کودتای آرام ؛ سناریوی آمریکا برای ونزوئلای پس از چاوز

 متن یادداشت اختصاصی محمودرضا امینی مدیرعامل خبرگزاری موج برای خبرگزاری تسنیم در موضوع تحولات اخیر ونزوئلا در ادامه می آید:

نگاهی به سیر ناآرامی‌های چند ماه اخیر در ونزوئلا، یادآور طرح تکراری امریکا برای براندازی حکومت‌هایی در منطقه ی امریکای لاتین (و البته در سایر مناطق) است که با سیاست‌های کاخ سفید همسو نیستند. تاریخ ملت‌های امریکای لاتین شواهد فراوانی را از مداخله‌های پیدا و پنهان دولت امریکا در تلاش برای تغییر حکومت های برآمده از اراده های مردمی دارد.

رویکرد جدید دولت امریکا در ونزوئلا، تلاش برای سرنگونی ایدئولوژی چاوزیسم و راه چاوز از طریق اپوزوسیون داخلی است. اکنون در دوره گذار از چاوز به جانشین وی، واشنگتن این دوره را بهترین فرصت برای رسیدن به آرزوی دیرینه خود و بر سر کار آوردن رئیس جمهوری با سیاست‌های مورد علاقه اش، می‌داند. در ده ماه اخیر هدف اصلی امریکایی ها ساقط کردن دولت نیکلاس مادورو به عنوان ادامه دهنده مسیر انقلاب ضد امپریالیستی هوگو چاوز در ونزوئلاست.مقامات آمریکایی بر این تصورند که انقلاب بولیواری ونزوئلا با مرگ چاوز به پایان خواهد رسید.

برخلاف کودتاهای پنهان دولت های قبلی آمریکا در کشورهایی همچون ایران، گواتمالا و شیلی، در این کودتاهای آرام ادوات و تجهیزات نظامی نقشی ندارد و آنچنان آهسته صورت می‌گیرد که گویی تحولات داخلی خودکشورها است که تعیین‌کننده تغییرات است.

دردوران ریاست جمهوری چاوز نیز توطئه های فراوانی از جانب دولت امریکا برای تغییر حکومت چاوز از راههای گوناگون انجام شد و فشارهای سیاسی زیادی را برای به زانو درآوردن حکومت چاوز اعمال‌کردند. براساس اسنادی که توسط ویکی لیکس منتشر شده، سفیر پیشین آمریکا در ونزوئلا، ویلیام براون‌فیلد، در سند محرمانه‌ای به وزارت خارجه مورخ 9 نوامبر 2006 نقشه‌ جامعی برای ایجاد بی‌ثباتی در دولت هوگو چاوز تشریح کرده است. کودتای 11 آوریل 2002 یکی از نمونه های آشکار مداخله ی امریکا برای سرنگونی دولت چاوز بوده است.

خروج ونزوئلا از مدار سلطه و نفوذ امریکایی ها با دوران جدید ونزوئلای چلاوز آغاز شد. هوگوچاوز رئیس جمهور فقید ونزوئلا، در سال 1998 و طی یک انتخابات آزاد پس از چندین دهه درگیری های داخلی، با رأی قاطع اکثریت مردم ونزوئلا به قدرت رسید. وی در دوران ریاست جمهوری خود، رابطه ونزوئلا و آمریکا را بر مبنای سیاست انتقادی بنا کرد و بی محابا خط قرمزهای دیپلماسی آمریکای لاتین را درنوردید. چاوز با ایجاد نهادهای منطقه‌ای متعدد توانست موجی از همگرایی منطقه علیه نفوذ ایالات متحده در آمریکای لاتین به راه بیاندازد و روابط خود را با کشورهای مورد غضب واشنگتن مثل ایران، کوبا، چین، روسیه، لیبی و ... تقویت کرده است. 
ناآرامی های اخیر ونزوئلا حدود چهار هفته پیش و با تظاهرات گروهی از دانشجویان در کاراکاس آغاز شد. گرانی (تورم 56 درصدی)، کمبود کالاهای اساسی و سطح پایین امنیت از علل اصلی عنوان شده توسط گروه های مخالف برای برگزاری تظاهرات است. موج جدید تظاهرات علیه دولت ونزوئلا مورد حمایت آمریکا و کلمبیا است.

پس از درگذشت هوگو چاوز در 5 مارس سال 2013، فرصت مناسبی برای آمریکا ایجاد شد تا با حمایت مستقیم و غیرمستقیم از گروه های مخالف چاوز در ونزوئلا به تضعیف جایگاه ایدئولوژی چاویسم در این کشور بپردازد. 

فقدان یک شخصیت هم طراز هوگو چاوز که بتواند از کاریزما و نفوذ وی در جامعه ونزوئلا برخوردار باشد البته یکی از مشکلات چاویسم بعد از چاوز بوده است .با اینحال نیکلاس مادورو به عنوان ادامه دهنده راه چاوز توانست با حدود 220 هزار رای برتری نسبت به کاندیدای اپوزوسیون انریکه کاپریلس که توسط امریکا و سرمایه داران در داخل نیز حمایت می شد ریاست جمهوری کشور دست یابد.

