معرفی جاذبه‌های گردشگری سبزوار + تصاویر

به گزارش خبرگزاری تسنیم از سبزوار، در دوره‌های اسلامی، ولایت‌ بیهق دارای دو شهر سبزوار و خسروگرد بود که شهر سبزوار در حمله مغول به کلی ویران و به تدریج دوباره آباد شد، حوادث تاریخی بی‌شماری در این شهر اتفاق افتاده است که می‌توان به پایتخت شدن این شهر در سال 737 هجری قمری در سلسله سربداران اشاره کرد.

هنوز زخم ناشی از حمله مغولان به مردم این شهر التیام نیافته بود که در زمان شاه عباس، بار دیگر سبزوار زیر سم ستوران ازبک‌ها ویران گشت و مردم آن قتل عام شدند پس از این واقعه سبزوار کم کم رو به آبادانی گذاشت و دوره صفویان برای این شهر، شروع مرمت و بازسازی تاریخ گذشته بود و این شهر در دهه های اخیر رونقی دوباره یافته و همچنان در حال توسعه و نوسازی است.

مردم سبزوار معتقدند جنگ ایرانیان و تورانیان در حوالی سبزوار اتفاق افتاده است، همین طور معتقدند قبر سهراب در این شهر و در محل فعلی شهرداری سبزوار قرار داشته است و به تازگی کلاه خود و زرهی در این شهر کشف شده که به موزه آستان قدس رضوی تحویل داده شده است و شهرداری سبزوار بنای یاد بودی بر آن ایجاد کرده هر چند بسیاری داستان رستم و سهراب را اثری اساطیری می‌دانند اما در تاریخ مسعودی مطالبی در ارتباط با این موضوع آمده و در شرح مسافرت شاه طهماسب صفوی به خراسان و گزارش از شهر سبزوار از آشنایی مردم آن دیار با شاهنامه سخن گفته شده است.

آثار دیدنی فراوانی در سبزوار وجود دارد که  از مهم‌ترین آنها می‌توان به مصلی تاریخی، تپه دامغانی‌ها، کاروانسرای فرامرزخان، موزه مردم‌شناسی،  امامزاده یحیی واقع در خیابان اسرار و بیهق، امامزاده شعیب بن موسی ابن جعفردر خیابان طبرسی، مسجد جامع،  مسجد پامنار،  آتشکده آذربرزین مهر در ( 40 کیلومتری شمال غرب سبزوار )،  مناره خسروگرد در (10 کیلومتری غرب سبزوار)، قبر اسطوره‌ای سهراب (داخل محوطه شهرداری)،  آرامگاه شاه طهماسب یا گنبد سبز،  آرامگاه حاج ملاهادی سبزواری، آرامگاه ابورفاعه از یاران پیغمبر(ص)،  آرامگاه پیر استیر در (12 کیلومتری سبزوار)،  آرامگاه پیرمراد معروف به پیرحاجات، آرامگاه مولانا حسین کاشفی، مدرسه علمیه فصیحیه، مدرسه علمیه فخریه، مدرسه علمیه شریعتمدار، امامزاده هفت معصوم، مقبره ابن ابی طیب،  بقعه بیلدار باشی در روستای فسنفر سبزوار، آرامگاه بقراط، حمام قیصریه، حوض هشت پایه، بازارچه سرپوش، خانه عظیمیان متعلق به دوره تیموری، خانه اسکویی‌ها در سه کیلومتر غرب سبزوار، حسینیه قنادها، حسینیه بزازها،  سرای معمارزاده، سرای حاج زمان اشاره کرد.

یکی از آثار تاریخی و فاخر شهرستان سبزوار مسجد جامع این شهرستان است که با مساحتی حدود 4 هزار متر مربع مشتمل بر ایوان‌های قبله، شمالی، صحن، شبستان و رواق در حاشیهٔ جنوبی خیابان بیهق این شهر واقع است.

بنا بر شواهد معماری بخش‌هایی از این بنا در طول زمان مرمت و بازسازی شده‌ است در ضلع جنوبی ایوان قبله محراب قرار دارد بر بالای آن کتیبه‌ای به تاریخ 1292 هجری قمری و بر رأس این ایوان دو مناره آجری دیده می‌شود، در طرفین این قسمت شبستان‌های با طاق ضربی بلند همزمان با بنای ایوان جنوبی ایجاد شده‌ است و در دالان سمت شرقی ایوان شمالی مسجد کتیبه‌هایی به صورت سنگ نوشته از دوران صفویه با تاریخ‌های 979 و 1136 هجری قمری درباره مراعات سکنه سبزوار و دستوری از شاه طهماسب صفوی ثبت است و از عمده تزئینات مسجد جامع سبزوار کاشی هفت رنگ و کاشی کاری خشتی است و این بنا ویژگی‌های معماری سده هشتم هجری را نشان می‌دهد.

