سعودی‌ها و اماراتی‌ها فاصله زیادی تا خودکفایی نظامی دارند
خبرگزاری تسنیم: کارشناس مسائل امینت بین‌الملل در اندیشکده شورای آتلانتیک در یادداشت خود برای فارن افیرز به ارزیابی تلاش‌های عربستان و امارات برای خودکفایی در عرصه نظامی می‌پردازد.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از نشریه فارن افرز، تا کنون هیچ کشور عربی نتوانسته است در عرصه صنایع دفاعی به خودکفایی برسد؛ در این مسیر سعودی‌ها و اماراتی‌ها تلاش و سرمایه فراوانی را صرف این کار کرده‌اند که با همه این احوال همچنان فاصله بسیار زیادی تا رسیدن به این مهم دارند.
از زمان شکل گرفتن نظام‌های مدرن عربی در اواسط قرن بیستم، هیچ کشور عربی نتوانسته است تا صنایع دفاعی ملی بومی و پایداری ایجاد کند. مصر به سختی برای انجام این مهم تلاش کرد اما در نهایت با شکست مواجه شد چرا که فاقد سرمایه مالی و انسانی لازم برای این کار بود. در زمان صدام، به یمن نیروی انسانی با تجربه و ثروت نفتی، عراق به این هدف نزدیک شد، اما فساد، سوء مدیریت و جنگ این هدف را از ایشان دور ساخت. همزمان، کشورهای حاشیه خلیج فارس، حجم انبوهی از ثروت خود را صرف خرید مدرن‌ترین تسلیحات آمریکایی و اروپایی کردند؛ تسلیحاتی که معمولاً تجربه استفاده و سرویس‌دهی به آنها را ندارند. لذا «اعراب به بقا و نگهداری نمی‌اندیشند.»
شاید عربستان سعودی و امارات متحده عربی بتوانند به سیر ناکامی‌های اعراب پایان دهند. در طول یک دهه گذشته، این دو کشور ظرفیت‌های صنعت نظامی خود را توسعه بخشیده‌اند. امروز ایشان قادرند تا خودرو‌های نظامی، سیستم‌های حمل و نقل، پهپادها و از این قبیل محصولات را تولید و مدرنیزه کنند. علاوه بر این توانسته‌اند ظرفیت خود را در نگهداری، تعمیر و بازسازی هواپیما‌ها بالا ببرند. همچنین با کمک آمریکا، توانسته‌اند ارتش‌های خاص خود را ایجاد کنند که از سیستم‌های تسلیحاتی بسیار پیچیده در کل جهان بهره می‌برند، از جمله موشک‌های زمین به هوای هاواک.
بدون شک، عربستان سعودی و امارات متحده عربی به خودکفایی حتی نزدیک نشده‌اند. (حتی پیشرفته‌ترین متحدین آمریکا، به شدت نیازمند تکنولوژی و تکنیک‌های نظامی این کشور هستند.) در واقع، تلاش‌ةای دفاعی ـ صنعتی ایشان به هیچ وجه کامل نیست و نقاط ضعف جدی دارد. اما هر دوی این کشورها از همکاری استراتژیکبا شرکت‌های صنایع دفاعی فراآتلانتیکی بهره می‌برند تا بهترین تکنولوژی‌های دنیا را در اختیار بگیرند. ریاض و ابوظبی اساساً این کار را از طریق توافقنامه‌های مشهور به آف‌ست پیگیری می‌کنند، که تأمین کنندگان خارجی را تشویق می‌کند تا در پروژه‌های صنعتی محلی سرمایه گذاری کنند تا کشور دریافت کننده بتواند هزینه‌های معمولاً بسیار سنگین خرید‌های دفاعی را، کاهش دهد. چنین برنامه‌هایی به این دو کشور این امکان را داده است تا بخش‌های دفاعی داخلی خود را به تولید کنندگان دفاعی جهان پیوند بزنند و دانش و تکنولوژی صنایع پیشرفته دفاعی را به دست آورند. همزمان انقلاب در تکنولوژی اطلاعات، بازار بین‌المللی صنایع دفاعی را حتی برای بازیگران کوچکتر قابل دسترسی کرده است و به عربستان سعودی و امارات متحده عربی اجازه داده است تا موانع کلیدی تکنولوژیک را مدیریت کرده و در برخی موارد حذف کند.
