حذف نگاه سیاسی از سینما غیر ممکن است
خبرگزاری تسنیم: خیلی راحت بگویم موسسه یک حمایتی را از دولت می‌گیرد که از یک سو از مردم و از سوی دیگر از سینماگران حمایت کند.
به گزارش گروه "رسانه‌های دیگر" خبرگزاری تسنیم،"مسافر آستانه" کارگردان سینما و رئیس موسسه رسانه های تصویری در یک گفتگوی نوروزی در رابطه با فعالیت های خود و فضای امروز سینمای ایران توضیحاتی ارائه داده است که از نظر می گذرانیم:
جایی که شما هستید می‌تواند موقعیت خاصی داشته باشد، چون هم مردم باید شما را انتخاب کنند و هم شما باید انتخاب کنید که چه کارهایی را منتشر کنید، لطفا توضیح دهید که با سابقه‌ای که در حوزه مدیریت هنری دارید چه شد که موسسه رسانه‌های تصویری را برای فعالیت انتخاب کردید؟
موسسه رسانه‌های تصویری مهم‌ترین محل ارتباط بین آثار سینمایی و خانواده‌هاست. سینماروهای ما قشر خاصی تحت شرایط خاصی هستند اما عده زیادی که به هر دلیل نمی‌توانند به سینما بروند مخاطب ما هستند، بنابراین از چند جهت موسسه ما رسالت بزرگ‌تری را بر دوش دارد و باید آن را انجام دهد، یکی اینکه باید بتواند آثار ارزشمندی را باتوجه به اینکه قشر عام‌تری از مردم مخاطب او هستند انتخاب کند. این انتخاب حساسیت زیادی دارد، شاید حتی تولید آثار سینمایی تا این حد حساسیت ندارد که ما در انتخاب آنها حساسیت داریم. بحث دیگر اینکه این کار به نوعی کمک می‌کند تا دست سینماگران را به لحاظ حمایت بگیرد و آنها را دلگرم کند برای تولید کارهای ارزشمند‌تر. نوع انتخاب یک جوری خط دهی به تولید هم هست، با اینکه سعی می‌کند در تولید دخالت نداشته باشد اما با انتخاب یک سری آثار با ویژگی‌های خاص قطعا تاثیرگذار در تولید است و انگیزه تولید را بالا می‌برد، به دلیل اینکه مخاطبان عام‌تری کار‌شان را ببینند، زاویه‌های مورد نظر موسسه را مورد توجه قرار می‌دهند.
من در طول کارم چه در تئاتر و چه در کارهایی که دیگران تولید می‌کنند، همیشه سعی کردهام کارهایی را انتخاب کنم که با مردم حرف بزند، چه توسط کارهایی که خودم خلق می‌کنم، چه توسط کارهایی که دیگران خلق می‌کنند و من انتخابشان می‌کنم.
در این بحث تولید، نکته‌ای که باب شده این است که برخی پخش‌کننده‌ها خودشان کارهایی را تولید می‌کنند، در حالی که موسسه رسانه‌های تصویری که در این حوزه پیشکسوت است، این کار را نمی‌کند، شما قصد ندارید در حوزه تولید کار وارد شوید؟
هم در رسالت موسسه تولید دیده شده و هم توانایی آن وجود دارد اما فعلا ما نمی‌خواهیم با تولید با بخش خصوصی رقابت کنیم و این امان را از آنها بگیریم، ضمن اینکه وقتی این همه تولید می‌شود ما ترجیح می‌دهیم توانمان را متوجه توزیع کنیم اما اگر به این نتیجه برسیم که یک اثر خاص مورد نظر است که شاید مقرون به صرفه هم نباشد، آن موقع این رسالت تولید را خارج از دستور نمی‌دانیم و با نگاه خاص وارد تولید هم خواهیم شد.
از نظر اقتصادی هم این یک موضوع دو طرفه است، شما آثاری را می‌خرید و به مردم عرضه می‌کنید و به سینما هم کمک می‌کنید، اینجا چه دستور‌العملی وجود دارد چون به هر حال یک سری سینماگران هستند که پول خودشان را در نمی‌آورند...
