مجموعه بناهای افوشته نطنز، دریچه‌ای به سوی تاریخ + تصاویر

به گزارش خبرگزاری تسنیم از نطنز، مجموعه تاریخی افوشته، شامل حمام، مسجد، آب انبار، شربت‌خانه،  حسینیه، مسجد، بقعیه میر سید و بقعه سید حسن واقف است که یک دوره تاریخی 600 ساله را با خود به همراه دارد.

در این گزارش قصد داریم تا بقعه میر سید، حمام افوشته، شربت خانه، خانقاه سید واقف و آب انبار افوشته را معرفی کنیم.

بقعه میر سید، الماس درخشان باغستان‌های افوشته

در شمال شرقی افوشته بر فراز تپه‌ای کم ارتفاع حد فاصل بین محله میر سید و محله دیزآب ، آرامگاهی بزرگ با طرحی جالب و زیبا مشهور به گنبد میرسید قرار دارد.

بنا که رو به جنوب شرقی دارد هشت ضلعی و طول هر یک از اضلاع خارجی آن 4.9 متر و محیط آن بالغ بر 20 متر است.

این ساختمان دو طبقه دارای هشت صفه در هر طبقه بوده که صفه‌های فوقانی از طریق غلام گردش‌ها به هم ارتباط دارند.

گنبد فیروزه فام که دارای پوشش کاشی با اشکال هندسی است، ساقه آن دارای کتیبه ای به عرض 2.3 متر و حاوی 12 سوسن شامل نام 12 امام به خط کوفی درشت می‌باشد که در متن کاشی‌های معرق طرح ریزی شده است.

گنبد میر سید متعلق به قرن نهم هجری قمری بوده و در تاریخ 08/07/1352 به شماره 954 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

حمام افوشته، حلقه گمشده تاریخ نطنز

حمام افوشته که در سطحی پایین‌تر از کوچه قرار دارد و با پاگردی قبل از ورودی و پله،‌ به هشتی کوچکی وارد می شود که سنگ نوشته‌ای به دیوار مقابل در ورودی نصب شده است.

در سه جبهه رخت‌کن شمال شرقی آن سه شاه نشین یا صفه به ارتفاع 5 سانتی متر از کف رواق قرار دارد که صفه شمال شرقی به صورت محرابی 5 ضلعی است.

صفه‌های رواق جنوب غربی حدود 50 سانتی متر از کف رواق بالاتر قرار دارد و در وسط هر 3 رواق، حوض آب کم عمقی با دیواره و فواره سنگی ایجاد شده است.

حوض میانی به صورت کثیرالاضلاع هشت ضلعی و 2 حوض دیگر به صورت 6 ضلعی است و سقف کلیه قسمت‌های حمام از نوع طاق ضربی گنبد دار بوده که بلندتر از سطح کوچه قرار گرفته است.

حمام افوشته متعلق به قرن 9 هجری قمری بوده و با شماره 1695 مورخ 17/09/1364 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

شربت خانه افوشته، بی نظیر ترین اثر هنری دوره تیموری

شربت خانه تک بنایی است کم نظیر که به صورت ساختمانی با فضای مرکزی چهارگوش با دو گوشوار هشت بر و 2 گوشواره شش بر در 4 گوش آن و 4 ایوان در 4 جبهه آن به چشم می‌خورد که بی‌تردید با ارزش‌ترین اثر تاریخی نطنز از نظر هنری است.

بنای اولیه 2 طبقه بوده و بر فراز طبقه دوم گنبدی وجود داشته است و فضای داخلی اتاق مرکزی را تزئینات گچ بری و نقاشی‌های برجسته تا ارتفاع 1.2متر از دیوار پوشانده که در نوع خود واقعا بی‌نظیر است.

شربت خانه افوشته متعلق به قرن نهم هجری قمری بوده و در تاریخ 10/07/1353  به شماره 1006 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

خانقاه سید واقف، تنها بخش باقی مانده از خانه سید حسن واقف

خانه‌ای را که سید واقف در سال 849 هجری قمری برای سکونت خویش احداث کرده بود در زمان وقف دارایی خود، به سال 857 هجری قمری آن را نیز در دایره شمول وقف قرار داد و خانقاه حسینی نامید که از آن پس بدین نام مشهور شد.

