هدف مطهری از نوشتن و سخنرانی‌ کردن، تبیین یک نظام جامع فکری بود

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، حجت‌الاسلام رضوانی‌نسب، معاون آموزشی بنیاد شهید مطهری است. به‌گفته خودش 20 سال است که به مطالعه و پژوهش در آثار شهید مطهری می‌پردازد. وی تاکنون به شهرها و روستاهای بزرگ و کوچک کشور سفر کرده و همراه با مطهری شناسان برجسته سعی در ترویج اندیشه‌های این متفکر معاصر دارد. در ادامه گفت‌وگوی وی را با خبرنگار تسنیم مشاهده می‌کنید.

وظیفه معاونت آموزش بنیاد شهید مطهری چیست؟

وظیفه اصلی ما در معاونت آموزش، ترویج اندیشه‌های استاد مطهری و تربیت استادان و مربیانی است که بتوانند مباحث آموزشی را به دیگران منتقل کنند. در واقع مأموریت کلان ما در آموزش و ترویج اندیشه‌های شهید مطهری است.

این مأموریت چگونه انجام گرفته و چه‌کارهایی را انجام داده‌اید؟

اساس کار آموزشی با دو محور پیگیری می‌شود. یکی مخاطب‌محور و دیگر متن‌محور. در عرصه مخاطب‌محوری، هدف ما اقشار باسواد است. از دانشجویان، طلاب و دانش‌آموزان گرفته تا اعضای کانون‌های فرهنگی کشور.

امروز در بیش از 200 مدرسه علمیه در سراسر کشور دفاتر آموزش و مطالعه اندیشه‌های شهید مطهری را داریم که با همکاری معاونت تهذیب و مرکز مدیریت حوزه علمیه راه افتاده است که حاصل امضای تفاهم‌نامه مشترک با این نهاد دینی و آموزشی است. در واقع معاونت تهذیب حوزه علمیه طبق توافق انجام‌شده، دستور‌العمل‌های اجرایی و برنامه‌ریزی‌های آموزشی را با کمک ما انجام می‌دهد.

امسال دوره‌های آموزشی تربیت مربی را هم در حوزه برگزار کردیم که با استقبال فراوان طلاب همراه بود. همچنین در بخش دانشجویی، برخی از مربیان علاقه‌مند به آثار شهید مطهری را آموزش دادیم تا به ترویج آثار و افکار شهید مطهری بپردازند.

در تابستان سال گذشته نیز، با همکاری سازمان بسیج دانشجویی، دوره‌های‌ آموزشی را در دانشگاه‌ها برگزار کردیم. همچنین برنامه «طلیعه حکمت» را در دستور کار داشتیم که دانشجویان نخبه دانشگاه‌های سراسر کشور به مطالعه آثار شهید مطهری پرداختند. در این دوره‌ها که به‌صورت دوهفته‌ای برگزار می‌شود، امسال 200 جلد کتاب بررسی شد. البته در بهمن‌ ماه هم این دوره‌ها برگزار شده و از استان‌های مختلف کشور در آن شرکت کردند، اما آمار آن هنوز نهایی نشده است.

علاوه بر این تعامل خوبی با دانشگاه آزاد داشتیم که قرار شد در دانشگاه‌ها دفاتر مطالعاتی و تشکل‌هایی با عنوان شهید مطهری تشکیل دهیم. فعلاً در حال رایزنی هستیم و معاونت فرهنگی دانشگاه هم با جدیت تمام این طرح را دنبال می‌کند.

ترویج اندیشه شهید مطهری در مدارس

در بخش دانش‌آموزی نیز فعالیت‌های مختلفی را در چند سال اخیر مد نظر قرار دادیم و از آنجا که باور داریم آینده سازان این مملکت دانش‌آموزان هستند، با پیگیری‌های انجام شده توانستیم تعامل خوبی با آموزش و پرورش برقرار کنیم. ما با این هدف به تربیت استادان و معلمانی پرداختیم که بتوانند اندیشه‌ها و افکار شهید مطهری را در مدارس ترویج کنند. ضمن اینکه در حال آماده سازی درسنامه‌ای برای معلمان دبیرستان هستیم تا بتوانند بر مبنای اندیشه‌های شهید مطهری کتاب دین و زندگی دوره دبیرستان را به‌راحتی تدریس کنند.