موسسه چون در کنار فعالیت اقتصادی، رسالت فرهنگی دارد و سعی می‌کند آن را در اولویت قرار دهد، بسیاری از کارهایی که خوب هستند اما مورد توجه قرار نمی‌گیرند و شاید تحت تاثیر تبلیغات ظاهرفریب بخت و اقبال نداشته باشند، موسسه به دلیل سلامت آثار و حمایت از هنر مندان خاص که آثار خاص تولید می‌کنند، این آثار را مورد حمایت قرار می‌دهد و سینماگران را به تولید آثار سالم تشویق می‌کند.
شما گفتید که بحث اقتصادی در اولویت شما نیست، اما گردش مالی باید باشد...
خیلی راحت بگویم موسسه یک حمایتی را از دولت می‌گیرد که از یک سو از مردم و از سوی دیگر از سینماگران حمایت کند. اگر قرار باشد فقط با بودجه دولت این کار را بکند، تنها دو سه ماه در سال می‌تواند کار کند، ما دنبال سود‌جویی نیستیم اما دنبال این هستیم که با آنچه درآمدزایی می‌کنیم رسالت خودمان را ادامه دهیم. نگاه اول فرهنگی است که برای تحقق آن نیاز به راهکار‌های اقتصادی داریم که در طول سال کار کند.
شما تئاتری هستید، همه سینمایی‌ها این روز‌ها به تئاتر می‌روند اما شما یک جریان مخالف را طی کرده‌اید...
شرایط خدمت رسانی در زمان‌های مختلف فرق می‌کند. یک وقت‌هایی به این نتیجه رسیده‌ام که اینجا یا آنجا کار کنم. گاهی فکر کردهام که اصلا لازم نیست که مدیر باشم، گاهی تکلیف من این بود در دانشگاه کار کنم، گاهی این بود که مدیریت کنم و الان هم بر‌اساس احساس وظیفه فکر می‌کنم که باید در این حوزه فعالیت کنم. با این تقاضا‌ها و جاهای مختلفی که به من پیشنهاد شده بود این را انتخاب کردم که وظیفه‌ام را در حد توانم انجام دهم. نه من بلکه عموم تئاتری‌ها با سینما عین تئاتر آشنا هستند. این طور نیست که اینها حیطه‌های جدا باشند. هنر‌های جمعی با هم گره خورده‌اند. من امیدوارم در مدیریت هم بتوانم آبروی تئاتری‌هایی که به سینما آمده‌اند را حفظ کنم.
شما می‌توانید تئاتر را در قالب همین موسسه به میان مردم ببرید؟ چه کار باید برای آن بکنید؟
تئاتر شرایط خاصی دارد که باعث می‌شود امکان اینکه مخاطب عام داشته باشد، کمی سخت باشد. تعداد سالن‌ها نوع ارائه و مشکلات تولید هست اما علاقهمندان زیادی هستند که مشتاق دیدن کارها هستند که زمان و مکان و شرایط این اجازه را نمی‌دهد. ما در این فرصت در رسانه‌های تصویری این را در نظر داریم که آثار ارزشمند تئاتری را به علاقهمندان ارائه دهیم که از نظر عددی البته به اندازه تعداد مخاطبان سینما نیستند اما از نظر کیفی قطعا تاثیرگذار در ارتقای فرهنگی جامعه هستند. تئاتری‌های جامعه در تمام دنیا نقش مهم در ارتقای فرهنگ جامعه دارند اما یک مشکل وجود دارد، تئاتر وقتی ضبط می‌شود از یک مدیوم به مدیوم دیگر تغییر می‌کند و دیگر آن جذابیت اول را ندارد. شرایط این تغییر مدیوم در اینجا در حال آزمون و خطاست و هنوز ساختار مشخصی ندارد. یک فرمت ویژه که بتواند تئاتر‌های ما را به کار تلویزیونی تبدیل کند وجود ندارد، البته من با یک گروه از دوستان سینمایی که علاقه‌مند به این زمینه هستند، صحبت کردهام، آنها آزمایش‌هایی را در این زمینه انجام می‌دهند. اگر ما به این نتیجه برسیم که از طریق شیوه خاصی که در حال بررسی است می‌توانیم تئاتر را به صورت محصول ضبط‌شده ارائه بدهیم، خیلی از آثار نمایشی را می‌توانیم در دسترس مخاطبان قرار دهیم.همین الان از همه استان‌های کشور علاقهمندان تئاتر با من در تماس هستند و تقاضایشان این است که ما کارهایی را که در تهران اجرا می‌شود برایشان فراهم کنیم، تا بتوانند این کارها را ببینند. این در اولویت کارهای من است و امیدوارم در اولین فرصت، اجرایی شود.
