افزایش اختلاف در شورای همکاری خلیج فارس

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از مؤسسه واشنگتن، سیمون هندرسون، کارشناس این اندیشکده معتقد است که اختلاف سیاست خارجی قطر با دیگر اعضای شورای همکاری خلیج فارس روز به روز آشکارتر می‌شود و این مسئله دیگر اعضا را در مورد رفتار این کشور به خصوص در مورد ایران و آمریکا نگران کرده است.

چندی پیش، عربستان سعودی، بحرین و امارات متحده عربی، سفرای خود را از قطر فرا خواندند و با این کار به طور آشکار نشان دادند که شورای همکاری خلیج فارس به شدت دچار تنش داخلی است. این شکاف دیپلماتیک ـ که یک روز پس از دعوت عمان، یکی از اعضای شورا، از رئیس جمهور ایران برای دیدار از این کشور و چند هفته پیش از سفر از پیش تعیین شده اوباما به ریاض ـ بیش از پیش تلاش‌های آمریکا برای ایجاد پشتیبانی از سیاست‌های منطقه‌ای خود را پیچیده کرده است. واشنگتن امیدوار بوده است که سفر پیش‌رو به عربستان سعودی نه تنها پادشاه عبدالله را در مورد سیاست‌های آمریکا در قبال مسئله هسته‌ای ایران و نیز سوریه مطمئن می‌سازد، بلکه به مثابه فرصتی برای تحصیل حمایت هر چه بیشتر کشورهای حاشیه خلیج فارس خواهد بود.

دلیل رسمی که برای فراخوانی سفرا از قطر اعلان شده این بود که قطر نتوانست به توافقی که تنها سه ماه از عمر آن می‌گذشت پایبند بماند؛ قرار بود که «هیچ یک از اطراف امضا کننده این توافق کاری نکند که امنیت و ثبات کشورهای عضوی شورای همکاری خلیج فارس را تهدید نماید.» این عبارت احتمالاً حسن استفاده از عبارت «حمایت از اخوان‌المسلمین» است؛ گروهی که عربستان سعودی و امارات متحده عربی به طور خاص آن را به مثابه تهدیدی برای نظام‌های سیاسی خود می‌دانند. در اوایل هفته جاری، یکی از دادگاه‌های اماراتی یک دکتر قطری را به اتهام حمایت از یک «سازمان غیر قانونی مخفی»، که همان اخوان است، به هفت سال زندان محکوم کرد. هر چند که قطر هم از همان ساختار سیاسی برخوردار است که دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس بهرمند هستند ـ استبداد کامل که خانواده‌های سلطنتی بر آن حاکمند که با ایدئولوژی اخوان المسلمین در تناقض است ـ اما به نظر می‌رسد که این گروه را تا زمانی که در خارج از مرزهای آن فعال است، تحمل می‌کنند.

شورای همکاری خلیج فارس، چند ماه پس از آغاز جنگ ایران ـ عراق، عربستان سعودی، کویت، بحرین، قطر، امارات متحده عربی و عمان را در رشته‌ای بسیار سست از ائتلاف دیپلماتیک کنار هم نگاه داشته است و مهمترین کارآیی آن این بود که این کشورهای مهم صادر کننده نفت را خارج از این منازعه نگاه داشت. اما با این حال شورای همکاری خلیج فارس همواره تنش‌های داخلی خود را داشته است؛ در تازه‌ترین این تنش‌ها، قطر و عمان در ارتباط با سیاست‌های خود در قبال ایران و انقلاب‌هایی که جهان عرب را درنوردیده، با دیگر اعضا اختلاف دارند. کویت به نوبه خود فرستاده خود را فرانخوانده، شاید به این دلیل که صباح الاحمد الصباح هشتاد و چهار ساله، به دنبال آن است که می‌کوشد پیش از برگزاری نشست کشورهای عرب که قرار است در ماه آتی در کویت برگزار شود، میان قطر و مصر روابط جدیدی را برقرار سازد.

فراخوانی سفرا که در پایان نشست وزرای خارجه شورای همکاری خلیج فارس در ریاض روی داد، به نوعی نشان داد که این کشورها خواهان آن بودند که بدانند از زمان روی کار آمد شیخ تمیم الثانی حاکم جدید، که جای پدر مستعفی خود،‌ شیخ حامد بن خلیفه، را گرفت، اوضاع تغییر کرده است یا خیر. نخست وزیر و وزیر امور خارجه بیش از حد فعال در عرصه دیپلماتیک قطری، یعنی شیح حامد بن جاسم آلثانی، نیز کنار گذاشته شد. در آن زمان تحلیلگران بر این باور بودند که شیخ تیمیم بیشتر به یکی از بازیگران تیمی در شورای همکاری خلیج فارس تبدیل خواهد شد، اما به نظر می‌رسد که چنین نشد.

همچنین به نظر می‌رسد که قطر همچنان در ارتباط با آمریکا و ایران، روی بند بندبازی قدم برمی‌دارد. ارتباط میان قطر و ایران همچنان تحت تأثیر این واقعیت است که این دو کشور بزرگترین منبع گازی دریایی را با یکدیگر مشترک هستند. همزمان، امارات میزبان پایگاه نیروی هوایی آمریکا در خارج از دوحه است که از آنجا عملیات‌های هوایی آمریکا در منطقه کنترل و هدایت می‌شوند. این تأسیسات برای نیروهای آمریکایی در افغانستان و عراق حیاتی هستند، هر چند که قطر در ظاهر استقرار آمریکایی‌ها را محدود ساخته تا در برابر ایران بازدارندگی ایجاد کند. سال گذشته، آمریکا هواپیما‌های اف‌22 را به جای قطر در امارات مستقر کرد که رویکردی متفاوت در مورد ایران دارد. قطر همچنان از شبکه تلویزیون ماهواره‌ای الجزیره به عنوان ابزار نرم دیپلماتیک بهره فراوان می‌برد ـ شبکه‌ای که در گذشته مواضع آمریکا را تضعیف می‌کرد.

واشنتگن به خوبی از این شکاف دیپلماتیک پیش از آشکار شدن با خبر بود. چند روز پیش از این رئیس جمهور اوباما با شیخ محمد بن زیاد آل نهیان، نایب‌السلطنه ابوظبی و حاکم غیر رسمی امارات، گفتگو کرد؛ طبق برخی اخبار از داخل کاخ سفید، این دو «در مورد مسائل مختلف منطقه‌ای و چالش‌های امنیتی، تبادل نظر کردند.» اینکه جزئیات گفتگوی ایشان چه بوده است، شکاف بسیار آشکار امروز شورای همکاری خلیج فارس، عقب نشینی از دیپلماسی آمریکا در قبال متحدین خلیج فارسی خود می‌باشد؛ این امر مسئله‌ای خواهد بود که رئیس جمهور اوباما در نشست پیش‌روی خود با عبدالله، پادشاه سعودی و رهبر غیر رسمی شورا، مطرح خواهد کرد.

انتهای پیام/