شهرستان هیرمند با داشتن آثار تاریخی پذیرای مسافران نوروزی

به گزارش خبرگزاری تسنیم از زاهدان، شهرستان هیرمند به مرکزیت شهر دوست‌ محمد در جنوب شرقی ایران و در شمال استان سیستان و بلوچستان و در حاشیه مرز کشور افغانستان قرار دارد.

این شهرستان مرزی در سال 1387 از شهرستان زابل مستقل شد. این منطقه از نظر تجاری به علت هم مرز بودن با کشور افغانستان درآمد خوبی را نصیب کشورمان می‌کند.

شهرستان هیرمند از شمال به دریاچه هامون و کشور افغانستان، از جنوب به شهرستان زهک، از شرق به افغانستان و از غرب به شهرستان زابل محدود می‌شود و دارای دو بخش به نام‌های «مرکزی و قرقری» است.    

شهرستان تازه تأسیس هیرمند هم مرز با استان نیمروز افغانستان در فاصله 240 کیلومتری شمال زاهدان مرکز استان سیستان و بلوچستان واقع شده است.

این شهر یکی از شهرهای مهم سیستان محسوب می‌شود و در گذشته دروازه ایران به چین بوده‌ است و بر سر راه جاده ابریشم قرار گرفته ‌است.

دوست‌محمد (دوست‌ محمدخان) مرکز شهرستان هیرمند

دوست‌ محمد مرکز شهرستان هیرمند است و در 30 کیلومتری شمال شرقی شهر زابل و چند کیلومتری مرز افغانستان قرار دارد. شهر دوست‌ محمد در دشت واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا تقریباً 470 متر و آب و هوای آن گرم و خشک است.

براساس گفته بزرگان شهر در حدود یک قرن پیش این شهر توسط «دوست‌ محمدخان سارانی» پایه‌گذاری شد و با آمدن گروه‌هایی از خاندان‌های میر، سراوانی، سنچولی و... این مکان شکل یک روستا به خود گرفت و با چسبیدن روستاهای اطراف به عنوان مرکز بخش میانکنگی و شهر دوست‌ محمد شناخته شد و در سال 1387 با سفر رئیس جمهور به استان، به مرکز شهرستان هیرمند منصوب شد و در سال 1390 نام شهرستان به هیرمند تغییر کرد.

زبان و مذهب:

مردم شهرستان هیرمند به زبان فارسی (به گویش سیستانی) و بلوچی صحبت می‌کنند و مذهب مردم این شهرستان ترکیبی از شیعه و سنی است.

تجارت و گردشگری:

شهرستان هیرمند دروازه ایران به کشورهای چین و شرق دور و افغانستان است و مبادلات تجاری از طریق مرز میلک در جنوب هیرمند انجام می‌شود و سالانه تجار ایرانی، افغانی، عراقی، و... وارد هیرمند شده و به امر مبادلات کالا می‌پردازند.

علاوه بر این وجود جنگل‌ها، رودخانه‌ها، دریاچه هامون و جاذبه‌های دیدنی مانند آتشکده کرکویه و بقایای ساسانیان موجب رونق گردشگری شهرستان هیرمند و شهر دوست‌ محمدخان می‌شود.

 همه مردم این شهرستان پیرو دین اسلام هستند. در طول خشکسالی سیستان کبیر در اواخر حکومت پهلوی، عده زیادی از مردم سیستان به ویژه شهرستان هیرمند به شمال کشور و به ویژه دشت گرگان و سایر نقاط مانند مشهد، تهران و اصفهان مهاجرت کردند.

آب و هوا:

دشت سیستان به علت عارضه کمبود خشکسالی‌های پی در پی و همجواری با کویر لوت دچار آلودگی‌های ناشی از بادهای 120 روزه تابستان که با خود گرد و غبار غلیظی دارد می‌شود که تاکنون اقدامی برای جلوگیری از این توده‌ها در این شهرستان نشده است.

آب و هوای این شهرستان گرم و خشک و جزء حوزه آبی دریاچه هامون است، طبیعت این شهرستان در مقایسه با شهرستان‌های دیگر سیستان بهتر است و دارای رودهای بزرگی نظیر نیاتک و ملکی و رودخانه‌های فصلی زیادی است که به دریاچه هامون منتهی می‌شود و جنگل‌های گز بسیاری به وجود آورده است که این  طبیعت باعث شده که روستاهای فراوانی در این شهرستان به وجود آیند.