بگذارید به جریان عمومی سینما برگردیم، شما به‌عنوان یک انتخاب‌کننده، شرایط عمومی سینمای ایران را چطور ارزیابی می‌کنید و چه دغدغه‌هایی در این زمینه دارید؟
یکی از مشکلات ما در مدیریت این است که مدیریت در سینما بر‌اساس یک استراتژی تعیین شده نبوده است و همیشه در برابر کارهایی قرار گرفته است که ناچار شده با آنها رو به رو شود؛ کارهایی که به او تحمیل شده و باید برایشان فکری بکند. اگر این قبل از تولید مدیریت بر مبنای استراتژی باشد، قطعا این آثار با این همه تناقض در تولید و تقاضا رو به رو نخواهد شد. باید تقاضا را بررسی کرد و در حد یک کیفیت مطلوب و هماهنگ با تقاضاهای هنری، هنرمندانه فکر کرد و آثار متناسب با نیاز و سلیقه جامعه را حمایت کرد. این البته به مطالعه نیاز دارد که ما بدانیم در جاهای دیگر جهان چه اتفاقی می‌افتد و بر ما تاثیر می‌گذارد، برای مثال جنگ نرمی که ما سال‌هاست درگیر آن هستیم و فقط داریم دفاع می‌کنم، اینها مواردی است که من خلاء آن را در مدیریت احساس می‌کنم و من فکر می‌کنم اگر کسی در مورد مدیریت چنین نگاه‌هایی داشته باشد و این نیازسنجی را داشته باشد، می‌تواند هنرمندان را هم تشویق کند که در این حوزه وارد شوند. هنرمندان خودشان را تطبیق خواهند داد و آثاری برای ابعاد جهانی خواهند داشت.
مجموعه تضادهایی در سینمای ایران وجود دارد، هم از طرف مدیران و هم از طرف هنرمندان. منظورم آدم‌ها نیست اما چقدر جریان‌های سیاسی در این مورد دخیل هستند، نمی‌شود این جریان‌ها را از سینما دور کرد...
حذف نگاه سیاسی از سینما غیر‌ممکن است، درست است که سینما یک فعالیت فرهنگی - هنری است اما زیر نگاه سیاسی شکل می‌گیرد و تقسیم می‌شود. نداشتن استراتژی بلندمدت، باعث این مشکلات است. اگر این نگاه وجود داشته باشد، با تغییر دولت این جریان از بین نمی‌رود. فعالیت فرهنگی باید نظام را در نظر داشته باشد، این باید لازم‌الاجرا برای همه دولت‌ها و نگرش‌ها باشد. اگر چنین باشد این همه خط‌کشی و دسته‌بندی نخواهد بود. درست است که سلیقه‌ها دخالت دارند اما باید بر‌اساس یک نگرش جامع تعیین شوند. ما نباید شاهد نگاه‌های متضاد باشیم چون این دور از شأن ماست.
