هنر گیله‌زنان و گیله مردان، سوغات مسافران نوروزی گیلان
خبرگزاری تسنیم: صنایع دستی ساخته و هنر دستان گیله‌زنان و گیله مردان، سوغات پرطرفدار مسافران داخلی و خارجی نوروزی به گیلان است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از رشت، صنایع دستی گیلان از جمله سوغات‌های ماندگار این استان که حاصل زحمات گیله زنان و گیله مردان این استان شمالی است.
بی‌شک یکی از افتخارات هر ملت و کشوری، صنایع بومی و دستی آن کشور است، چرا که این صنعت و به عبارتی این هنر بی‌بدیل و بی رقیب حاصل ذوق و هنر، سلیقه، ابتکار و خلاقیت هنرمندان و صنعتگران عزیزی است که صبورانه آداب، سنن و رسوم و در یک کلام پیام فرهنگی نسل ها را در محصولات تولیدی شان متجلی کرده و از آن پاسداری می‌کند.
صنایع دستی نقش مهمی برای نیروی انسانی در امر تولیددر نظر می گیرند، چرا که در فرایند تولید این مصنوعات ، دست انسان دارای نقش اساسی است.
گیلان دارای صدها هنر صنایع دستی است که نوروز فرصت مناسبی برای رونق تولید و عرضه محصولات صنایع دستی آن محسوب می‌شود.
معرق چوب:
معرق در معنای کلام هر چیز رگه‌دار را می‌گویند و در هنر معرق از قرار دادن قطعات چوب های رنگی در کنار یکدیگر نقوش و طرح های مختلف پدید می‌آید.
به عبارت دیگر با ایجاد تاریکی و روشنی رنگ چوب ها ، تصویر دلخواه را نشان می‌دهند و استفاده از طرح های ساده و نقوش نوشتاری، مینیاتور، ابنیه و آثار تاریخی، نقوش چهره و اندام در معرق متداول است.
در این هنر از رنگهای طبیعی چوب استفاده می‌شود و گاهی در پایان کار روی چوب نقاشی می‌شود.
کاربردهای معرق شامل ساخت رویه میز، تابلو و قاب آینه جعبه بوده و این هنر به صورت پراکنده در سطح استان انجام می‌شود.
گلیم بافی:
گلیم از جمله دستبافته‌های داری است که با استفاده از پشم‌های الوان به صورت تخت و بدون پرز و اغلب به صورت زیرانداز تولید می‌شود و نقش های مورد استفاده در بافت گلیم با الهام از فرهنگ، اعتقادات و باورها و محیط پیرامون بافنده و به صورت ذهنی و به علت تکنیک بافت به شکل هندسی بافته می‌شود.
گلیم بافی بیشتر در شهرستان‌های غرب استان گیلان مانند رضوانشهر، تالش و آستارا رواج دارد و نمونه‌هایی نیز در عمارلو به چشم می‌خورد.
گلیم ها اغلب به صورت ساده یا دورو بافته می‌شوند و بافت گلیم های یک رو و ورنی نیز کم و بیش در گیلان رواج دارد.
جاجیم بافی:
جاجیم که از جمله رشته‌های نساجی سنتی محسوب می‌شود، دستبافته‌ای تارنماست که اغلب دارای طرح های راه راه، لوزی و به صورت الوان بوده و از آنجا که در گذشته از جاجیم برای پیچیدن رختخواب و به اصطلاح ( جا ) استفاده می‌شده است به آن جای جمع می‌گفته اند که به مرور زمان و برای راحتی تلفظ به آن جاجیم اطلاق شد.
از جاجیم به عنوان پرده ، سجاده ، پادری ، روتختی و رویه مبل استفاده می‌شود و این هنر در میان تالشها و ترکهای ساکن در غرب گیلان رواج دارد.
چادرشب بافی:
چادرشب بافی یکی از هنرهای بومی استان گیلان و نوعی دستبافته ابریشمی الوان است که مرکز تولید آن روستای قاسم آباد از توابع شهرستان رودسر است.
چادرشب‌ها به دو صورت ساده و نقشدار شامل انواع نقش‌مایه‌های گیاهی، جانوری، انسانی، سماوی و اشیای پیرامون است.
از چادر شب برای تهیه پوشش رختخواب، لباس زنانه، پیراهن و شال مردانه، روتختی و رومیزی استفاده می شده و زنان محلی آن را به عنوان پوششی به دور کمر می‌بندند.
شالبافی:
شال پارچه ای است غالباً تک رنگ که به صورت شبکه ای بافته می‌شود و پس از لگدمالی کردن با آب و صابون به صورت پارچه‌ای ضخیم و کرک دار و به حالت نمدی درمی‌آید که در این صورت امکان نفوذ برف و بوران در آن بسیار کم است.
اغلب اوقات رنگ آن بسته به نوع پشم همان رنگ طبیعی است و در برخی نواحی به وسیله رنگ های گیاهی رنگرزی می‌شوند.
از پارچه شال برای دوخت البسه مردانه نظیر کت و شلوار و جلیقه و کلاه و لباس ویژه شبانان استفاده می‌شود.
جوراب بافی:
جوراب از جمله بافته‌های سنتی است که در مناطق کوهستانی گیلان بافته می‌شود و از نیازهای ضروری کوه نشینان است.
جوراب‌ها به دلیل داشتن نقوش اصیل و منحصر بفرد از اهمیت ویژه ای برخوردارند و در بافت جوراب از رنگهای متنوع و نقوش مختلف نظیر آینه پشت، عروس، چشم و ابرو وعقرب استفاده می‌شود.
