شیخ صدوق، نگهبان میراث گران‌بهای علوم اسلامی
خبرگزاری تسنیم: ۱۵ اردیبهشت مصادف با روز بزرگداشت عالم ربانی شیخ صدوق یکی از بزرگترین شخصیت‌های جهان اسلام و برجسته‌ترین چهره‌های درخشان علم و فضیلت است که آثار و خدمات ارزشمند وی به اسلام، برکتی افزون داد و بهترین الگو و سرمشق برای نسل‌های بعد شد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، مطالعه زندگی‌نامه مردان بزرگ، بهترین سرمشق هدایت و سرمایه خوش بختی برای همگان به ویژه نسل جوان است، به ویژه اگر موضوع سخن، موفقیت دانش مندان ایرانی، در عرصه‌های گوناگون علمی باشد که در این صورت اثر فراوانی داشته و مایه غرور ملی و مباهات برای هر ایرانی است.
یکی از بزرگترین شخصیت‌های جهان اسلام و برجسته‌ترین چهره‌های درخشان علم و فضیلت شیخ صدوق است.
او با جمع آوری روایات و تألیف ده‌ها جلد کتاب نفیس و ارزشمند، به اسلام و عالم تشیع خدمت کرد، تألیفات این عالم بزرگ اسلام، فراوان و متنوع، در علوم و فنون مختلف اسلامی گنجینه‌ای پایان ناپذیر است که با وجود گذشت بیش از هزار سال از تاریخ تألیف آنها، هم‌چنان ارزش و اعتبار خود را حفظ کرده و از جایگاهی بس رفیع و والا برخوردار و در صدر قفسه کتاب خانه‌ها و سینه فقها و دانشمندان جای گرفته است.
تولد شیخ صدوق به دعای امام زمان(عج)
ابوجعفر محمد بن علی ابن بابویه قمی ملقب به شیخ صدوق از پیشتازان علم حدیث و از مردان نامی جهان اسلام در سال 305 هجری قمری چون ستاره‌ای در آسمان روایت و فقاهت در شهر مقدس قم طلوع کرد، ولادت این عالم فقیه با آغاز نیابت حسین بن روح سومین نائب خاص امام زمان (عج) هم زمان بوده است.
پدر بزرگوار شیخ صدوق علی بن الحسین بن بابویه قمی، از فقهای بزرگ اسلام و در زمان امام حسن عسگری(ع) و امام زمان (عج) می‌زیسته و مورد احترام آن امامان بوده است که در نامه‌ای از امام حسن عسگری(ع) به علی بن بابویه نوشته شده وی را با کلماتی چون: شیخ معتمد و فقیه من خطاب شده است.
پدر شیخ صدوق در قم بدنیا آمد و زندگی را آنجا گذارند و در همان شهر نیز وفات کرده است، پدر شیخ صدوق در ایام زندگی پر برکت خویش نزدیک دویست جلد کتاب تألیف کرده است.
عمر با برکت علی بن باویه پدر شیخ صدوق از50 می‌گذشت و هنوز فرزندی نداشت و بسیار دوست داشت که خداوند به او فرزند صالحی عنایت کند، از این رو به حضرت ولی عصر(عج) متوسل شده طی نامه‌ای به وسیله حسین بن روح که یکی از نمایندگان خاص امام زمان بود تقاضای دعا کرد تا آن حضرت از خداوند، فرزند صالحی برای او بخواهد، ولی عصر(عج) دعا کرده و برای ابن بابویه نوشتند: برای تو از خداوند خواستیم دو پسر روزیت شود که اهل خیر و برکت باشند.
پس از دعای امام زمان بود که ابن بابویه صاحب فرزندی شد که نامش را محمد گذاشت و بعدها عالمی بزرگ و فقیه‌ای نام آور شد، او همان شیخ صدوق است.
محمد بن علی بن بابِویَه در حدود سال 306 هجری در شهر قم متولد شد، شیخ صدوق دوران کودکی و آغاز جوانی را در دامان علم و فضیلت و تقوای پدر بزرگوارش علی بن بابویه سپری کرد.