جشنواره امسال یک جشنواره خاص بود، شما آن را چطور ارزیابی می‌کنید، فیلم‌ها و سینماگران، چطور بودند؟
بعضی از فیلم‌ها هستند که تاریخ مصرف ندارند، برای نیاز لحظه نیستند، یک نگاه کلی دارند که می‌تواند در مقاطع مختلف تاثیرگذار باشد. این نوع فیلم‌ها امسال کم بود، بر‌‌عکس شعار‌ها زیاد بود. من نمی‌خواهم اسم فیلمی را ببرم اما واقعیت این است که سینماگران نباید احساسی نگاه کنند، بلکه باید اندیشمندانه نگاه کنند تا اثری تاثیرگذار و ماندگار خلق کنند. اگر فیلمی تاثیرگذار و ماندگار نیست، حتما مشکلی دارد.
بر‌اساس همین احساس‌ها بود که برخی برخوردها رخ داد؟ حتی کارگردانی جایزه خود را نگرفت و جایزه بازیگری اول داده نشد، فکر می‌کنید جشنواره امسال سیاسی بود یا این اتفاقات طبیعی بود؟
شرایط سیاسی خیلی خاصی داشتیم که به جشنواره تحمیل می‌شد، محصولاتی که در دولت جدید ایجاد نشده، باید عرضه می‌شد، محصولاتی که در دولت گذشته تولید شده و اجازه عرضه نداشته باید ارائه می‌شد. من فکر می‌کنم همان‌طور که گفتم، تولید هم احساسی بود و البته این شرایط هم احساسی بوده است.
جشنواره آینده می‌تواند با این شرایط روی ریل درستی بیفتد؟
فکر می‌کنم که حتما روال منطقی خواهد داشت. امسال جشنواره از شروع تا اجرا خیلی عجولانه و شتابزده برگزار شد و طبیعتا اشتباه‌های زیادی ممکن است رخ دهد، اما جشنواره آینده می‌تواند از همین الان با برنامه‌ریزی دقیق و حساب شده برگزار شود. جشنواره امسال هم تحت تاثیر تغییر سیاسی و هم شتابزده بود در نتیجه خروجی آن نمی‌تواند بی‌عیب و نقص باشد.
شما به نوعی سمپاتی با دولت دارید، فکر می‌کنید سینما در سال‌های آینده چه وضعیتی داشته باشد؟
مدیریت سینما را نمی‌شود هرمی دید. یک نفر با ایده‌آل‌های خوب هم نمی‌تواند این کار را بکند. کار باید با تعامل باشد و به راهکار معقول برسد که به نفع نظام و فرهنگ جامعه باشد و آن را دور از نظر قرار ندهد. چه تب روشنفکری و چه نگاه تحجرآمیز، هیچ‌کدام واقعی نیست. نگاه باید مبتنی بر اعتدال باشد. اگر این طور باشد و مدیریت و جامعه هنری به این اعتدال اعتقاد داشته باشد، آنگاه موضوعات را واقع‌بینانه، دلسوزانه و اصلاح‌گرانه نگاه کنند. هنر وظیفه‌اش این است که مثل نورافکن جاهای تاریک را روشن کند و مردم را آگاه کند. اگر ارتقایی از طریق هنر ایجاد نشود، هنر دارد سرگرم می‌کند و کار بیخودی می‌کند. نه اینکه تفریحی نباید باشد اما تفریح می‌تواند منجر به پیشرفت شود و رشد فرهنگی ایجاد کند.
ما با یک دوقطبی مواجه هستیم، یکی جریان روشنفکری و دیگری جریانی که تحجر نامیده می‌شود، امسال در جشنواره برخی فیلم‌ها فضای خاصی را ترسیم کرده‌اند، به‌‌نظر می‌رسد برخی فضای آسان‌تری برای کار دارند و این حاصل از دولت جدید است. در دولت اصلاحات کارهایی ساخته شد که با خیلی نقدها روبهرو بود، در دولت احمدی‌نژاد هم همین‌طور بود، در دولت جدید به نظر می‌رسد رویکرد این‌گونه است که آنهایی که در سال‌های قبل نبوده‌اند، دوباره به کار برگردند، آیا این نگاه نافی اعتدال نیست؟
در گذشته هم این اتفاق افتاده است که جو فرهنگی خاصی که در دولت اصلاحات ایجاد شد، وقتی دولت نهم روی کار آمد آنهایی که در دولت قبلی نمی‌خواستند کار کنند، یکدفعه مورد توجه قرار گرفتند. این اتفاق دوباره در حال رخ‌دادن است و آنهایی که در دولت قبلی امکان کار نداشته‌اند، در این دولت دوباره می‌خواهند برگردند. البته نباید این طور باشد. این تجربه خوبی نبود و ما نباید آن را تکرار کنیم. من فکر می‌کنم این نگاه‌ها تندروی است و نمی‌تواند در جریان عمومی جامعه تاثیرگذار باشد.