جوراب‌ها از پشم یا ابریشم و در دو نوع بدون ساق و ساق بلند تولید می گردد.
عروسک بافی:
عروسک بافی از جمله صنایع دستی تزئینی بوده و بافت عروسک های سنتی در منطقه ماسوله گیلان نمود بارزتری نسبت به مناطق دیگر دارد.
این عروسک‌های رنگارنگ با میل و قلاب بافتنی بافته و درون آن با پنبه و پشم پر می‌شودو امروزه این عروسک‌ها از جمله سوغات این شهر به شمار می‌روند .
قلاب بافی:
قلاب بافی به مجموعه محصولاتی گفته می‌شود که با استفاده از الیاف طبیعی و مصنوعی و به وسیله قلاب بافته می‌شود.
در این هنر محدودیتی در تکنیک‌های بافت و رنگبندی وجود ندارد و محصولات متنوعی از قبیل لباس، دستکش ، انواع رومیزیو لیف بافته می‌شود.
تقریبا تمامی نواحی گیلان با این هنر آشنایی دارند و نوعی سرگرمی زنان و دختران محسوب می‌شود.
نمدمالی:
نَمَد نوعی زیرانداز پشمی است که در آن عمل بافت انجام نمی‌شود و با ایجاد فشار و رطوبت و در نتیجه درهم رفتگی الیاف پشم تولید می‌شود.
در نمد با استفاده از الیاف پشمی رنگی نقوش هندسی و گیاهی ایجاد شده و از نمدهای ساده و بدون نقش برای تولید البسه ویژه شبانان نیز استفاده می‌شود.
نمد بیشتر در ارتفاعات گیلان که دامداری در آن رواج دارد تولید می‌شود.
سفالگری:
سفالگری یکی از صنایع دستی بومی و قدمت دار گیلان است و آثار سفالین پیش از تاریخ گیلان در منطقه مارلیک، سیاهکل و املش از جمله شاهکارهای هنری به شمار می‌روند.
در حال حاضر سفالگری در بیشتر نقاط گیلان به ویژه در اسالم، رودسر، تالش، سیاهکل و شفت رواج دارد و سفالینه‌ها جنبه کاربردی و تزئینی دارند.
امروزه انواع ظروف سفالی لعابدار و بدون لعاب سنتی نظیر گمج،خمره وکوزه و نیز انواع ظروف با طرح‌های جدید تولید می‌شود.
البسه محلی:
پوشاک سنتی معرف کار، اندیشه، سلیق ، محیط و زندگی مردم است و به علت تنوع قومی در استان دارای تنوع فراوانی در طرح و رنگ است.
لباس محلی در مناطق مختلف دارای قطعات فراوانی بوده و بدین معنی که یک دست لباس شامل 2 یا 3 سرپوش، پیراهن، جلیقه، کت، شال کمر، دامن، شلوار و پایپوش است.
در بخش‌های مختلف گیلان از رنگ های شاد و زنده برای پوشاک استفاده می‌شود و مراکز مهم تولید آن قاسم آباد، تالش، رودبار، رشت و سیاهکل است.
مینای خانه بندی:
مینای خانه‌بندی یکی از شاخه های هنر میناکاری بوده که در شهرستان رشت تولید می‌شود و در این هنر از نقره خالص و رنگهای مینا استفاده می‌شود.
پایه کار از نقره ساخته می شود و به کمک مفتول‌های فلزی نازک انواع نقوش گیاهی بر سطح آن ایجاد شده و فضای داخلی نقوش به وسیله رنگهای مینا پر شده و در کوره حرارت داده می‌شود.
از این هنر برای ساخت مصنوعاتی مانند انواع ظروف شامل سرویس چاخوری، سینی و شمعدان استفاده می‌شود.
کاشی معرق:
در کاشی معرق قطعات کوچک و بزرگ بریده شده کاشی بر اساس طرح و نقش مختلف تراشیده شده و در کنار هم قرارمی‌گیرند.
بسیاری از اماکن مذهبی در گیلان از گذشته تاکنون با این تکنیک مزین گشته اند و در حال حاضر در منطقه آستارا تعداد محدودی کارگاه در این رشته مشغول به فعالیت است.
قلمزنی:
کاوش‌های تپه مارلیک و جام‌های طلای معروف آن که شاهکار و زیبنده موزه های دنیاست حاکی از حضور موفق صنایع دستی فلزی در این سرزمین دارد.
ایرانیان باستان بر این عقیده بودند که نوشیدن در این ظروف سبب انتقال نیرو و قدرت به آنها می‌شود.
از قبور مارلیک آثاری کم نظیر چون ادوات گوناگون اسلحه، شمشیر، زیورآلات زنانه یافته شده که تزئینات روی آنها زیبا و هنرمندانه است.
تکنیک این کار با بهره گیری از فلزاتی چون مس ، برنج ، نقره و طلا و استفاده از مغارها با لبه متفاوت انجام می پذیرد .
چلنگری:
از جمله صنایع دستی کاربردی در روستاهای استان گیلان است که بیشتر شامل ساخت ادوات کشاورزی است و این افزار شامل داس، کارد، چاقو، قلم فولادی و گل میخ است.
آلیاژ مورد استفاده آن، فولاد و آهن است که پس از قرار گیری در کوره به وسیله انواع چکش به فرم دلخواه شکل داده می‌شوند.
در اغلب شهرستان‌های گیلانن که کشاورزی رایج است تولیدات چلنگری انجام می‌شود.
انتهای پیام/ ق