حسین نصر: مهمترین عامل تهی شدن زندگی‌ها از امر قدسی، تکنولوژی جدید است

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، در نشست دوم همایش ملی فرهنگ و تکنولوژی در دانشگاه صنعتی شریف سخنرانی ضبط شده استاد دکتر سیدحسین نصر صاحب کرسی اسلام‌شناسی دانشگاه جرج واشنگتن پیرامون رابطه تکنولوژی و فرهنگ در دامن تمدن اسلامی و ایرانی پخش شد. 

وی در این سخنرانی با طرح این مسئله که گسترش تکنولوژی به معنای جدید آن تنها معنای اقتصادی، فنی و مهندسی نیست، گفت: تکنولوژی جدید تمام جوانب حیات انسانی را دربرمی‌گیرد اما در گذشته تکنولوژی به معنای هنر، فن و صنعت به کار می‌رفت که به مرور زمان در اروپا این معنا از تکنولوژی از بین رفته است. 

وی با اشاره به اینکه برای درک ارتباط بین فرهنگ با تکنولوژی باید بدانیم که چگونه این جدایی در غرب ایجاد شد، اظهار کرد: یکی از مهمترین عوامل تهی شدن زندگی مردم از امر قدسی و عالم معنا تکنولوژی جدید بود که در کشور ما نیز تا حدودی اتفاق افتاده است. 

نصر با بیان اینکه تکنولوژی یک فرهنگ را با خود حمل می‌کند و این مباحث در غرب مورد توجه قرار گرفته است، گفت: تکنولوژی فقط پیچیده شدن ابزار موجود در دست انسان نیست چرا که انسان وقتی با دست خود چیزی خلق می‌کند و هنری می‌آفریند در واقع دست به خلاقیت زده اما یک دستگاه عظیم در یک کارخانه از لحاظ کیفی با کار دست فرق می‌کند و هیچ خلاقیتی از خود ندارد و در واقع در این حالت انسان تبدیل به یک قطعه کوچک از آن ماشین بزرگ می‌شود. 

وی با طرح این موضوع که شکاف و اختلاف زیادی بین تکنوژی قدیم و جدید وجود دارد، گفت: تکنولوژی قدیم خلاقیت هنرمند و صنعتگر حکومت می‌کرد اما در تکنولوژی جدید آن مهندس و کارگر بنده یک ماشین یا دستگاه تولیدی است. تکنولوژی قدیم رابطه مستقیم با فرهنگ‌های موجود داشته و در خدمت فرهنگ حاکم بر جامعه بوده است. همانطور که می‌بینید مثلا مسجد جامع اصفهان محصول تکنولوژی آن زمان بوده و تحت تاثیر فرهنگ آن دوره بوده است. 

نصر ادامه داد: در تکنولوژی جدید اثری که تولید می‌شود رابطه‌ای با فرهنگ انسانها ندارد و اگر هم داشته باشد بسیار اندک است. بنابراین در تکنولوژی قدیم رابطه عالی و مستقیم بین فرهنگ و تکنولوژی بوده است که امروز آن ارتباط قطع شده است. 

این استاد دانشگاه جرج واشنگتن با تاکید بر اینکه در تکنولوژی جدید شاهد انقطاع فرهنگ انسانی در تکنولوژی هستیم، گفتک تکنولوژی جدید منشاء یک فرهنگ تکنولوژیکی است و بزرگترین اشتباه مالک شرقی که تقلید کورکورانه از تکنولوژی غربی دارند این است که فکر می‌کنند تکنولوژی خنثی است در حالی که تکنولوژی با خود فرهنگ می‌آورد. لذا ما نباید فکر کنیم تکنولوژی مانند یک قلم است که هرطور بخواهیم می‌نویسد بلکه تکنولوژی جدید فرهنگساز است. 

نصر در ادامه به 4 زمینه تاثیرگذاری تکنولوژی جدید در فرهنگ ملت‌ها اشاره کرد و افزود: اولین تاثیرگذاری‌ها بر محیط زیست است چرا که کسی فکر نمی‌کرد تکنولوژی به این شکل محیط زیست را از بین خواهد برد. بلکه عمدتا فکر می‌کردند بسیاری از مشکلات با تکنولوژی از بین خواهد رفت و نوعی بهشت موعود در کره زمین را ایجاد خواهد کرد. اما می‌بینیم امروز تکنولوژی جدید حیات بشر را مورد تهدید قرار داده است. 