تمایز این درسنامه با دیگر درسنامه‌ها چیست؟

هدف از تدوین این درسنامه انتقال اندیشه‌های دینی و فلسفی استاد مطهری توسط معلمان به دانش‌آموزان است، برای مثال درسی در کتاب دین و زندگی به‌نام معاد وجود دارد. ما چکیده کتاب معاد شهید مطهری را در این فصل گنجاندیم و روش‌های آموزشی آن را هم توضیح دادیم. معلم علاوه بر تدریس متن کتاب دین و زندگی، با مراجعه به فصل مورد نظر اندیشه‌های شهید مطهری را به‌عنوان مباحث تکمیلی مطالعه می‌کند و هم به سؤالات دانش‌آموزان بر مبنای اندیشه‌های شهید مطهری پاسخ می‌دهد و هم آرا و افکار شهید مطهری را ترویج می‌کند، به‌عبارت دیگر با یک تیر دو نشان زده‌ایم. هم معلمان را با اندیشه‌های شهید مطهری آشنا کردیم و هم دانش‌آموزان با مباحث اندیشه‌ای شهید مطهری آشنا شده‌اند.

برنامه‌هایی که توضیح دادید، بیشتر متمرکز بر قشر تحصیل‌کرده بود، برای ترویج اندیشه های شهید مطهری میان عموم مردم چه برنامه‌هایی صورت گرفته است؟

ما کنار تمرکز بر قشر تحصیل‌کرده نگاه جامعی هم به عموم مردم داریم. مقام معظم رهبری بارها تأکید کردند که آثار شهید مطهری توسط همه اقشار جامعه مطالعه شود، چرا که آثار ایشان مبنای فکری نظام اسلامی ما است. برای همین ما کانون‌ها را به‌عنوان جامعه هدف انتخاب کردیم. کانون‌ها از نظر ما هر تشکل فرهنگی با هر سن و سطح سواد است که می‌خواهد حول آثار شهید مطهری به مطالعه بپردازد.

یکی از مشکلاتی که در زمینه ترویج و آموزش آرای شهید مطهری وجود دارد این است که عده‌ای این کار را دارای ابعاد و اغراض سیاسی می‌دانند و این تلاش را فاقد ارزش‌های آکادمیک می‌دانند، این انتقاد تا چه‌حد معقول است؟

من حدود 20 سال است که در زمینه آثار شهید مطهری مطالعه و فعالیت می‌کنم. در طول این سال‌ها هیچ تشکل، صنف و کانونی را ندیدم که با نگاه سیاسی و با اهداف و منافع سیاسی به‌سراغ اندیشه‌های شهید مطهری برود. هرکجا و در هردسته و گروه صحبت از شهید مطهری شده همه با روی گشاده آثار و اندیشه‌های او را پذیرفته‌اند، می‌دانید چرا؟‌ چون این مرد در عمل و گفتار اخلاص داشته است. متن کتاب‌هایش منطبق بر آیات قرآن و احادیث است. در اغلب آثار و سخنرانی‌ها آیه قرآن و حدیث معصومین آغازگر است.

هدف ما از این کار نه سیاسی است و نه می‌توانیم کار سیاسی با اندیشه‌های شهید مطهری انجام دهیم. اندیشه‌های بکر و ناب استاد مطهری فراتر از همه مقولات سیاسی و دسته‌بندی‌های جناحی است. ما کانون را این‌گونه تعریف کردیم: «جمع شدن عده‌ای علاقه‌مند به آثار شهید مطهری کنار هم با هدف فراگرفتن و آموزش‌دادن آثار شهید مطهری».

