بی‌بی نوروز سیستان و شکفتن گل خنده بر لبان با رقص دانه‌های باران

به گزارش خبرگزاری تسنیم از زاهدان، باران در سرزمین هیرمند همیشه بخشش آسمان به زمینیان تشنه بوده، سرزمینی که باشندگانش به این دانایی رسیده بودند که این "رودآبه" باشکوه از شادی و رقص دانه‌های باران می‌گذرد و زندگی می‌گستراند.

از روزگار کودکی تا امروز بارش‌های پیش از نوروز، گل‌های خنده را بر لب‌ها شکوفا می‌ساخت و سپیدمویان و بزرگترها به جوان‌ترها، یادآور می‌شدند که در این بارش‌ها بی‌بی نوروز سر و تن می‌شوید و بر این باور کهن، آب این باران رحمت خیز برای شست‌وشوی سر دختران دم بخت جمع‌آوری می‌شد.

در این باور ریشه‌دار، بی‌بی نوروز که روان مادرانه و نگران سیستان است از خانه فرزندانش می‌گذرد تا از برکت سفره‌ها و نان نو و شادمانی مردم آگاهی یابد.

پاکیزکی دشت و دمن و تن و روان مردمانش را ببیند و پس از همسویی و همراهی مردمانش با نوروز شادی آور و هستی فزا، شادمانه تا سالی دیگر باز گردد.

مردم سیستان از شب چله در سنت گاهشمار خویش چشم به راه و روزشمار بودند، 40 روز نخست یا (چله کَلو) تا دهم بهمن و سپس 40 روز دوم (چله خرد) که تا 20  اسفند به درازا می‌کشید و 10 روز تا رسیدن بی‌بی نوروز زمان داشتند که در این 10 روز پایانی همه چیز باید نو و تازه شود جز سنت‌ها که باید در جاری زمان و گذر بی‌بی نوروز می‌باید تکرار شوند.

سنت علفه:

سنتی که در آن گیاهانی از گونه غلات پیش کشت و پیش رس می‌شوند و دسته‌ای را که پر بارتر و شادمان‌ترند با گِل و ریشه درآورده و به درگاه خانه‌ها با همان گل چسبانده می‌شود تا روان سبز نوروز به خانه‌ها آمده باشد و چشم بی‌بی نوروز و مردم با سبزه سال را نو کنند و بدین ترتیب سنت دیرپای علفه را نیز به جای آورده باشند.

خانه تکانی:

سنت خانه تکانی سیستان، آغاز پاکیزه سازی خانه وآغاز اراده همگانی برای هم آوایی با نوای بهارانه بی‌بی نوروز در سیستان است.

زیارت اهل قبور:

سنت زیارت قبور درگذشتگان در دهه پایانی سال، سنت ریشه‌دار دیگری است که تازه و مکرر می‌شود و نمادین و رازآلود فرآیند نوشدن هستی را با رویکرد به پیشینه‌ها و در پیوند با روان خردورز و دانای گذشتگان به دید نوجوانان و جوانان می‌گذارد تا بدانند آیندگان و نیامدگان که از چه سرزمینی برخاسته‌اند و پدرانشان با چه فرهنگی زیسته‌اند.

در این سنت پر معنا با حضور در گورستان و نذر چلبک و قتلمه که نوعی نان کوچک پخته شده در روغن حیوانی است، به این سنت ارجمندی می‌بخشند و بدین سان نوروز را از یک جشن ساده به بلندای یکی از بزرگترین و زیباترین سنت‌های ماندگار بشری می‌رسانند، سنتی که همسو با رستاخیز هستی، افزون بر کودکان و نوجوانان و سالخوردگان، روان درگذشتگان نیز اکرام می‌شوند.

آتش چهارشنبه:

سنت دیگر نوروزی، آتش چهارشنبه است آتشی که پیدایی‌اش روزی نو در زندگی بشر بوده و در همه باورهای دینی وحتی آزمایشگاه‌های علمی، ویژگی پاک کنندگی دارد و صد البته پریدن دسته جمعی از روی آتش که به شادی و نشاط خانواده می‌افزاید و نمایشی از تکرار پاکیزگی تن و روان را تا رسیدن بی‌بی نوروز در زمان جاری می‌سازد.

کلوچه خرمایی:

سنت خوشمزه پخت کلوچه‌های خرمایی، قندی، کلوچه ذرت، کلوچه ساده و کنجدی، تَجگی(سمنو) و لَندو که از ترکیب گندم و کنجد بوداده و خرماست، خوردنی لذت بخش و مقوی ساخته می‌شود و این همه زینت سفره نوروزی خانواده‌های سیستان است.

سفره هفت سین:

سفره هفت سین نماد و نماینده‌ای از بخشش‌ها و نعمت‌های گوناگون خداوندی است که اعضای خانواده را گرد می‌آورد و در حالی که پدر کلام خداوند می‌خواند، بی‌بی نوروز از این خانواده می‌گذرد و کودکان که شهریاران خردسال این سرزمینند با لباس نو و عیدی، از دست پدر منزلت و بزرگی می‌گیرند و سپس برای تکرار و ماندگاری سنت‌های زیبای انسانی دیگر به دیدار سپیدمویان و سالخوردگان و خویشاوندان می‌شتابند و با رفتن به خانه شهدا و کسانی که عزیزی از دست داده‌اند با باز آفرینی سنت عید اول بار می‌پردازند و با جاری شدن در طبیعت و تماشای دشت و طبیعت به شکوه انسانی نوروز می‌افزایند.

گزارش از علیرضا خسروی، معاون میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری سیستان

انتهای پیام/