'توافق نیم‌بند'؛ محتمل‌ترین گزینه پیش‌روی روحانی و اوباما

به گزارش گروه "رسانه‌های دیگر" خبرگزاری تسنیم،دور چهارم مذاکرات ایران و 1+5 در وین در حالی بدون هیچ نتیجه و موفقیتی برای نگارش پیش نویش توافق نهایی به پایان رسید که عراقچی، معاون وزیر خارجه آن را جدی ترین مذاکرات فی مابین خواند و بیان کرد که جلسات قبلی بیشتر تبادل نظر بوده است تا مذاکره. افزون بر این عنوان شد که مذاکرات این دور در شرایط نسبتاً آرامی صورت گرفته است. فحوای این سخن بدان معناست که خالی از تنش نیز نبوده است؛ همچنانکه ریابکوف، مذاکره کنده ارشد روسیه هم مشاجرات دو طرف را تایید کرد.

عراقچی در پاسخ به یکی از خبرنگاران، اختلافات میان طرفین را بیش از سیزده مورد عنوان کرده است. به نظر می رسد عمق اختلافات ایران و طرف غربی، مانع از نگارش پیش نویس شده است. با توجه به شعار امریکایی‌ها مبنی بر اینکه عدم توافق بهتر از توافق بد است و نیز پافشاری آنان بر این محور که توافق با ایران تنها در توافق جامع با این کشور، میسر و ممکن است، آینده مذاکرات در هاله ای از ابهام و ناامیدی قرار گرفته است.

2. عراقچی فرصت دوماه تا 30 تیرماه را برای مذاکرات و توافق فراهم تر دانست تا زمان پس از آن. او در چرایی این نگرانی، تحولات بین الملل را پیش کشید که این تحولات به زعم وی ممکن است بر روند مذاکرات اثر بگذارد. آن چه که پیداست تاکنون حتی مسأله اوکراین نیز نتوانسته بر روند مذکرات اثر بگذارد و حتی نماینده روسیه نیز از این موضوع اظهار خوشنودی می کند. از این رو به نظر می رسد نگرانی عراقچی از تمام شدن دوره کاترین اشتون در شهریور ماه سال جاری است، چراکه اشتون توانسته با طرف ایرانی رابطه خوبی برقرار کند و پس از او مسئول جدید سیاست خارجه اروپا معلوم نیست چگونه نگاه و رفتاری با تیم مذاکره کننده ایران داشته باشد.

3. در متن توافق نامه ژنو، مذاکرات تا شش ماه قابل تمدید است؛ یعنی ایران و طرف غربی در نهایت تنها 8 ماه دیگر برای مذاکره وقت دارند. عراقچی در سخنان دیشب خود در برنامه گفت وگوی ویژه خبری شبکه دو سیما درباره این که اگر تا 30 تیرماه مذاکرات به نتیجه نرسد، اظهار می دارد که در آن صورت هم دنیا به آخر نرسیده است.

اما باید گفت که در صورت بن بست مذاکرات 30 تیر، بهترین فرصت برای توافق به آخر می رسد. امری که خود وی نیز بدان معترف است. پشت این ماجرا که غرب در پی پیرورزی فاتحانه و آمرانه در مذاکرات است، با توجه به تعلیق هسته ای فعلی و عدم نگرانی آنها از رفتار ایران، طولانی شدن مذاکرات تا دقیقه نود، طولانی شدن تحریمها و تضعیف بیشتر اوضاع ایران را به زعم غربیها در پی خواهد داشت. از این رو، طرف غربی از طولانی شدن مذاکرات برای دستیابی به نتیجه بهتر استقبال می کند. اجتناب طرف غربی از برداشتن بیست درصدی تحریمها، با وجود این همه گام مثبت و اعتمادسازی که ایران برداشته است، به خوبی حکایتگر رویه مکارانه آنهاست.