مسجد پامنار بنای مذهبی کهن‌ترین مسجد شهر سبزوار است که در ضلع جنوبی خیابان بیهق این شهر قرار دارد و بنای امروزی مسجد با وسعت تقریبی 350 متر مربع مشتمل بر شبستان ستوندار و صحن ضلع جنوبی است که بخش الحاقی به این مسجد محسوب می‌شود و شهرت این بنا به پامنار سبب وجود مناره‌ای مجاور ایوان با ارتفاع بیش از 20 متر است و ساقه این مناره آراسته به تزئینات و کتیبه‌ای معقلی است که در بخش پائین آن به صورت برجسته دیده می‌شود و بنا به نوشته متون این مسجد در سال 317 هجری قمری به همت امیر ابوالفضل زیاری تجدید بنا شد و در سال 420 هجری قمری نیز توسط خواجه امیرک دبیر برای آن مناره‌ای ساخته شد و براساس مرمت‌ها و بازسازی‌ها در قرون مختلف قدمت این بنا از قرون اولیه اسلامی تا صفویه و معاصر تخمین زده می‌شود.

مصلی این شهر نیز با بنای آجری واقع در حاشیه جنوبی خیابان مصلی سبزوار واقع شده‌ است و مصلی شهر در قرون گذشته بوده‌ برای برگزاری نمازهای جمعه و اعیاد مورد استفاده قرار می‌گرفته و مشتمل بر چهار طاقی اصلی (فضای مرکزی)، با گنبدی بر فراز آن و ایوانی بزرگ است،
عناصر معماری طرفین ایوان به صورت برج‌های نیم استوانه‌ای نقش پشتیبان پایه‌های طرفین ایوان و جلوگیری از رانش دیوارهای این قسمت را داشته‌اند فضای معماری چهار طاقی انتهای ایوان دارای گنبدی بلند است که به وسیلهٔ آجرهای خفته راسته پوشش یافته‌است، اگر چه برخی از صاحب نظران بنای مصلی را به دوره سربداریه نسبت می‌دهند اما شیوه ساختمانی آن قابل مقایسه با معماری دوره صفویه است.

کاروانسرای فرامرزخان (رباط کانون) نیز بنایی است که در جبهه غربی میدان کارگر شهر سبزوار قرار دارد و رباط کانون از نوع کاروانسراهای چهار ایوانی است که به استناد وقف نامه موجود در سال 1291 هجری قمری توسط حاج فرامرزخان سبزواری برای استفاده زوار رضا در کنار شاهراه خراسان ساخته شده‌ و ورودی این رباط از بخش جنوبی و از طریق یک هشتی به ایوان جنوبی منتهی می‌شود و صحن رباط روباز بوده و علاوه بر چهار ایوان اصلی غرفه‌هایی نیز مشرف بر صحن ساخته شده‌ و در انتهای غرفه‌ها حجره‌هایی تعبیه شده که در پشت اتاق‌های شمالی، شرقی و غربی سالن‌هایی طویل برای بارانداز، مال بند یا اصطبل در نظر گرفته شده‌  و هم‌اکنون قسمتی از این مکان به عنوان موزه مردم‌شناسی تغییر کاربری یافته‌ است.

خانه باغ اسکویی باغ و عمارت موسوم به اسکویی در فاصله چهار کیلومتری غرب شهر سبزوار و در روستای ابارش واقع شده که مجموع مساحت این مکان ده هکتار بوده و عمارت آن در میان باغ ساخته شده‌ و عمارت مزبور در دو طبقه ایجاد شده و مشتمل بر طبقه زیر زمین مشتمل بر هشتی، حوض خانه، آب انبار، مطبخ، بادگیرخانه است.

طبقه نخست از فضاهایی مانند تالار ستوندار شرقی و شمالی، تالار پذیرایی، حجره‌های نشیمن تشکیل شده‌ که عناصر تزئینی این بنا آجرکاری‌های نمای بنا، گچبری قسمت‌های سر ستون‌ها، حوض خانه و نقاشی بر روی گچبری‌های حوض خانه است و قدمت این باغ و عمارت میان آن متعلق به دوره قاجار و مالک آن نیز خاندان اسکویی است.

میل خسروگرد از دیگر آثار باستانی است که از نوع میل راهیابی است که بر سر راه خراسان بزرگ احداث شده‌ و مناره خسروگرد بر اساس کتیبهٔ آن در سال 505 هجری قمری بنیان شده و به عنوان نمادی از معماری آن عصر قابل تامل است و تزئینات این بنای تاریخی شامل آجرنمای تراش و قالب زده در اشکال و فرم‌های متعدد و متنوع است.

