آری به «جوان باوری» نه به «جوان هراسی»

به گزارش گروه "رسانه‌های دیگر" خبرگزاری تسنیم، ویژه نامه نوروزی ایران نوشت؛ معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان ـ دکترای روانشناسی از دانشگاه علامه طباطبایی دارد و در حال حاضر عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی است. تاکنون مطالعات علمی بسیاری در حوزه جوانان انجام داده و شکاف نسلی را به آن معنایی که برخی تعبیر کرده اند آنقدر نگران کننده نمی داند بلکه به اعتقاد او تفاوت نسلی وجود دارد نه شکاف نسلی، از نگاه او، دید بدبینانه به جوانان درست نیست و باید اصلاح شود. او از ادغام دو سازمان تربیت بدنی و جوانان گله مند است و بخش اعظم مشکلات جوانان را در این حرکت غیر کارشناسی و شتاب زده میداند و سعی میکند تا با کمک دولت سازمان جوانان را احیا کند. «ایران» با این مدیر و روانشناس، پرونده جوانان امروز را ورق زد.

- رویکرد عمومی دولت یازدهم در قبال مسائل جوانان چه مؤلفه ها و ویژگی هایی دارد؟

به طور کلی کلید واژه اصلی دولت جدید دو واژه تدبیر و امید است که در حوزه جوانان هم باید به کار رود. برخلاف دوره های قبل که جوان را با نگاه امنیتی می سنجیدند، باید هم به جوانان امیدوار باشیم و هم به آنها امید دهیم. روانشناسی مثبت که رویکرد جدید در روانشناسی هزاره سوم میلادی است نشان می دهد «امید» نقش آفرین است به شرط آنکه امید کاذب نباشد. باید امیدها هدف ها را مشخص کند و گام های منطقی بردارد، یعنی امید همراه با خوش بینی واقع بینانه و باور کردن توانایی های خود که دولت جدید در برنامه اصلی خود برای همه مردم بویژه جوانان قرار داده است. از طرف دیگر برنامه دولت تدبیر، عاقبت اندیشی و دور بودن از برخورد کلیشه ای، گذرا و سطحی است.

- معاونت جوانان در تحقق اصلی ترین شعار دولت چه طرحی دارد؟

مهمترین کار ما این است که به وسیله رسانه و ارتباط با مردم این باور غیرشعاری نسبت به نیروی جوانان و فضیلت جوانان را ایجاد کنیم. سپس پیگیر مشکلات و نیازهای جوانان به عنوان موضوع ها و مسائل جدی باشیم و دستگاه های موظف و وظیفه آنها را شناسایی کنیم و براساس اسناد بالادستی و قوانینی که در حوزه معاونت وجود دارد بین آنها هماهنگی ایجاد کنیم.

- آیا الزامی برای اصلاح و تغییر ساختار معاونت می بینید؟

بله، متأسفانه برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در دوره قبل به دلیل اینکه سازمان ملی تربیت بدنی از دولت تمکین نمی‌کرد شتاب زده به ادغام سازمان ملی جوانان که سازمان غیراجرایی و ستادی بود با سازمان ملی تربیت بدنی که عظیم و اجرایی است رأی دادند تا وزارت ورزش و جوانان ایجاد شود. این حرکت بدون کار کارشناسی دقیق انجام گرفت. امروز ما وارث همین تصمیم عجولانه هستیم اما در این دولت سعی می کنیم حوزه جوانان را با وظایفی که دارد با کمک دولت پیش ببریم البته تبعات آن ادغام همچنان وجود دارد. یک وزارتخانه با 6 یا 7 معاونت که یکی از آنها معاونت جوانان است در تخصیص بودجه تقسیم می شود یا مسئولان آن تقسیم می شوند و اگر روزی در حوزه ورزش مشکلی ایجاد شود و مجلس وزیر را بازخواست کند حوزه جوانان نیز درگیر این موضوع می شود.