تلاش رریاض و اوظبی برای صنعتی ساختن قوای نظامی خود حاکی از آن است که تلاش می‌کنند وابستگی سیاسی خود به آمریکا را کاهش دهند. این به خوبی قابل درک است. هیچ کشوری نمی‌خواهد برای صیانت و حفظ منافع خود به طور کامل به کشور دیگری وابسته باشند. اما یکجانبه‌گرایی شرکا و متحدین آمریکا، گاهی اوقات می‌تواند منافع امنیتی آمریکا را تضعیف کند؛ برای مثال اقدامات نظامی یکجانبه اسرائیل در لبنان، سوریه و سرزمین‌های فلسطین را در نظر بگیرید. واشنگتن معمولاً حامی حل و فصل منطقه‌ای بسیاری از مسائل امنیتی منطقه است و بسیار خوشحال خواهد شد اگر عربستان سعودی و امارات متحده عربی بتوانند با اتکا بر منابع جدید خود،از پس بحران‌های آتی برآیند و آنها را خنثی کنند. اما اگر سعودی‌ها یا اماراتی‌ها تصمیم بگیرند تا به طور مستقل در مورد یک بحران منطقه‌ای وارد عمل شوند، شبیه به آنچه که در جنگ سال‌های 92-1991 خلیج فارس رخ داد، آنگاه آمریکا باید شاهد از بین رفتن نفوذ منطقه‌ای خود باشد.
با در نظر گرفتن وسعت جغرافیایی عربستان سعودی و نقش آن در منطقه خلیج فارس، نارضایتی کنونی آن از سیاست‌های آمریکا در خاورمیانه، نیازمند دقت و موشکافی بیشتری است. اگر روابط میان ریاض و واشنگتن ارتقا نیابد و تصحیح نشود، اقدامات یکجانبه خام این پادشاهی، که به واسطه ظرفیت‌های جدید صنایع دفاعی و امنیتی آن تشدید می‌شود، می‌تواند ساختار قوای منطقه‌ای آمریکا را به چالش کشیده و دیگر ارتباطات واشنگتن در منطقه خلیج فارس را تهدید کند. امارات متحده عربی داستان متفاوتی دارد: نیروهای مسلح ابوظبی، به لحاظ تکنیکی باکفایت‌تر و آمادگی رزمی بالاتری نسبت به ارتش سعودی دارند، اما رهبران آن تمایل کمتری برای عملکرد مستقل از ائتلافی دارند که آمریکا رهبری آن را عهده‌دار است.
اما عربستان سعودی و امارات متحده عربی همچنین سرمایه گذاری کلانی در مدرن سازی نظامی کرده‌اند تا جوامع خود را نیز بالتبع مدرن ساخته و به بخش‌های اقتصادی خود تنوع ببخشند. در نهایت اینکه سرعت، گستره و تأثیر گذاری اقدامات سعودی و اماراتی در بخش نظامی همچنان نیازمند تغییرات اجتماعی گسترده است. هر دوی این کشورها همچنان فاقد منابع انسانی و تجربی کافی هستند ـ موانع کلیدی که در ایجاد یک صنعت دفاعی بادوام قرار گرفته‌اند.
در ادامه مسیر، ریاض و ابوظبی می‌بایست فرایند صنعتی ساختن بخش دفاعی خود را بیش از پیش نهادینه کنند، سیاست‌های تولیدی شفاف‌تری را طراحی نمایند، مدیران دولتی کارآمدتری را بر سر کار بگذارند و در بخش آموزش، پژوهش و توسعه تکنولوژیک سرمایه گذاری‌های بیشتری انجام دهند. حداقل 5 تا 15 سال زمان نیاز است تا هر کدام از این کشورها بتوانند به طور مستمر محصولات نظامی صادر کنند و برای رفع نیازمندی‌های امنتی ملی خود، روی توان نیروی انسانی و ظرفیت‌های تولید تسلیحات خود اتکا نمایند.
انتهای پیام/ع