گویا سازمان سینمایی در این زمینه کار سختی دارد، از یک طرف می‌خواهد آنها که نبوده‌اند بیایند کار کنند...
من علت این نگاه‌ها را در این می‌دانم که عموما این طور فکر می‌کنند که قرار است کسی جای کسی دیگر را بگیرد و منافع خودشان را در ضرر دیگران می‌بینند. این نگاه انسانی نیست. اگر همه فکر کنند که منافع‌شان در گرو منافع دیگری است شاهد چنین شرایطی نخواهیم بود.
اینکه یک عده خودشان را خودی و دیگران را غیر‌خودی بدانند اصلا خوب نیست. سلیقه نباید موجب تفرقه باشد. ما به اندازه کافی تنش داریم. باید نیرو‌هایمان را جمع کنیم و در برابر فشار‌های خارجی مقاومت کنیم، نه با مسائل سلیقه‌ای خودمان. باید آستانه تحمل خودمان را بالاتر ببریم و اینها خیلی پایین است. بپذیریم که وقتی کسی به‌عنوان هنرمند می‌خواهد به نظام خدمت کند باید او را کمک کنیم. مهم آن فشار فرهنگی است که بد‌تر فشار نظامی با آن روبهرو هستیم.
البته این نگاه خیلی کم است، به نظر می‌رسد برخی فیلمساز‌ها خودشان فیلم نمی‌سازند که پز روشنفکری بگیرند.
منظورم آنهایی است که همه چارچوب نگاه نظام را پذیرفته‌اند و خودشان را سرباز نظام می‌دانند و در جناح‌های مختلف مدعی هنر و خدمت به جامعه و مسلمانی هستند. آن نگاهی که عمدا با ارزش‌ها عناد دارد فرق دارد.
اما آنها هم فیلم می‌سازند.
بله، اما من با آنها کاری ندارم.
جوایز جشنواره امسال متعلق به فیلم «چ» و «رستاخیز» بود؛ نوع جایزه‌دادن را چطور دیدید؟
داوری کاری سلیقه است و کسی که در مسابقه است باید به آن رای داوری احترام بگذارد. این یک چیز کلی است، حق با داور است و باید به نظر او احترام گذاشت.
خود شما در حوزه کاری‌تان که یک حوزه حمایتی است چه برنامه‌هایی دارید؟ جوان‌ها بیشتر مورد توجه شما هستند یا آنهایی که کار‌هایشان در چند سال گذشته با مشکل روبهرو بوده است و نام‌های بزرگ؟
واقعیتش این است که برای من فرقی نمی‌کند. من به آثار نگاه می‌کنم. من در تولید نقشی در حمایت ندارم. اعتقاد داریم که در تولید هر‌کس بنا بر ظرفیتی که دارد باید کار کند. الان مدیریت سازمان نگاهش این طور نیست که به صرف سابقه بخواهد حمایت کند، بلکه ما باید اثر را مورد توجه قرار دهیم و بر مبنای اثر تصمیم بگیریم. من با خروجی آثار سر و کار دارم، پیش از اینکه به تیتراژ اهمیت بدهیم به اثر اهمیت می‌دهم و اینکه این اثر چقدر لازم است و چقدر در خانواده‌ها می‌تواند مورد نیاز باشد.
منبع:مثلث
انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.