انتظار مردم اصفهان برای دائمی شدن جریان رودخانه زاینده‌رود
خبرگزاری تسنیم: با تصویب سند حوضه آبریز زاینده‌رود، بسیاری از مشکلاتی که پیش از این کمتر مورد توجه قرار می‌گرفت به صورت جزئی و علمی مطرح و بررسی شد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، با اجرائی شدن این سند قرار است استان اصفهان و همسایه‌های آن از بند مشکلات کم آبی و بی‌توجهی به حقوق مصرف کننده رها شوند.
از وقتی زنده‌رود روان به زمینی خشک و بی‌جان تبدیل شد، خیلی‌ها پیش از آن، در ذهن خود هم تصور نمی‌کردند شاهرگ حیاتی نصف جهان آنقدر با مایع زندگی بخش بیگانه شود که حتی برف و باران هم امیدی به بازگرداندن نفس‌های آن نداشته باشند.
امروز که آب سواره است و زمین ِ رود پیاده، با گذری بر مسیر زاینده رود و تالاب بین‌المللی گاوخونی، علل اصلی معضلات این بخش و راه حل‌های موجود را مرور می‌کنیم.
تخصص به میدان آمد، روزنه‌های امید روشن شد
دغدغه رفع مشکلات حوضه آبریز زاینده‌رود سال‌ها ذهن مسئولان اجرائی استان را پر کرده بود اما تا مدتی پیش که نتیجه رایزنی‌های تخصصی استاندار اصفهان با مقامات عالی کشور در حوزه آب به نتیجه رسید، تازه خیلی‌ها دریافتند دیار زنده‌رود تنها دلسوز نمی‌خواهد، بلکه تخصص و علم نیاز است.
استاندار اصفهان گفته بود 40 روز پس از آنکه به عنوان این سمت انتخاب شدم، مسئله آب را که مطالبه اصلی مردم اصفهان بود مورد توجه قرار دادم.
رسول زرگرپور با گروهی متخصص، برای به تصویب رسیدن طرحی جامع به منظور نجات زاینده‌رود، با مسئولان اجرائی کشور به شور نشست و با موافقت معاون اول رئیس جمهور و همکاری زارت نیرو، بلاخره طرحی 5 ماده‌ای به 9 ماده تبدیل و در بالاترین نهاد حوزه آب یعنی شورای عالی آب، اویل دی ماه امسال تصویب شد، طرحی علمی که بند بند مصوبه‌هایش، امیدی است برای نجات بند بند تن ِ خشکیده زمین.
نبود مدیریت یکپارچه، آب زاینده‌رود را برد!
امروز که زنده‌رود از زندگی خالی شده و دستِ کشاورزان کم روزی و تالاب بین المللی گاوخونی خشک شده و جاندارانش بی‌سرپناه مانده‌اند، مسئولان استان از جمله دانشگاهیان علت اصلی بروز این مشکلات را نبود مدیریت یکپارچه در حوضه زاینده‌رود می‌دانند.
امروز که زمین تشنه حقیقت است و زمان هم تنگ است، مصوبه‌ای علمی با توجه به حفظ منافع همه استانهای حوضه آبریز زاینده‌رود در نظر گرفته شده که به گفته استاندار اصفهان، وزارت نیرو مکلف است واحد مدیریت یکپارچه این حوضه را در منطقه تأسیس کند، موضوعی که از طرف مسئولان استان همچنان درحال پیگیری است.
سید مجتبی رضوی نبوی مدیرکل بهره‌وری آب وزارت نیرو در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در اصفهان هم مدیریت یکپارچه را راهی مؤثر در کسب موفقیت های چشمگیر برای رفع مشکلات موجود در حوضه آب دانست و اظهار کرد: اگر به جای نگاه تک بعدی به مشکلات، همه معضلات را در ابعاد سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بررسی کنیم، با مدیریت به هم پیوسته و متحد مسئولان استانی تصمیمات مؤثر و کارگشایی هم اتخاذ می‌شود.