بقعه امامزاده یحیی بن موسی ابن جعفر (ع) هم در تقاطع خیابان اسرار و بیهق شهر سبزوار قرار دارد و مشتمل بر فضای داخلی گنبد دار، ایوان و مناره‌ها و دو فضای ارتباطی است که گنبد بقعه با کاشی‌های زیبای فیروزه‌ای رنگ پوشیده شده و نمای بنا از خیابان بیهق نیز با کاشی‌های بسیار نفیس آراسته شده‌، گویا کهن‌ترین بخش بنا گنبد خانه آن است که با پلان مربع و به صورت چهار ایوانی به سبک ویژه معماری سده هشتم و هفتم ساخته شده‌ است، تزئینات نمای بقعه در سال 1380 هجری قمری نصب شده و فضای داخلی آن مزین به کاشی، گچ، سنگ و آینه کاری است، این مکان در حال حاضر بعنوان یک زیارتگاه مورد احترام و توجه بوده و مکان تاریخی گردشگری نیز به شمار می‌آید.

آرامگاه حاج ملا هادی سبزواری که شهره خاص و عام است در سال 1212 هجری قمری در سبزوار پای به عرصه حیات نهاده و از همان اوایل به فراگیری علوم دینی پرداخته است پس از عزیمت به شهرهای مشهد و اصفهان به مشهد بازگشت و به تدریس حکمت، فقه و تفسیر مشغول شد، وی مدتی در کرمان متوطن شد و سپس به زادگاه خود بازگشت و در مدرسه فصیحیه تدریس آغاز کرد.

حاج ملا هادی سبزواری متخلص به اسرار در سال 1289 هجری قمری در سن 77 سالگی دار فانی را وداع گفت و از وی آثار ارزشمندی نظیر منظومه فلسفه، شرح منظومه در منطق، شرح لیالی، حاشیه بر تجرید بر جای مانده‌ است، بنای آرامگاه این فیلسوف بزرگ در ضلع جنوبی میدان کارگر شهر سبزوار واقع شده که فضای داخلی آرامگاه شامل طرحی چلیپایی شکل بوده که در آن حجره‌ها و اتاق‌هایی تعبیه شده‌ و تزئینات، ترمیم و استحکام بخشی آرامگاه در اوایل سال 1340 هجری شمسی توسط انجمن آثار ملی انجام شده‌ است، کاشی کاری‌های رنگارنگ بر زمینه لاجوردی و گنبد فیروزه‌ای رنگ به بنا جلوه و شکوه خاصی بخشیده‌ و بنای اولیه آرامگاه کمی پس از وفات حاج ملا هادی سبزواری توسط میرزا یوسف مستوفی المالک ساخته شد.

مقبره خانوادگی و آرامگاه میرزا امین التجار مشهدی هم نیز از بناهایی است که در دوره قاجار احداث شد که از نظر معماری با طرح و نقش‌های مستطیل شکل مشتمل بر صحن کوچک و دو گنبد با تزئینات رسمی بندی و دو اتاق است این ارامگاه مدفن امین التجار مشهدی از بزرگترین بازرگانان سبزوار در دوره قاجاریه است، این بنا در سال 1372 با شماره ثبت 12397 به جمع آثار باستانی سبزوار پیوست.

آتشکده آذربرزین مهر و یا چهار طاقی دیو هم بدون تردید یکی از بزرگترین آثار فرهنگی، تاریخی و باستانی است که در میان ارتفاعات شمالی روستای ریوند و در نزدیکی روستای فشتنق واقع در 30 کیلومتری شمال سبزوار بنای بر جای مانده از یک مجموعه معماری متعلق به دوره ساسانی است و براساس شواهد معماری و کاوش‌های باستان‌شناسی این بنا آتشکده‌ای از دوره ساسانیان است و به آذربرزین مهر مشهور است، این پدیده معماری مشتمل بر یک چهارطاقی بوده که ورودی آن از جبهه شرقی ایجاد شده و از آن طریق با تالار پیرامون چهارطاقی مرتبط می‌شود و در چهار کنج بنا چهار گوشواره جهت استقرار گنبدی بر روی قاعده مربع ساخته شده‌ که این گوشواره‌ها با کاخ سروستان و قصر شیرین قابل مقایسه هستند.