به‌عقیده من هرکسی که 5-6 کتاب از آثار شهید مطهری را بخواند او را رها نمی‌کند. استاد مطهری می‌گوید اسلام یک کل تجزیه ناپذیر است. من از این جمله استفاده می‌کنم و می‌گویم آثار شهید مطهری چنین خصوصیتی دارد. زنجیره‌های مباحث در آثار ایشان به‌گونه‌ای به هم پیوند خورده است که ناخودآگاه مخاطب خود را به‌دنبال خود می‌کشد. جذبه و کشش آثار شهید مطهری به‌قدری است که در هر بار مطالعه می‌توان نکات تازه و جدیدی پیدا کرد.

مقام معظم رهبری فرمودند که در کلام حق، کهنگی وجود ندارد. کلام شهید مطهری کلام حق است. کلام حق هم ماندگار و تازه است. در یکی از کانون‌های ما در استان یزد، خانم مسنی هستند که تمام آثار شهید مطهری را خوانده است، می‌گوید: من حاضرم با هر دانشجویی و با هر سطح سوادی مناظره کنم. این برکت آثار شهید مطهری است که چشم‌های انسان را بینا و به دل‌ها قوت می‌بخشد.

شما به‌سراغ کانون‌های فرهنگی می‌روید، یا کانون‌ها به‌سراغ شما می‌آیند؟

هر دو. وظیفه ما این است که هم شناسایی کنیم و هم پذیرایی. معاونت آموزش مستقیماً با مخاطبان در ارتباط است و همین مسئولیت ما را دوچندان می‌کند. با تمام محدودیت‌هایی که امسال در بحث بودجه‌ای وجود داشت، 2 میلیون و 682 هزار و 166 جلد کتاب از آثار شهید مطهری در کانون‌ها خوانده شده است. یعنی به همین تعداد، افرادی در کلاس‌ها و دوره‌های مطالعاتی شرکت کردند، مطالعه کردند و آزمون دادند و الآن نمره آنها موجود است.

در زمینه ترویج آثار شهید مطهری، چقدر فعالیت‌های‌تان را مثمر ثمر می‌دانید؟

واقعیت این است که کار کردن در زمینه فرهنگی دو جنبه دارد، یک جنبه کوتاه‌مدت و یک جنبه بلندمدت. در جنبه کوتاه‌مدت آموزش‌های ما تا حدودی جوانان را از آسیب‌های اجتماعی روزمره دور کرده است. در جنبه بلندمدت که نمود عینی ندارد و هدف ما در این زمینه است، جامعه دچار تغییر و تحول می‌شود. حال این جامعه می‌تواند خانواده باشد، یک ارگان غیردولتی یا دولتی باشد.

آثار شهید مطهری این خصوصیت را دارد که ناخودآگاه رفتار فرد را به سمت و سوی حقیقی خودش که رفتار اسلامی است سوق می‌دهد. آثار شهید مطهری به‌شدت فرد را اجتماعی و با اخلاق اسلامی بار می‌آورد.

ماهیت معاونت آموزش با وزارت علوم و وزارت آموزش و پرورش نزدیک است. نحوه تعامل بنیاد با سایر دستگاه‌ها و نهادهای همسو چگونه است؟

ما یک مجموعه‌ ستادی هستیم و در استان‌ها نمایندگی نداریم. از همین جا از همه کسانی که در هر مجموعه‌ای با هر مسئولیتی فعالیت می‌کنند، می‌خواهم آنچه در توان دارند در زمینه ترویج آثار شهید مطهری انجام دهند. موازی‌کاری در ترویج اندیشه‌های شهید مطهری جزو معدود کارهایی است که خوب و جایز است. هرچند ما تلاش کردیم با نهادهای همسو ارتباط بگیریم،‌ اما بضاعت اندک ما مانع حضور در تمام ارگان‌هاست. اما درِ معاونت آموزش به‌روی تمام کسانی که از ارگان‌ها با هدف ترویج آثار شهید مطهری می‌آیند باز است.