مدیریت‌های استانی برای زاینده‌رود مشکل ساز شد
براساس مصوبه 9 بندی طرح جامع حوضه آبریز زاینده‌رود، قرار است در روزهای آینده نخستین نشست شورای هماهنگی مدیریت این حوضه در اصفهان تشکیل شود، نشستی که در آن تلاش می‌شود چالش مدیریتی این بخش را رفع کند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای اصفهان هم، همفکری مسئولان برای رفع مشکلات حوضه زاینده رود و در کنار آن تشکیل انجمن‌های تخصصی در دانشگاه ها برای آینده پژوهی را از راهکارهای مؤثر به منظور رفع چالش های موجود در این مسیر دانست و گفت: با توجه به تأثیراتی که استانهای مجاور اصفهان بر روی حوضه آبریز زاینده‌رود دارند، هیچ راهی جز تصمیم سازی جمعی و اجرائی کردن آنها نداریم.
مسعود میرمحمدصادقی با بیان اینکه هم اکنون در شرایطی قرار داریم که مدیریت یکپارچه حوضه زاینده‌رود را از دست داده‌ایم خاطرنشان کرد: امروز مدیریت‌ها استانی شده و همین مسئله ضربه‌های بزرگی را به این حوضه وارد کرده است.
وی همچنین از جدیت وزارت نیرو برای احیای مدیریت یکپارچه در حوضه آبریز زاینده‌رود خبر داد و اظهار کرد: یکی از نتایج این مهم، مشخص شدن وضعیت آب بین استانهای درگیر در حوضه زاینده‌رود است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای اصفهان به این نکته هم اشاره کرد که نخستین خواسته ما از وزارت نیرو به رسمیت شناخته شدن حقآبه زاینده‌رود درهمه بخش‌ها بوده تا فقط از آنچه باقی می‌ماند، بین دیگر مناطق تقسیم شود، چون سهم آبه اصفهانی‌ها از زاینده‌رود، حقوقی، شرعی و تثبیت شده است.
مسئله‌ای مهم که در یکی از بندهای مصوبه طرح جامع حوضه آبریز زاینده‌رود هم به آن اشاره شده، اعلام وضعیت و میزان حق آبه‌ها، سهم آبه‌ها، صاحبان حق اشتراک و حق آبه زیست محیطی روخانه زاینده‌رود و تالاب بین المللی گاوخونی در مدت 3 ماه از طرف وزارت نیرو و ممنوعیت بارگذاری جدید بر منابع آب زاینده‌رود تا پیش از تعیین تکلیف‌های هر استان در این حوضه است.
اصلاح اسناد بالادستی راه حل مشکلات منابع آب اصفهان
نایب رئیس هیئت مدیره انجمن آبیاری و زهکشی ایران با بیان اینکه یکی از چالش‌های مهمی که امروز در کشورمان دچار آن هستیم، ضعف مدیریت دولتی است، گفت: جبران ضعف مدیریت در شرایط کنونی منابع آب کشور، بسیار مهمتر از رسیدگی به مشکلات ناشی از تغییر اقلیم زیست محیطی است.
حسین انصاری با اشاره به وجود ضعف در تدوین اسناد بالادستی، راهبردها و راهکارهای اجرایی و ساختار و چگونگی اجرای طرح‌های عمرانی افزود: سال‌ها است که در ایران مشغول اجرای طرح‌هائی عمرانی هستیم که چالش‌های ما را بیشتر و بزرگتر کرده است.
وی خاطرنشان کرد: یکی از راه‌حل‌های رفع چالش‌های منابع آب کشور، اصلاح اسناد بالادستی با نگاه توسعه پایدار و کاهش آثار زیان‌بار طرح‌های اجرا شده در دهه‌های گذشته است.
نایب رئیس هیئت مدیره انجمن آبیاری و زهکشی ایران اظهار کرد: اگر به اسناد بالادستی خدشه‌ای وارد شود و این خدشه به مرحله تدوین راهکارها و راهبردها نفوذ پیدا کند، به یقین ما را به قهقرا می‌برد، همان‌طور که تا امروز برده است.
مدیریت یکپارچه حوضه زاینده‌رود نیازمند دریافت اطلاعات جدید
انصاری تدوین راهکارها و راهبردهای مناسب اجرائی در بالادست را از دیگر راه‌های رفع چالش‌های این بخش دانست و گفت: نگاه جامع به ساختار و چگونگی اجرای طرح‌های عمرانی سبب رفع مشکلات حوضه آبریز زاینده‌رود از جمله تالاب بین‌المللی گاوخونی می‌شود.