رئیس اسبق دانشگاه صنعتی شریف تصریح کرد: به عنوان یک ایرانی متاسفم که کشور عزیزم با ظرفیت‌های بالا با بحرانهای بزرگ محیط زیستی مواجه است در حالی که هر کس به خدا ایمان داشته باشد حفظ و نگهداری از خلایق خدا و محیط زیست یکی از وظایف اوست. 

وی تاکید کرد: بحران محیط زیست رابطه مستقیمی با اثر تکنولوژی بر روی فرهنگ انسانها دارد.

سیدحسین نصر زمینه دوم تاثیرگذاری تکنولوژی در فرهنگ انسانها را تاثیر در روابط اجتماعی و تاثیرات روانی و ضروری در انسانها عنوان کرد و گفت: تکنولوژی جدید روابط اجتماعی را تضعیف می‌کند و محیط‌هایی فراهم می‌کند که ایجاد رابطه در آنها سخت است. همچنین تکنولوژی بلعنده زمان است به طوری که با وجود گسترش تکنولوژی همه انسانها برای انجام کارهایشان وقت کم می‌آورند. 

وی ادامه داد: تکنولوژی در مرحله اول با عالم برونی سروکار داشت اما کم‌کم به فضای درونی و روانی انسانها نیز کشیده شد. به عنوان مثال با آمدن رایانه و سایر وسایل ارتباطی مقداری از فکر و فضای درونی انسان درگیر آن شد و فرصت تفکر، عبادت خلوت را از انسان گرفت و ما را از حیات معنوی خودمان دور کرد. 

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه اگر ما می‌خواهیم به فرهنگ اصیل اسلامی خود برگردیم باید آثار مخرب تقلید کورکورانه از تکنولوژی در ممالک دیگر را بررسی کنیم، گفت: به عنوان مثال کشور ژاپن بیشترین تقلید و اخذ تکنولوژی از غرب را تجربه کرد. اما دیدیم عقاید مردم به عرفان بودایی کاتب معنوی کمتر شد و امروز ژاپن بیشترین افراد لاادری و بی‌دینی را در میان ممالک آسیایی دارد.

نصر با تاکید بر ضرورت آشنایی با عواقب اخذ کورکورانه تکنولوژی در کشورهای مختلف گفت: ایران در 30 سال اخیر تکنولوژی‌های زیادی از غرب و ممالک دیگر اخذ کرده است. اما باید ببینیم آیا موفقیت در یک دستگاه جدید به معنای رسیدن به قله است؟ یا اینکه باید به عواقب آن نیز توجه داشت. 

وی خاطرنشان کرد: تمام ممالک اسلامی در یک نوع علم جدیدپرستی نه علم‌دوستی، مشترک هستند و تقلید کورکورانه و عبودیت در مقابل تکنولوژی جدید دارند که نمونه آن را د رکشوری همچون عربستان می‌بینیم. 

نصر با بیان اینکه ایران و ایرانی‌ها همواره اهل تفکر و تعقل بوده‌اند گفت: ما باید از میراث قوی تفکر و فلسفی خود برای مبارزه با این خطر "علم جدیدی پرستی و عبودیت تکنولوژی جدید استفاده کنیم"

وی ادامه داد: بیشتر ممالک اسلامی  به خاطر به دست آوردن قدرت و ثروت خواستار علوم غربی و تکنولوژی جدید هستند. اما باید پرسید به چه قیمتی می‌خواهند به آن برسند. 

این استاد دانشگاه و چهره شناخته شده علمی اظهار امیدواری کرد: برگزاری این همایش‌ها قدمی برای انجام کارهای بزرگتر در این زمینه باشد چرا که بزرگترین رسالت متفکران ایرانی این است که تحلیل‌های عمیق درباره عواقب تقلید از تکنولوژی جدید ارائه دهند. 

وی تصریح کرد: من هیچ وقت طرفدار ارتباط کورکورانه از غرب نبودم اما باید دید، خواند و شناخت که آنها چه گفتند و چه نوشتند تا بتوانیم کاری کنیم و جلوی ضربه تکنولوژی غرب به فرهنگمان را بگیریم.

نصر در پایان سخنان خود با بیان اینکه اگر بشر بطور کلی تغییر مسیر ندهد یک فاجعه بسیار بزرگ رخ خواهد داد، گفت: نباید برده تکنولوژی غرب شویم بلکه فرهنگ اسلامی ما ظرفیت فوق‌العاده‌ای دارد و بسیار غنی است که باید از آن بهره ببریم. 

انتهای پیام/