- در زمینه اصلاح امور جوانان آیا با مشکلی با عنوان ضعف قوانین و اسناد بالادستی روبه رو هستیم یا خیر؟

بله، ساده ترین آن، وام ازدواج جوانان است که طبق قانون از صندوق ملی قرض الحسنه به جوانانی که واجد شرایط هستند، پرداخت می شود اما چون این صندوق اولویتی برای وام ازدواج جوانان مشخص نکرده و تکالیف متعددی برعهده آن است و با توجه به بهره کم این وام، از این رو برای جوانان یک امتیاز محسوب می شود اما برای بانکها مشکل است. از این رو برخی بانکها از پرداخت وام ازدواج شانه خالی می کنند.

- آیا جوان ایرانی آن گونه که برخی از تحلیل گران معتقدند، گرفتار بحران هویت هست؟

بله مشکل هویت جزو اقتضائات سنی و مشکل جوامع بشری در همه جاست. هویت یعنی یک جوان آنچه را که مربوط به خود است، باور داشته باشد و بشناسد و متمایز کند با آنچه مربوط به خودش نیست. یعنی هویت، پاسخ دادن هم زمان به دو سؤال «من کیستم» و «من کی نیستم» است.

- آیا دوران جوانی، دوران بحران هویت است؟

بله، باید گفت در دوران جوانی یعنی سن 15 تا 18 سالگی به قول «مارسیا» که روانشناس است، مسأله هویت برای جوانان اهمیت پیدا می کند. هویت آنها یا طبیعی است یا هویت زودرس یا دیررس یا هویت مغشوشی دارند. متأسفانه به دلیل افزایش سالهای تحصیلی، بسیاری از جوانان با آنکه به سن بالاتری رسیده اند، اما هنوز هویت دانش آموزی دارند که هویت دیررس تلقی میشود. برخی هم به دلیل بحران اقتصادی خانواده، سریع وارد چرخه اقتصاد میشوند و به جای بازی کردن، به کار مشغولند که هویت زودرس پیدا می کنند. برخی هم مغشوش یعنی گیج هستند.

- آیا شما هم همانند برخی از مسئولان مهمترین معضل جوانان را اشتغال و ازدواج می دانید؟

نه. بخشی از مشکلات جوانان اشتغال و ازدواج است. در داستان ازدواج سن فرق می کند یعنی از سن 20 سال به بالا جوانان درگیر این موضوع هستند. در حالی که وقتی می گوییم جوان یعنی بین 15 تا 30 سال. به طور قطع گروه سنی 15 تا 20 سال، ازدواج مسأله اصلی آنها نیست بلکه هویت، اوقات فراغت و شبکه های مجازی مشکل آنهاست. آن جوانی که به سن ازدواج رسیده، بخشی از مشکلاتش اشتغال است، تأکید می کنم که ازدواج جوانان تنها در وام ازدواج خلاصه نمی شود بلکه در مشاوران ازدواج و غیره نیز معنی پیدا می کند

- چقدر با نگرش تلخ و بدبینانه ای که جوانان امروز ایران را غرق در بحران های اخلاقی می داند، موافق هستید؟

من در کنار فعالیت های اداری و سازمانی، به عنوان مدرس دانشگاه و پژوهشگر در حوزه جوانان معتقدم که این نگاه بدبینانه به جوانان، نگاه درستی نیست. جوانان ما درگیر برخی آسیب های اجتماعی نگران کننده هستند. آمار طلاق در سن جوانی بالا است یا اعتیاد افزایش نگران کننده دارد یا حتی خشونت در بین جوانان زیاد شده است. اما با این حال عده زیادی از جوانان درگیر این مسأله نیستند.

- چند درصد از جوانان درگیر آسیب های اجتماعی هستند؟

کمتر از 20 درصد از جوانان درگیر آسیب های اجتماعی هستند اما این آسیب ها پایدار نمی ماند یعنی بعضی از این آسیب ها در بزرگسالی از بین می رود. از این رو آمار آنقدرها هم بالا و نگران کننده نیست. البته به شرط آنکه مواجهه طبیعی خوبی با این مسأله داشته باشیم. برخی از جوانان به اقتضای سن جوانی پس از مدتی رفتارهای ناهنجار را کنار می گذارند اما برخی هم هستند که در همان آسیب ها می مانند که وظیفه ماست که این مسائل را شناسایی کنیم و نگاه سیاه و بدبینانه به آنها نداشته باشیم و به دنبال پیش گیری از این فضا و برگرداندن آنها به فضای سالم باشیم.