وی به بزرگترین مشکلات تالاب ها در کشور از جمله سد سازی در بالادست تالاب‌ها و ورود فاضلاب به بستر آنها اشاره کرد و افزود: تهیه و تدوین دستورالعمل پایش و مشاهده وضعیت شاخص‌های زیست محیطی از راهکارهای مهم برای نجات تالاب بین‌المللی گاوخونی بوده که نیازمند داده برداری است.
نایب رئیس هیئت مدیره انجمن آبیاری و زهکشی ایران خاطرنشان کرد: تلاش وزارت نیرو برای احیای شورای عالی آب و حرکت به سمت سیستم یکپارچه بسیار مهم است اما این سیستم بدون اطلاعات جدید از علت بروز مشکلات، چگونه قادر به فعالیت است؟
انصاری خاطرنشان کرد: اگر قرار است مسئولان در تالاب بین‌المللی گاوخونی و حوضه آبریز زاینده‌رود کاری انجام دهند، باید اطلاعات و داده‌های جدید این حوضه را به وسیله تجهیزات قابل نصب در منطقه برداشت و وضع موجود را برای تعیین راهکار مشاهده کنند تا طرح‌ها با موفقیت انجام شود.
این مسئله هم در بندهای پایانی مصوبه طرح جامع حوضه آبریز زاینده‌رود در نظر گرفته شده است.
استاندار اصفهان در این زمینه گفت: تاسیس صندوق تامین خسارات خشکسالی در حوزه آبریز زاینده‌رود، جبران کسری مطالعه طرح تونل گلاب و بهشت‌آباد و اجرای آن در قالب جدید توسط وزارت نیرو در 2 ماه و بررسی‌های تکمیلی و دقیق وزارت نیرو درباره طرح انتقال آب بهشت‌آباد در همین مدت که با ارزیابی زیست محیطی طرح همراه است در این مصوبه مورد توجه قرار گرفته است.
3 راه حل کشاورزان اصفهانی برای نجات جان زاینده‌رود
از روزگاری که زاینده‌رود از کویر اصفهان عبور می‌کرد و مردِ کشاورز اصفهانی هم زمین‌گیر نبود، سال‌ها می‌گذرد؛ آن زمان که به اعتبار زاینده‌رود، روستاهای شرق اصفهان از جمله روستای قِهی، شهرت جهانی یافت و به ثبت ملی رسید...
اما امروز که زاینده‌رود خشکیده، پوشش گیاهی زمین که روزگاری گندم بود و پنبه، اینک به نمکزار تبدیل شده است.
نائب رئیس صنف کشاورزان اصفهان که خود را از خسارت دیدگان خشکی زاینده رود می داند از نگاه بی انصافانه مسئولان به حوضه آبریز زاینده رود و حقآبه کشاورزان این منطقه گلایه کرد و گفت: تصویب بودجه 150میلیارد ریالی دولت برای اجرای طرح تونل سوم کوهرنگ در مقایسه با اعتبار 500 میلیارد ریالی طرح لوله دوم یزد بسیار ناچیز است.
کاظم محمدی با بیان اینکه چرا باید نگاه مسئولان و دانشگاهیان استانهای مجاور درمورد اصفهان به گونه ای باشد که همه تقصیرها را به گردن ما بیندازند و پای خود را از مشکلات این حوضه کنار بکشند خاطر نشان کرد: در همایشی که آذر ماه امسال در دانشگاه دولتی استان چهارمحال و بختیاری برگزار شد و بنده هم حضور داشتم، سه استاد دانشگاه سخنرانی کردند که نتیجه آنها محکوم کردن رشد جمعیتی و توسعه صنعت در اصفهان بود.
وی افزود: در حالی که مسئولان و دانشگاهیان استان های همجوار در همایش های خود به دلیل بروز مشکلاتی در حوضه زاینده رود، مدام اصفهان را محکوم می کنند ، مسئولان استان ما در همایش ها به جای بررسی مشکلات داخلی، برتری ها و موفقیت های چین و کشورهای خارجی را تحسین می کنند.