بنابراین، مخالفان راه چاوز( که در ونزوئلا به آن انقلاب بولیواری تعبیر می‌شود) که بارها در انتخابات دوره هوگو چاوز مغلوب شده بودند، امیدوار بودند بعد از چاوز در انتخابات به پیروزی برسند اما؛ نیکلاس مادورو آنها را شکست داد و جنبش های انقلابی در ونزوئلا ادامه پیداکرد. البته این اختلاف ناچیز آرا  از همان آغاز دولت جدید به نوعی خبر از دوقطبی شدن جامعه ونزوئلا بعد از در گذشت چاوز می داد.

بعد از این انتخابات، اعتراض ها و اشوبهای خیابانی در شهرهای بزرگ ونزوئلا با رمز تقلب در انتخابات آغاز شد و اگرچه در آن مقطع زمانی بعد از گذشت دو هفته فرو نشست اما؛ در موج جدید اعتراضات در پی جلسات محرمانه برخی ماموران سفارتخانه امریکا با سران گروه های مخالف دولت و تامین مالی آنها، این اعتراضات دوباره از سرگرفته شد و البته این بار بهانه مخالفان، نابسامانی اقتصادی، گرانی وکمبود کالاهای اساسی و ناامنی است.

در معادله اعتراضات در ونزوئلا، رهبران اصلی مخالفان دولت را انریکه کاپریلس رقیب شکست خورده ی نیکلاس مادورو و همینطور لئوپولدو لوپز رهبر راستگرای مخالفان (که در کوتای سال 2002 علیه چاوز دست داشت) باید دانست که مورد حمایت دولت امریکا هستند و همچنین عمده ی طرفداران آنهارا سرمایه داران، تجار و بازرگانان وابسته به امریکا تشکیل می دهند.  درمقابل حامیان راه چاوز و دولت نیکلاس مادورو را عمدتا طبقات پائین جامعه تشکیل می دهند.

با ظهور چاوز و ایدئولوژی چاوزیسم طبقات تجار و سرمایه‌داران ونزوئلا از همان آغاز در برابر سیاست‌های دولت وی قرار گرفتند؛ چنانکه یکی از سیاست های چاوز، مبارزه با این طیف و تقسیم ثروت ملی ونزوئلا در بین همه مردم کشور بود. به نظر می رسد که در شرایط فعلی بخشی از مشکلات اقتصادی و کارشکنی ها و فساد اداری از سوی همین طیف در کشور مدیریت می شود تا دولت قانونی  ونزوئلا را دولتی بی کفایت و ناتوان جلوه دهند و مردم را به خیابان ها آورند .اینان به نوعی به الگوی کاپیتالیسم وفادار بوده و تلاش می‌کنند ونزوئلا کشوری همراه با نظام کاپیتالیستی باشد و در مدار آمریکا حرکت کند.

در مقابل اعتراضات، رویکردی را که  دولت مادورو تا کنون در پیشگرفته است رویکرد دعوت به گفت و گو بوده است. در این راستا نیکلاس مادورو، شخصیت های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، نخبگان جامعه و رهبران گروه های دانشجویی را به«میزهای گفت وگوی ملی» دعوت کرد. در مقابل مخالفان تلاش کرده‌اند در خیابان ها به حضور خود ادامه دهند و نه در پشت میز مذاکره و رویکرد تداوم اعتراضات خیابانی را پی‌گیری کنند. با وجود این، باید گفت مشکل اصلی ونزوئلا مشکل داخلی نیست و این مشکل بیشتر به عوامل، شرایط و فشارهای خارجی وابسته است. نمونه ای که در اوکراین رخ داد. یعنی آنها با پول و حمایت های شدید کشورهای غربی، دولت قانونی اوکراین را سرنگون و دولتی دست نشانده و طرفدار غرب را به کرسی نشاندند.

در شرایط فعلی با توجه به اینکه اعتراضات در ونزوئلا به مرحله ی بحرانی ساقط کننده نرسیده است به نظرمی‌رسد که امریکا تلاش می‌کند دولت را به مذاکره در جهت کسب امتیاز  وادار کند تا منافع آمریکایی ها در این کشور تثبیت گردد. مثلا قوانین مالیاتی که در دوران چاوز وضع شده و سخت گیری هایی برای سرمایه داران وابسته به آمریکا ایجاد شده، تعدیل شود .بنابراین آمریکایی ها تلاش می‌کنند بعد از فوت چاوز بر آقای نیکلاس مادورو  فشار وارد کنند تا کاراکاس سیاست های نوین را در مسیر هم‌گرایی را با آمریکا در پیش‌گیرد.

انتهای پیام/