از محلات قدیمی سبزوار می‌توان به محله‌های کلاه فرنگی، پامنار، سبریز، دروازه عراق، حمام حکیم، پیرنیا،گود انبار، قنبر سیاه، افتخار، 9 بام، پادگان عرب‌ها،  جعفر آباد، سروستان، هفت پیچ (قربانی‌ها)، سرده، ارگ، نواش، کوشک، باغ رضوان، عطاملک، کوی گلستان، آب قصبه و باغ متولی اشاره کرد.

پناهگاه حیات وحش شیر احمد با مساحت تقریبی22 هزار و 629 هکتار در پنج کیلومتری جنوب سبزوار قرار دارد و بیش از این به عنوان منطقه شکار ممنوع اعلام شده بود که در تاریخ 21 خرداد سال 81 به پناهگاهی برای حیات وحش تغییر یافت، از نظر سیمای طبیعی این پناهگاه دشتی و کویر و تپه ماهوری است و از جمله پوشش گیاهی آن تاخ، گز، درمنه، اسپند، خارشتر، اتریپلکس، اسکنبیل و حیات وحش شاخص آن آهو بوده که این منطقه به تازگی به تفرج گاهی برای بازدید عموم تبدیل شده‌ است.

منطقه شکار ممنوع پروند هم با وسعت 16 هزار و 900 هکتار در جنب غربی روستای پروند شهرستان سبزوار واقع است و چهره طبیعی این منطقه به صورت کوهستانی، تپه ماهوری و دارای آب و هوای خشک است و گونه‌های گیاهی منطقه شامل تاخ، بنه، گون، گز، بادام کوهی، اسکنبیل، اتریپلکس، قیچ و حیات وحش آن شامل قوچ، میش، کل، بز، آهو و انواع پرندگان است.

پارک جنگلی شمال شهر (شهدای گمنام) با وسعت 70 هکتار، پارک ارم به وسعت 7 هکتار، پارک سلامت در حاشیه بلوار توحید شهر به وسعت 4 هکتار، پارک بهمن در کمربندی جنوب شهر به وسعت 5 هکتار، باغ ملی  به وسعت 1.5 هکتار، پارک امام رضا  به وسعت 6.5 هکتار، پارک لاله (معروف به شهربازی) ، رودخانه بکر ششتمد واقع در شهرستان ششتمد، رودخانه ریوند در 35 کیلومتری سبزوار، رودخانه دلبر در 25 کیلومتری شمال غربی سبزوار، مناظر طبیعی روستای طبس، طبیعت روستای بلاش آباد، طبیعت روستای استاجواقع در  بخش روداب 50 کیلومتری جنوب سبزوار از نقاط دیدنی و جاذبه گردشگری سبزوار بزرگ است.

در شهرستان سبزوار هنرهای سنتی چه بسا به لحاظ تفنن و چه برای رفع نیازهای روزمره در گذشته رواج کامل داشته و محصولات هنری در بازارهای پر رونق عرضه می‌شده‌ است اما امروزه از آن خلاقیت‌ها و ابداعات و ابتکارات چندان خبری نیست و در معدود کارگاه‌ها، گیوه دوزی، نمد مالی، مسگری، سفالگری، خراطی و سبدبافی به گونه‌ای محدود رواج دارد صرفاٌ برای تامین بخش بسیار ناچیزی از نیاز روستائیان بوده و چندان هم با معیارها و مصداق هنرهای سنتی شهرستان تناسب ندارد.

رایج‌ترین و پر رونق‌ترین هنر سنتی این شهرستان هنر قالیبافی است که در شهر و روستا رواج دارد اما این هنر هم مثل دیگر هنرهای سنتی رو به زوال است و در حال حاضر قالی بافان سبزواری از طرح‌های مشهدی، تبریزی و کاشانی استفاده می‌کنند که تعداد آن 22 طرح است و طرح‌ها و نقشه‌های قالی سبزوار مثل دیگر شهرها و روستای خراسان شاد و اصیل و زیبا است و در صورت توجه و عنایت بیشتر می‌توان علاوه بر پاسداری از فرهنگ اصیل و هنرهای سنتی، منبع اقتصادی مهمی نیز باشد.

هنوز در گوشه و کنار سبزوار می‌توان مراکز تولید صنایع دستی و مشاغل سنتی را دید بازارهایی که همانند سالیان گذشته در آن استادکاران  مشغول هستند و از مشاغل سنتی در شهرستان سبزوار می‌توان به آهنگری، خراطی، نمدمالی و نخ تابی اشاره کرد و مهم‌ترین سوغات سبزوار کلوچه زنجفیلی سبزواری است که در میان مردم محلی و گردشگران طرفداران بسیاری دارد.

شهرستان سبزوار با تاریخی با قدمت 9 هزار ساله آماده پذیرایی از زائران و مجاوران حضرت علی بن موسی الرضا (ع) است.

انتهای پیام/ ب