ضمن اینکه من طرحی ارائه کردم مبنی بر ترویج آثار شهید مطهری در پادگان‌ها و سربازخانه‌ها. به‌طور آزمایشی به یکی از فرماندهان گفتم، به سربازان آثار شهید مطهری را بدهد و از آنها بخواهد آن را بخوانند، هرکس عمیق‌تر مطالعه کرده بود، مرخصی تشویقی بگیرد. یک روز آن فرمانده به من زنگ زد و گفت: باید همه را به مرخصی بفرستم.

پیشنهاد تدریس کتاب «خانواده» شهید مطهری به‌جای «تنظیم خانواده»

همچنین اخیراً بحث حذف کتاب تنظیم خانواده از دروس دانشگاهی پیش آمده، پیشنهاد ما این است که جایگزین این کتاب، اثر شهید مطهری با عنوان خانواده را بگذارند.

یا در ارگان‌های نظامی،‌ دوره‌هایی به‌نام تربیت و تعالی وجود دارد که سالی یک هفته در قم برگزار می‌شود. پیشنهاد دادیم یکی از این دوره‌ها به آموزش‌ آثار شهید مطهری اختصاص پیدا کند. شما تصور کنید یک فرمانده انتظامی که به‌صورت مداوم با مردم در ارتباط است یک دوره آثار شهید مطهری را خوانده باشد، در نحوه ارتباط و برخورد با مردم تأثیر مستقیم دارد.

درباره نحوه انتخاب دانشجویان نخبه و برگزاری دوره‌های «طلیعه حکمت» توضیح دهید. این دوره‌ها تاکنون چه دستاوردی داشته است؟

این دوره‌ها از سال 89 آغاز شده که در همان سال حدود 900 نفر در آن شرکت کردند. این کار در سال 90 و 91 هم ادامه پیدا کرد که در این سال‌ها شرکت کنندگان به 1500 نفر رسیدند. این کار با همکاری سازمان بسیج دانشجویی انجام می‌شود و هدفش تربیت دانشجوی نخبه دانشگاهی است که بتواند بعد از فارغ‌التحصیلی پاسخ‌گوی شبهات دینی بر مبنای آثار شهید مطهری باشد.

در این سال‌ها مجموعاً 168 هزار نفر ــ کتاب مطالعه شده است. امسال هم این برنامه برگزار شده و آمارش در حال جمع‌آوری است.

چند ماه پیش خبر نمودارسازی از آثار شهید مطهری در معاونت آموزش منتشر شد. این کار در چه مرحله‌ای است و چه نتیجه‌ای خواهد داشت؟

هدف از این نمودارسازی‌ها یادآوری موضوعات موجود در آثار شهید مطهری برای آنهایی است که آثار را خوانده‌اند و فراموش کرده‌اند. بیشتر مدرسان و معلمان جامعه هدف ما در این طرح بودند. ضمن اینکه پاورپوینت‌هایی هم با همین موضوعات ساخته شد تا مدرسان ما بتوانند در کلاس‌ها از آن استفاده کنند. این کار در دست انتشار است و به‌زودی هم به‌صورت سی‌دی و هم به‌صورت کتاب منتشر خواهد شد.

فضای آموزش، فضایی است که خیلی از زمینه‌ها را در بر می‌گیرد. مهم‌ترین رویکرد ما رویکرد آموزشی و تربیتی است. شهید مطهری می‌گوید هدفم از نوشته‌ها و سخنرانی‌ها انتشار یک نظام جامع فکری بوده است.

ما هم با این هدف کارمان را در آموزش پی‌گیری می‌کنیم و معتقدیم کسی که آثار شهید مطهری را می‌خواند هم تهذیب نفس پیدا می‌کند و هم دچار اعتدال می‌شود. وقتی آثار شهید مطهری را مطالعه می‌کنید گویی با شهید سخن می‌گویید.

انتهای پیام/*