کردند، گفت: اتفاقا برعکس یکی از ویژگی‌های این فیلم این بود که شعاری نمی‌شد. قهرمان از اثر بیرون نمی‌زد. این قهرمان برای تماشاچی باورپذیر است و پاهایش روی زمین است. این موضوع به خاطر این است که به تماشاچی می‌گوید که این روستایی زاده‌ای است که هنوز با الودگی‌های شهر و مناسبات آن درگیر نشده است. اینکه چرا دست و دل باز است را می‌فهمی که به دلیل متمکن بودنش است. من فکر نمی‌کنم که این فیلمفارسی بود. فیلمی انسانی بود که می‌گفت آدم‌هایی این چنین هنوز هستند. نکته دیگر فیلم این بود که در مورد عشق بود و سختی‌های این عشق و گذشت برای عشق را خوب نشان داد.برخلاف فیلم‌های دیگری که در جشنواره دیدم و به نظرم عشق نبود یک نوع تصاحب بود. در این فیلم عشق و از خودگذشتگی برای عشق را نشان می‌داد. آدم عاشق به همه چیز عشق می‌ورزد و این را هم به خوبی در فیلم درآورده بود. واقعا حیف شد که این فیلم کاندیدای کارگردانی نشد. این فیلم به خاطر سفرهایی که داشت باید کاندیدا می‌شد. برای دوربین متین و موقری که داشت باید کاندیدای فیلم‌برداری می‌شد. فیلم‌برداری علی محمدقاسمی در این فیلم من را یاد فیلم‌های کلاسیک خوبی مثل فیلم‌های برادران کوئن و یا فیلم‌های فارگو و فیلم «هیچ جایی برای پیرمردها» می‌انداخت.

اقباشاوی در ادامه صحبت‌های خود با بیان اینکه یکی دیگر از فیلم‌هایی که به آن علاقه داشتم و از آن خوشم آمد، فیلم «حق سکوت» بود، درباره آن گفت: یک ویژگی مثبتی که فیلم حق سکوت دارد این است که فیلم حق سکوت حرف خود را پس نمی‌گیرد. این فیلم مساله دارد باید قبول کرد که قهرمان فیلم مساله دارد. روحانی که در فیلم نشان می‌دهد با مشکلاتی روبرو است مثلا همسر و جامعه با این وضعیت نمی‌سازد. درس و مدرسه او هم با وضعیتی که برای او پیش آمده است، نمی‌سازد. این آدم گرفتار است بین عرف از یک سو و از طرف دیگر معضلات اقتصادی که با او شوخی ندارد. این فیلم قاعده فقهی‌ای که بین علما محل اختلاف است را خیلی خوب باز می‌کند و مساله مهم و زیر بنایی «شرط پرداخت دیون» را به خوبی پرداخت می‌کند.

کارگردان فیلم «تاج‌محل» ادامه داد: در جمهوری اسلامی بانک‌هایی داریم که یک سیستم نیمچه رباخواری به راه انداخته‌اند که مثل ایالات متحده آمریکا می‌توانند بیایند خانه و املاک تو را مصادره کنند. اتفاقا آیت الله شهید بهشتی که در زمینه فقه و اقتصاد تحقیق کردند و کتاب «بانکداری و ربا» را نوشتند در مورد «شرط پرداخت دیون» اعتقاد دارند که دیون منهای وسایل معاش تو است. یعنی منزل و حتی وسایل داخل آن و حتی اگر اثبات کنی که خودرویی که داری هم وسیله معاش توست همه این‌ها منهای پرداخت دین و بدهکاری توست. البته یک سری از علما هستند که این سوال را مطرح می‌کنند که دین خود را به هر طریق، حتی فروش فرش زیر پای خود ادا کن. این مسئله در این فیلم خوب به تصویر کشیده شد.

اقباشاوی خاطرنشان کرد: به لحاظ ساختاری بسیار دوربین محترم و دکوپاژ باورپذیری دارد. بازی‌های یک دست در فیلم دیده می‌شود و در این فیلم سه فضای قم، حوزه علمیه و شمال کشور دیده می‌شود که در این فیلم هادی نائیجی به عنوان کارگردان، لوکیشن را خیلی خوب نشان می‌دهد. کارگاه منبرسازی، فضای مدرسه و بازار شهر قم را خیلی خوب و باورپذیر نشان می‌دهد. حتی ترمینال را خوب نشان می‌دهد. در پایان فیلم هم باردار شدن همسر روحانی هم به نظرم سرانجام خوبی برای فیلم است. یعنی علی‌رغم مشکلات قبلی این آقای روحانی وارد یک فاز خطرناکتری هم می‌شود. درحالی‌که می‌بینیم این روحانی اسباب معاش خود را از دست می‌دهد و از تبلیغ هم محروم می‌شود، یک نان خور دیگر هم به او اضافه می‌شود. این فیلم یک پایان تراژیک دارد.

کارگردان جوان سینمای ایران در پایان خاطرنشان کرد: در این فیلم نشان می‌دهد که نظام سخت‌گیر سرمایه‌داری که دیگر دین و منبر و اعتقادی نمی‌شناسد، چه بلاهایی که سر مردم نمی‌آورد. اگر سوال مهمی که در مورد پرداخت دیون در فیلم حق سکوت مطرح شده، جواب داده شود خیلی از جرم‌ها، زندان‌ها و بد اخلاقی‌ها حل می‌شود. شما اگر صفحه حوادث روزنامه را بخوانید، می‌بینید که بودند افرادی که بدهکار بوده و مجبور شده که قاچاق‌چی شوند یا بدهکار بودند به فحشا کشیده شدند یا بدهکار بودند و مجبور شدند منبری را بروند که دوست نداشته‌اند، بروند. 

انتهای پیام/