صدوق در محضر پدر، علوم و معارف را همراه با تربیت‌های عملی و اخلاقی فرا گرفت، پدری که در اوج علم و فقاهت و شهرت، زندگی خود و فرزندانش را از راه مغازه‌ای کوچک در بازار قم و در نهایت زهد و قناعت می‌گذرانید.
شیخ صدوق بیش از 20 سال از دوران پر برکت حیات پدر را درک کرد و در سن 22 یا 23 سالگی بود که دست روزگار دامان پر مهر محبت پدر را از او گرفت!
خانواده اصیل و اهل علم شیخ صدوق و پرورش یافتن در دامان پدری فقیه و وارسته از یک سو، و نیزهوشی، ذکاوت، حافظه فوق‌العاده قوی و استعداد ذاتی او از سوی دیگر موجب شد در مدتی کوتاه به قله‌های بلندی از کمالات انسانی دست یابد و در کمتر از 20 سالگی هزاران حدیث و روایت با راویان آنها را به حافظه بسپارد.
استاد صدوق محمد بن علی الاسود درباره حافظه و اشتیاق وافر شیخ صدوق به آموختن می‌فرمود که این میل و اشتیاق به علم و دانش که در صدوق وجود دارد مایه شگفتی نیست زیرا او به دعای امام زمان متولد شده است، خود شیخ صدوق بارها می‌فرمود، من به دعای صاحب الامر متولد شده‌ام.
شاید بتوان گفت یکی از عوامل مؤثر در موفقیت صدوق استادان بسیار زیادی است که دیده و از خرمن علوم آنها خوشه‌ها برگرفته است.
او ابتدا از محضر پدر خود علی بن بابویه درس آموخت و افزون بر آن در مجالس و محافل درسی بزرگان علم و ادب حاضر می‌شد، به گونه‌ای که بعضی از علما گفته‌اند، تعداد استادان صدوق از 200 نفر متجاوز است، از جمله بزرگانی که صدوق از محضر آنها بهره برده می‌توان به ابوجعفر محمد بن یعقوب کُلینی نویسنده متاب گرانمایه اصول کافی اشاره کرد.
عصر شیخ صدوق را عصر حدیث نامیدند، دوره‌اى که با حرکت علمى شیخ کلینی آغاز شد و با تلاش‌هاى پیگیر و بی‌وقفه وی ادامه یافت.
شیخ کلینى که او نیز از کلین به ری هجرت کرد و در آنجا کتاب کافی، نخستین کتاب از مجموعه چهارگانه روائى شیعه را نگارش کرد و با این حرکت علمى جدید، مکتب حدیث نگارى اهل بیت را پى نهاد که دیگران از جمله شیخ صدوق، بناى مستحکم ضبط و نشر حدیث را بر آن بنیاد نهادند.
صدوق سال‌ها از محضر کلینی استفاده کرده و به شنیدن و جمع آوری احادیث ائمه (ع) مشغول بوده است، اما بر خلاف شخصیت علمی کلینی که بیشتر از جهت جمع آوری، بررسی و نقل حدیث مشهور است، شیخ صدوق در سه زمینه روایت، مباحث کلام و فقه برحسته و ممتاز بوده است.
پس از مرحوم کلینی نویسنده کتاب ارزشمند اصول کافی، صدوق از بزرگترین محدثان عصر خود به شمار می‌آید که علاوه بر ضبط و نقل حدیث، در علوم دیگر نیز تبحر داشته و تألیفات بسیاری از خود به جای گذاشته است.
صدوق، به خوبی دریافته بود که بهترین شیوه برای حفظ و حراست از سخنان پیشوایان دین که در هر زمان ممکن است مورد تعرض و دستبرد قرار گیرد، انتقال به سینه دلسوختگان مکتب اهل بیت است، از همین رو با پرورش شاگردان و طالبان دانش، به نگهداری و صیانت از این میراث گران بها پرداخت.