پیشینه تاریخی:

این شهرستان دارای قدمتی چند هزار ساله است به طوری که بقایای آن تاکنون در شهرستان یافت می‌شود مانند آتشکده کرکویه از دوران ساسانیان و بقایای «تخت شاه و میلک و تپه‌های اشکانی در بی‌بی‌دوست و زیارت شاه اسماعیل» از جمله آنان است.

هم مرز بودن شهرستان هیرمند با کشور افغانستان، وجود پایانه مرزی میلک در راه ابریشم، بازارچه‌های مرزی میلک و بازارچه مشترک گمشاد در شمال شهرستان، پست قرنطینه دامی و نباتی از امتیازات و ظرفیت‌های ویژه این شهرستان است.

بخش اعظم اراضی منطقه به کشت انواع محصولات زراعی از جمله غلات (گندم و جو)، محصولات جالیزی (خربزه، هندوانه و خیار)، سبزیجات برگی و غده‌ای، محصولات علوفه‌ای و سایر محصولات از جمله حبوبات و دانه‌های روغنی اختصاص دارد.

این شهرستان یکی از قطب‌های مهم تولید جالیز در استان است که در زمان پر آبی محصول خربزه و هنداونه آن به بازارهای داخل و خارج استان عرضه می‌شود.

ارگ جلال آباد

ارگ جلال آبادارگ جلال آباد در کیلومتر 18 مسیر مواصلاتی زابل –دوست‌محمد قرار دارد زمان ساخت بنا در دوره قاجار و کاربری آن مسکونی و نظامی بوده است.

مواد و مصالح به کار رفته در بنا عمدتا خشت خام و آجر بوده و تقریبا تمامی عناصر معماری سنتی ایران در خصوص پوشش‌ها نظیر طاق آهنگ، چهار گرده پوش، عرق چین و ... در این بنا بکار رفته است و از این روی می‌توان ارگ جلال آباد را موزه معماری سنتی شهرستان هیرمند نامید.

بنای ارگ جلال آباد در 16 شهریور ماه سال 83 با شماره 11092 در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.

حفاظت، مرمت و احیا این بنا در دستور کار اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان قرار دارد و تا کنون سه فصل از مرمت این اثر شاخص تاریخی به انجام رسیده است.

آتشکده کرکو

آتشکده کرکو از آثار شاخص شهرستان هیرمند از دوره ساسانی است که به نقل از کتاب تاریخ سیستان «معبد گرشاسب و محل نگهداری آتش مقدس زرتشتیان» بوده است.

آتشکده کرکو از معابد مهم دین زرتشت در دوره ساسانیان بوده که دستور ساخت آن توسط  «کرتیر» موبد قدرتمند آن دوران صادر شده است.

امروزه از این آتشکده بقایای دیواری با مصالح آجر ساسانی به ابعاد 70×50 بر جای مانده که یک نمونه از این آجرها در موزه منطقه‌ای جنوب شرق در شهر زاهدان در معرض دید عموم قرار گرفته است هم‌چنین در جوار بقایای آتشکده، بنایی مربوط به دوره قاجار به چشم می‌خورد که دارای گچبری و کتیبه گچی است.

بقایای آتشکده کرکو در پانزدهم دیماه 1310 به شماره 119 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. این بنا در کیلومتر 25 مسیر مواصلاتی زابل-دوست‌محمد و در مرکز روستای کرکو واقع شده است.

جنگل نیاتک

جنگل نیاتک با مساحت 4 هزار و 200 هکتار در حوزه شهرستان هیرمند یکی از جاذبه‌های طبیعی منطقه به شمار می‌رود. پوشش گیاهی، غالبا درختان طاق و گز بوده و عبور رودخانه فصلی نیاتک از میانه این جنگل و تشکیل آبگیرها و نیزارهای متعدد، مناظر چشم نواز و تفرجگاهی بی‌نظیر را ایجاد کرده است.

همچنین وجود تپه‌های ماسه‌ای بزرگ و جانوارانی نظیر روباه، راسو، گربه جنگلی، گراز وحشی، دراج، هوبره و چکاوک این جنگل را به هدف گردشگری طبیعت‌گردان بدل کرده است.

هر ساله در ایام نوروز و به ویژه روز 13 فروردین بازدید کنندگان زیادی از داخل و خارج شهرستان به منظور تفریح و تفرج از این جنگل دیدن کرده و اوقات شاد و مفرحی را در کنار آبگیرها و نیزارهای زیبای آن سپری می‌کنند.

انتهای پیام/ آ