قسمت‌های مختلف این بنا شامل سردر یا جلوخان، در خانقاه و حیاط خانقاه است و جلوخان که به سردر خانقاه مشهور است به عرض دهنه 4.7 متر با 2 سکو به عرض 68 و بلندی 70 سانتی متر در طرفین راهروی ورودی آن است.

سقف این جلوخان بسیار بلند و از نوع طاق ضربی آجری با تزئینات مقرنس گچی بوده است و 3 جبهه داخلی آن از کاشی‌های معرق با نقوش گوناگون پوشیده شده است.

در 3 طرف ایوان کتیبه کمربندی به عرض 70 سانتی متر در زمینه لاجوردی به خط ثلث سفید وجود دارد که نام شاهرخ گورکانی‌، نام بانی بنا به نام حسن بن حسین الحسینی، تاریخ اتمام بنا به تاریخ محرم سال 849 هجری قمری و نام بنای این ساختمان به نام شیخ حسن بن نظام الدین بنای اصفهانی خوانده شده است.

در چوبی دو لنگه آن که هر یک به اندازه 1 در 2.3 متر است که فاقد هر گونه نوشته یا تزئینی است.

سردر خانقاه افوشته متعلق به قرن نهم هجری قمری بوده و با شماره 1006 مورخ 10/07/1353 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آب انبار افوشته، بنای زمان قاجار افوشته نطنز

آب انبار در پشت حسینیه و مقابل ورودی غربی آن است و با فاصله خیلی کمی از سر در خانقاه قرار گرفته است.

سردر آب انبار با تاق رومی به بلندی 8.4 متر و عرض دهانه 5 متر است که در دو طرف آن 2 سکو به ابعاد 2.75 متر در 67 سانتی‌متر و بلندی 95 سانتی‌متر از جنس سنگ مرمر قرار دارد.

3جبهه داخل از کف سکوها به بلندای 2.45 متر دارای تزئینات کاشی‌کاری است که در متن آن‌ها چهار مربع 87 سانتی‌متری با زمینه سفید است که وسط آن‌ها را عبارت قال رسول الله به خط ثلث سفید پر کرده است.

بالای کاشی‌کاری‌های 3 جبهه به فاصله تقریبی 10 سانتی‌متر یک کتیبه کاشی کمربندی به عرض 18 سانتی‌متر آغاز می‌شود که سه جبهه را دور می‌زند ولی بخش غربی آن فرو ریخته است و متن کتیبه به خط ثلث سفید در زمینه آبی است و حدیثی از پیامبر اسلام درباره اکرام و یاری سادات نقل می‌کند.

پیرامون دریافت اطلاعات دقیق‌تر، سرپرست میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نطنز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در نطنز اظهار کرد: ورودی آب انبار نیز طاق رومی دارد با قوس جناقی به بلندی2.75  و عرض 2.65 متر که کاشی کاری لچکی‌های آن دارای نقوش اسلیمی است.

حسین یزدانمهر افزود: پس از کتیبه کاشی مذکور، سقف سر در که دارای پوشش مقرنس گچی است آغاز می‌گردد و در بخش هلالی لبه تاق در بین 2 قوس آجری، 1 ردیف کاشی‌کاری سراسری منقش با قطعه‌های مربع شکل وجود دارد که سر در را دور می‌زند و از 2 طرف به لبه تختگاه می‌رسد.

وی گفت: آب انبار از کف کوچه تا محوطه شیر آب جمعا دارای 33 پله سنگی است به بلندی هرکدام حدودا 35 سانتی‌متر یا بیشتر است و سطح خارجی مخزن آب انبار دارای گنبدی بدون ساقه است به محیط 24 متر با 2 بادگیر نیمه خراب در دو طرف آن است.

سرپرست میراث نطنز تصریح کرد: در متن کاشی‌کاری‌های این بنا نام بانی و تاریخ ساخت مشخص نیست ولی گفته شده که این آب انبار همراه با 6 آب انبار دیگر در روستاهای طامه، ابیازن، خفر، چیمه، کمجان و برز را حاج ابوالقاسم طامه‌ای در زمان محمد شاه قاجار ساخته است.

وی خاطرنشان کرد: از فضای مابین پشت سردر آب انبار تا گنبد مخزن، کوچه‌ای عبور می‌کند و در واقع پله‌های ورودی آب انبار در زیر کوچه قرار دارند.

انتهای پیام/ ب