- پدیده موسوم به شکاف نسلی را چقدر جدی، آسیب زا و تهدیدکننده می دانید؟

این بحث در سالهای قبل نیز مطرح بود که آیا واقعاً شکاف نسلی یا گسست نسلی خیلی نگران کننده داریم یا این یک فرایند طبیعی فاصله بین ویژگی های نسل جوان و نسل های دیگر است که در این مورد کار کارشناسی شده است. برخی معتقدند که ما شکاف به آن مفهوم که در بین جوانان و بزرگترها در ارزش ها، هویت ها و نگاه به مسائل اجتماعی وجود دارد، نداریم. برخی نیز معتقدند که این تفاوت یک تفاوت طبیعی است که همه نسل ها در گذشته داشتند و برخی هم معتقدند که به دلیل تغییرات سریع در حوزه های اجتماعی بویژه شبکه های مجازی و تغییرات مدرنیته ای که پیش آمده، بیش از یک فرایند طبیعی است و در حد یک شکاف است، اما بنده با توجه به تجربه علمی و روانشناختی که دارم، معتقدم که آنقدر نگران کننده نیست. هنوز در برخی از حوزه ها یک هماهنگی بین والدین و فرزندان وجود دارد. برخی فکر میکنند در حوزه های دینی جوان ها فاصله گرفته اند که این فاصله نگران کننده نیست مگر در تعداد معدودی یعنی آنقدرها هم این فاصله عمیق نیست که می توان به عنوان تفاوت نسلی نه شکاف نسلی تلقی کرد، اما در مورد دوستی ها و نگاه به مسائل دینی نه بیدینی (نوع نگاه)، فاصله هایی وجود دارد که معتقدم بخشی از اینها به خاطر این است که بزرگترها مقداری عقب مانده اند از این تحولات طبیعی و در نتیجه درک نمی کنند، چرا که بزرگترها باید در مسائل فکری کمک کنند و در مسائل رفتاری به گونه ای عمل کنند تا جوانان گرفتار و بلاتکلیف نشوند، یعنی بزرگترها در مسائل اجتماعی دچار تحجر و ذهن های سنگواره ای نشوند.

- چه اقدامی برای اصلاح سبک زندگی جوانان صورت گرفته است؟

سبک زندگی در ادبیات روانشناختی سابقه ای بیش از 50 سال دارد. در سبک زندگی هم مسأله گذران اوقات فراغت بویژه ارتباطات افراد با هم، ازدواج و غیره مطرح است. در آنچه که مطرح شده سعی شده است در همه این حوزه ها به عنوان وظیفه راهبردی در حوزه جوانان سبک زندگی را بگنجانیم. وزیر وزارت ورزش و جوانان نیز در برنامه های پیشنهادی خود به مجلس بر گسترش سبک زندگی ایرانی - اسلامی تأکید کرده است. باید سبک زندگی را با الگوی ایرانی - اسلامی پیش ببریم و جزو گام های ما باشد.

- تدبیر معاونت برای مدیریت حضور جوانان در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی چیست؟

در فضای مجازی واقعاً یک قدرت، یک فرصت و گسترش علمی خارق العاده وجود دارد که بشر را نسبت به گذشته جلو برده است. افرادی که می خواهند کار علمی انجام دهند، می توانند به سرعت با شبکه های علمی ارتباط برقرار کنند. در ارتباطات نیز همینطور، با اینکه نقد کرده اند که فرورفتن در فضاهای مجازی جوانان را در انزوا می برد و تعامل آنها را کم می کند، اما دیده شده که شبکه های اجتماعی اگر خوب هدایت شوند، می توانند انسانها را به هم نزدیک کنند، یعنی از یک فضای مجازی ارتباط ها و تعامل های اجتماعی بیشتر می شود.

- یعنی موافق حضور جوانان در فضاهای مجازی و اجتماعی هستید؟

به اعتقاد من اینکه جلوی مردم و جوانان را برای ورود به فضای مجازی و شبکه های اجتماعی بگیریم، امکان پذیر نیست، بلکه میتوانیم از ظرفیت های این فضاها در حوزه های مختلف استفاده کنیم.