نائب رئیس صنف کشاورزان اصفهان به 11 سال پیگیری خود برای یافتن راه نجات زاینده رود اشاره کرد و گفت: تنها 3 راه برای نجات رودخانه زاینده‌رود وجود دارد و آن هم لغو تخصیص اعتبارات طرح‌های اجرا نشده، جلوگیری از توسعه صنایع آب بَر در اصفهان و در نتیجه توجه به تولید انواع محصولات کشاورزی است.
این مشکلات در حالی مطرح شد که مسئله ساماندهی برداشت آب در استانهای اصفهان و چهارمحال‌و بختیاری و جلوگیری از هرگونه برداشت‌های غیر مجاز از این حوضه با مسئولیت وزارت نیرو، و فرآهم کردن تسهیلات لازم و اجرائی شدن تغییر روش‌های آبیاری توسط وزارت جهاد کشاورزی در منطقه، در بندهای طرح جامع حوضه آبریز زاینده رود به تصویب رسیده است؛ نکته‌ای که تحقق آن به یقین شادمانی کشاورزان اصفهانی را هم به دنبال دارد.
درخواست مشترک استاندار و کشاورزان اصفهان از وزارت نیرو
همدلی و همفکری مسئولان به ویژه با زخم خورده‌های اصلی این ماجرا یعنی کشاورزان، نکته شیرین و پایانی این گزارش است.
این نکته نتیجه نشست 3 ساعتی استاندار اصفهان با کشاورزان بود. در این نشست، رسول زرگرپور و نمایندگان اصناف کشاورزی اصفهان، اجرای دقیق و سریع مصوبات 9 گانه ی شورای عالی آب کشور را در زمینه طرح احیای حوضه آبریز زاینده رود خواستار شدند.
استاندار به مشکلات کشاورزان شرق اصفهان در سال‌های اخیر اشاره کرد و گفت: موضوع زاینده‌رود، استانی نیست و مسئله‌ای منطقه‌ای ست.
وی با بیان اینکه آب نه‌تنها مطالبه کشاورزان که مطالبه همه مردم استان بوده، تصریح کرد: نباید فراموش کرد مصوبه ملی حوضه آبریز زاینده‌رود، به سرعت تبدیل به آب نمی‌شود.
زرگرپور خاطرنشان کرد: در گام نخست این مصوبه مسئله آب از حوزه ی امنیتی به مدیریت بحران منتقل و در گام دوم در همه نشست‌ها رسیدگی به مشکلات شرق اصفهان به عنوان اولویت نخست این شهرستان مطرح شد.
استاندار اصفهان افزود: حق‌آبه‌های 400 ساله کشاورزان باید مورد توجه قرار گیرد و همگی باید با کمک یکدیگر مشکلات را برطرف کنیم.
وی تصریح کرد: وزارت نیرو باید تا 3 ماه دیگر حق آبه‌ها، سهم آبه‌های آشامیدنی، صنعت و کشاورزی و تالاب بین‌المللی گاوخونی را مشخص کند.
اولویت کاری همه دستگاه‌ها، اجرای طرح‌های شرق اصفهان
استاندار اصفهان همچنین از تشکیل هیئتی 5 نفری برای بررسی مشکلات آبی شرق اصفهان خبر داد و گفت: این هیئت در زمینه مسائل مختلف این منطقه تصمیم گیری می‌کند و مسئولان همه دستگاه های اجرایی استان موظف هستند طرح‌های شرق اصفهان را در اولویت کاری خود قرار دهند.
وی خاطرنشان کرد: اعتقاد ما بر این است که مبلغ در نظر گرفته شده برای جبران خسارت خشکسالی در شأن کشاورزان نیست و در 2 نامه برای معاون اول رئیس جمهور و وزیر جهادکشاورزی این موضوع اعلام شده است.
استاندار اصفهان بر لزوم ایجاد شغل‌های جدید از جمله مجتمع های کشاورزی و دامپروری در منطقه هم تأکید و خاطرنشان کرد: موضوعاتی همچون بندر خشک، واگذاری معادن جدید به اهالی همان منطقه، بیمه کارفرمایان بخش کشاورزی، پساب و تغییر کاربری ها هم باید مورد توجه قرار گیرد.
گزارش از سیده سارا اطهری
انتهای پیام/ ق