4. به نظر می رسد در پایان فرصت 8 ماهه مذاکرات هم حتی اگر توافقی میان ایران و طرف غربی صورت گیرد، یک توافق نامه نیم بند خواهد بود که آمریکا در این میان بتواند موارد دلخواهی از آن را نقض کند. ممکن است در اثر بن بست مذاکرات که نتیجه زورگویی طرف غربی و خصوصا امریکا است، آنان در خواسته های خود کمی تعدیل کنند و به عنوان نمونه از خیر مسائلی چون توان موشکی ایران بگذرند و بگذارند تا توافق نیم بند منعقد شود. اما پس از آن همین موضوعات را دوباره مطرح و مطالبه کنند. آنچه در ادامه می آید نشان میدهد که سناریوی مزبور-توافق نیم بند- سناریوی مرجح برای هر دو طرف است:

الف: دمکراتها برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری پیش رو در امریکا، به شدت به پرستیژ حاصل از رسیدن به توافق با ایران، آن هم برای اولین بار پس از وقوع انقلاب اسلامی، نیاز دارند. در غیر این صورت، موقعیت آنها خصوصاً با توجه به مشکلاتی که در سوریه و اوکراین از پس حل آن برنیامده اند، شکست آنان در انتخابات محتمل تر خواهد بود. در این سو، دکتر حسن روحانی نیز برای پیروزی در انتخابات 96 به شدت نیازمند موفقیتی هر چند نسبی و نیم بند در مذاکرات است، وگرنه به احتمال زیاد نخستین رییس جمهور یک دوره ای در ایران خواهد شد. این مدعا با توجه به تمرکز و رسالتی که دولت یازدهم در قبال مسأله هسته ای و تحریم ها از ابتدا برای خود قائل بوده است، تقویت می شود.

ب: در صورت عدم رسیدن به توافق، شرایط بسیار بغرنج و گیج کننده خواهد شد و احتمال برخورد نظامی بین ایران و طرف غربی وجود دارد. تصور اینکه غربیها در عدم توافق، تحریمها را تشدید کنند بدیهی است و از سویی اینکه ایران همچنان بر روند فعلی تعلیق غنی سازی بیست درصد و... پایبند بماند نیز بدیهی است. در این شرایط پیچیده، احتمال برخورد نظامی در سه حالت ممکن وجود دارد:

1. جنگ نیابتی (proxy war): بدین معنا که اسرائیل به نمایندگی از غرب به ایران حمله کند.
2. جنگ نامتقارن (Asymmetrical warfare): یعنی خود امریکا رأساً به ایران حمله کند. نگرانی آمریکا از توان موشکی ایران عمدتاً برای این حالت است.
3. جنگ نامنظم: این جنگ که پرهزینه ترین و سخت ترین جنگ برای آمریکا و ناتو است، به معنای جنگ با ایران در خاک ایران است. نبرد پارتیزانی از نام قوم پارت- که قومی ایرانی است- گرفته شده است. این قوم نخستین قومی هستند که جنگهای نامنظم را ابداع کرده اند. ایرانیان به لحاظ تاریخی نشان داده اند که در این نبرد پرتجربه و کارآمد هستند.

در کنار این گمانه زنی ها توجه به این نکته هم ضروری است که دولت اوباما در تاکتیک های امنیتی خود به هیچ روی قصد و البته توان برخورد نظامی و به راه انداختن جنگی جدید در خاورمیانه را ندارد.

گفتنی است که پیش از این تاکتیک، بوش با تکیه و تأکید بر قدرت سخت و سیاست های نظامی یکجانبه گرایانه، پرستیژ و قدرت نرم آمریکا را به شدت تضعیف کرد و زمینه را برای افول هرچه بیشتر هژمونی خود و قدرت گرفتن قدرتهای نوظهوری چون چین فراهم نمود. اوباما پس از روی کارآمدن خویش تمرکز خود را به جای خاورمیانه بر چین و مهار آن نهاده است که این در عین حال یک فرصت برای ایران خواهد بود. توجه به این نکته ضروری است که چین و روسیه از درگیرشدن آمریکا در نبردی نظامی –علی رغم وتوی ظاهری ان در شورای امنیت- استقبال می کنند، چراکه سبب هدر رفتن انرژی و قدرت آمریکا خواهد شد. آمریکا بنابر این ملاحظات به شدت هراسان از درگیری نظامی با ایران خواهد بود.

بنابر آن چه گفته شد، سناریوی مرجح، یعنی توافق نیم بند میان گروه 1+5 و ایران محتمل ترین توافق ممکن و البته به سود هر دو دولت اوباما و روحانی خواهد بود. البته تا رسیدن به این توافق احتمالی، قطعاً چالش های پیچیده ای هم در پیش است.

منبع:جهان نیوز

انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.