از میان مهم‌ترین شاگردان وی می‌تواند به دانشمند بلند آوازه، محمد بن نُعمان معروف به شیخ مفید نام برد که خدمات بسیاری به جهان اسلام ارائه کرد، و آثار به جای مانده از وی حکایت از وسعت معلومات او دارد.
شیخ مفید، ابن غضائری، ابو عبدالله، حسین بن عبید الله بن ابراهیمله، برادرش حسین بن علی بن بابویه قمی، شیخ جلیل، ابو الحسن، جعفر بن حسین حسکه قمی، استاد شیخ طوسی، شیخ ابو جعفر، محمد بن احمد بن عباس بن فاخر دوریستی، معاصر شیخ طوسی، برادر زاده اش شیخ ثقة الدین حسن بن حسین بن علی بن موسی بن بابویه، حسن بن محمد قمی (مؤلف تاریخ قم)، علی بن احمد بن عباس نجاشی (پدر نجاشی)، شیخ ابو البرکات، علی بن حسن خوزی، ابو القاسم، علی بن محمد بن علی خزاز، ابو زکریا و محمد بن سلیمان حمرانی از جمله شاگرادان این شیخ بزرگوار بودند.
شیخ صدوق این عالم بزرگ و محدث گران قدر تألیفات با ارزش بسیاری از خود به جا گذاشت، شیخ طوسی در این باره می‌نویسد: شیخ سیصد کتاب تألیف کرده است.
کتاب‌های شیخ صدوق همه در نهایت نیکوئی و استحکام و در زمینه‌های متنوعی نوشته شده‌اند، که این خود نشانگر قدرت علمی و آشنایی گسترده او با علوم اسلامی است.
شیخ صدوق سرانجام پس از عمرى تلاش و تحقیق در سنگر علم و فرهنگ اسلامی، در سال 381 قجری قمری در 75 سالگى دعوت پروردگار خویش را لبیک گفت و در جوار رحمت بی‌منتهاى او جاى گرفت.
وفات او در شهر ری اتفاق افتاد و با این حادثه عظیم و تأسف بار، غبار غم سراسر عالم تشیع را فراگرفت و عاشقان مکتب اهل بیت(ع) در میان اندوه و اشک، پیکر مطهر وى را تشییع کردند و در نزدیکى مرقد حضرت عبدالعظیم حسنى در شهر ری به خاک سپردند.
آن محل اکنون نیز با نام "ابن بابویه" زیارتگاه مسلمانان شده است، گرچه در طول تاریخ همواره آرامگاهش مورد احترام شیعیان بوده ولى با حادثه‌اى که در حدود 185 سال پیش اتفاق افتاد، عظمت و اعتبار صدوق در نزد زائران حرمش بیشتر معلوم شد و ارادت آنان نسبت به وى دوچندان گشت، که شرح آن واقعه مطابق نقل روضات الجنات و دیگر کتب تاریخى بدین گونه است.
" در سال 1338 هجرى قمرى، باران زیادى بارید که بر اثر آن اطراف مزار شریف شیخ صدوق فروکش کرد و شکافى در کنار آن پدید آمد، مؤمنان در پى اصلاح برآمدند که هنگام خاکبردارى به سردابى که جسد شیخ در آن مدفون بود رسیدند، وقتى که به سرداب وارد شدند، جسد را سالم یافتند، آثار رنگ حنا هنوز بر ناخن‌هاى وى باقى بود، این خبر در سطح تهران پیچید تا آنکه سلطان وقت فتحعلى شاه قاجار نیز از آن مطلع گشت و دستور داد تا سرداب را نپوشانند که خواهان دیدن جسد است، شاه و همراهان در محل حاضر شدند و جمعى از علما و سران قم به سرداب وارد شدند و همگى جسد را سالم مشاهده کردند، سپس دستور دادند تا سرداب را بپوشانند و بناى ساخته شده بر قبر را تجدید کردند."
15 اردیبهشت مصادف است با روز بزرگداشت عالم ربانی شیخ صدوق است که آثار و خدمات ارزشمند او به اسلام، برکت افزونی را برای نسل‌ها به جای گذاشته است.
روحش شاد و راهش پررهرو باد...
انتهای پیام/