- دولت چه وظیفه ای در قبال این مسأله دارد؟

وظیفه دولت این است که هم ظرفیت های مجازی را بشناساند و هم جوانان را علاقه مند کند تا استفاده مثبت از این ظرفیت ها کنند. این امر در گرو آموزش هایی است که باید به جوانان داد که چقدر از آسیب ها دور باشند. دولت هم به طور جدی با افرادی که سوءاستفاده می کنند، مقابله کند.

- عملکرد نهادهایی همچون صدا و سیما و حوزه هایی را که در عرصه جوانان فعال هستند، چگونه ارزیابی می کنید؟

صدا و سیما یک رسانه بسیار تأثیرگذار است، اما گله ای که وجود دارد، این است که از ظرفیت مثبت خود استفاده نمی کند. اول اینکه می تواند برنامه های جذاب تری را به جز اوقات فراغت در حوزه های اجتماعی - فرهنگی داشته باشد، یعنی موضوع هایی مبتنی بر نیازهای جوانان ارائه دهد، البته با کار کارشناسی (متأسفانه دوستان ما فکر میکنند کار کارشناسی یعنی کار خشک، در حالی که میتواند شناسایی نیازها و راهکارها جذابیت خاص خود را داشته باشد) از طرفی در برنامه های آنها برای جوانان یک ستاد یا اتاق فکر هماهنگ کننده وجود داشته باشد. برخی مواقع پیامهای متناقضی بویژه در ازدواج جوانان صادر می شود، در حالی که نباید خطوط اصلی محتوای برنامه ها متناقض باشد. به طور کلی میتوان گفت که صدا و سیما لازم است برنامه های خود را با سیاست های جاری دولت در عرصه جوانان هماهنگ کند. چون صدا و سیما یک رسانه ملی نظام است و دولت هم یک قوه مجریه برنامه ریزی وسیع است. بنابراین صدا و سیما باید بازوی رسانه ای باشد.

- گاهی نقدهایی از سوی این رسانه ملی مطرح می شود، به نظر شما منصفانه است یا خیر؟

معتقدم که باید نقد، نقد منصفانه باشد، البته نقدی که دولت و منتخبان مردم را زیر سؤال ببرد، موجب از بین رفتن انسجام ملی می شود و منصفانه نیست. باید رسانه ملی نقد کند و سطح نقد خود را مشخص کند. متأسفانه، برخی مواقع مغرضانه به هر دلیل حرکاتی انجام می شود که صدا و سیما نباید سطح خود را در حد رسانه های تندرو که کاری جز تحریف ندارند، تنزل دهد.

- در دولت گذشته، تشکیلات فراگیری وجود داشت با عنوان شورای مشاوران جوان، ارزیابی شما از آن تشکیلات چیست؟

در دولت گذشته فضای کارهای سطحی، تبلیغی و شعاری زیاد بود، از جمله در حوزه جوانان، مشاوران جوان مشغول به کار شده و گسترش پیدا کرد که برخی از آنها اصلاً به بازی گرفته نشدند. اصلاً در این حوزه دولت دنبال آن نیست که تشکیلاتی را به نام مشاوران جوان گسترش دهد. هم اینکه ما مشکل جوانان را بشناسیم و مطابق با ظرفیت کشور استفاده کنیم، خدمت به جوان است، نه با یک عنوان دهان پرکن به نام «مشاور جوان».

- چه برنامه ای برای بهره گیری از ظرفیت «سمن ها» در اصلاح وضع جوانان دارید؟

معتقدم که سمن ها ظرفیت و فرصت خوبی هستند در دنیای کنونی. از طرفی بهترین راهی که می توانیم مسائل را پیش ببریم، دولت نیست بلکه سمن ها هستند. 300 تا 500 سمن در حوزه جوانان مشارکت دارند که در دولت گذشته بسیاری از آنها تعطیل شد. باید سمن ها توانمندسازی و حمایت شوند که این امر از دو راه ممکن است: نخست آموزش محتوایی، یعنی سمن مرجع به وجود آید و دوم اینکه حمایت مالی شوند.

انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.