واکنش کارگردان مستند «کریم» به حواشی ماجراهای تونس

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، محسن برمهانی کارگردان مستند کریم هم در مورد اتفاقات افتاده این چند روز پیرامون رابطه سینمایی ایران و تونس حرف‌های جالبی دارد.

برمهانی در ابتدای گفتگو گفت: در چند روز گذشته تعدادی ایمیل خبری مطبوعات عربی برای من ارسال شد. به نظرم آن چیزی که ما باید راجع به آن صحبت کنیم مستند کریم نیست، مستند کریم بهانه‌ای شده تا متوجه رویکردی فرهنگی در کشور شویم.

وی اضافه کرد: ما انقلاب اسلامی‌ای داشتیم که سیاست خارجی آن از روز اول توسط امام روشن شد. و آن حمایت از مستضعفین عالم بود. اگر قرار بر این است که سیاست خارجی ما به خصوص در حوزه فرهنگ تغییر کند به ما هم بگویند تا تولیدکنندگان آثار فرهنگی در جریان باشند، اگر قرار است چیزی بگوییم که عده‌ای خوششان بیاید و عده‌ای بدشان بیاید ما هم باید بدانیم، برخی مدیران فرهنگی از یک طرف جانباز به جشنواره فجر می‌برند و از سوی دیگر نگاه‌های جدیدی از رویکرد فرهنگی را نشان می‌دهند.

برمهانی اضافه کرد: در یکی از همین مطبوعات عربی کارشناس عربی گفته است که توقیف فیلم کریم در تونس نشان ناحق بودن موضع فیلم نیست بلکه نشان از نفوذ وهابیت در دولت تونس است. ما اگر نگران این هستیم که نکند کاری بکنیم  که آنها در مورد ما بد بگویند، نمی‌توانیم راه به جایی ببریم ولی اگر دوستان فکر می‌کنند که حرف ما ناحق است دلایل آن را مطرح کنند نه اینکه به صورت کلی حرفی بزنیم و رد شویم.

وی با اشاره به نقدهایی که به مستند کریم در روزهای گذشته شده است، اضافه کرد: انتقادهایی که به این مستند شده دو بخش است، یک بخش آن را  منتقدین تونسی مطرح کردند و بخش دیگری را هم آقای ایوبی نقد کرده است. اینکه آقای ایوبی مستند را نقد کردند برای من ناراحت کننده نیست ولی آنچه مرا ناراحت کرده است رویکرد جدید فرهنگی است که معاونت سینمایی و وزارت ارشاد در حوزه بین‌الملل در پیش گرفته است. آیا ما تصمیم گرفته‌ایم چیزی بگوییم که خوشایند دیگران باشد؟ اگر اینطور باشد این یک فاجعه است. ما وزارت خارجه نیستیم و دلیل ندارد که سیاست‌های خارجی برخی افراد را جهت دهیم. ما فعال حوزه فرهنگ هستیم و نخبگان فرهنگی خوب می دانند که سیاست خارجی و نگاه فرهنگی دو جزء مستقل هستند و لزوماً نباید یکدیگر را تأیید کنند.

در مورد روابط خارجی تونس و ایران آقای جبلی سفیر ایران در تونس باید پیگیر باشد نه شخص آقای ایوبی متولی سینمای جمهوری اسلامی. من اگر تونس را بیشتر از آقای ایوبی نشناسم کمتر از ایشان نمی‌شناسم. قبل از اینکه انقلابی در تونس رخ بدهد داور جشنواره کارتاژ (مهمترین جشنواره فیلم تونس) بوده‌ام. من فضای قبل و بعد از انقلاب تونس را می‌شناسم. سفرهای متعددی هم برای ساخت مستند کریم و مستندهای بعدی به تونس داشتم. آنجا درگیری داشتم و دستگیر هم شدم.

برمهانی با اشاره به برخی اظهارات رئیس سازمان سینمایی مبنی بر اینکه موضوع فیلم کریم افراطی بوده است، گفت: داستان فیلم کریم در مورد جوانی تونسی است که نامزدی دارد که با حجاب است، اما این جوان تونسی  و نامزدش آدم‌های خیلی مذهبی نیستند و آدمهایی از کف اجتماعی تونس هستند. اسلام را دوست دارند و یکی از دلایل علاقه‌مندی‌شان نسبت به اسلام مربوط به محدودیت‌‌های دوره بن‌علی نسبت به اسلام بوده است. به دلیل همان محدودیت‌هایی که در دوره بن‌علی وجود داشت، داشتن حجاب در کشور تونس ممنوع بود. نامزد کریم کارت شناسایی با حجاب ندارد و تصمیم می‌گیرد که با شرایطی که به واسطه انقلاب در تونس پیش آمده یک کارت شناسایی باحجاب داشته باشد. کل داستان همین است که اینها با هم می‌روند تا عکسی برای کارت شناسایی بگیرند و بعد درگیری‌هایی پیش می‌‌آید.

کارگردان مستند کریم با اشاره به بخش دیگری از مستند گفت: یک جایی کریم فیس‌بوک را تحلیل می‌کند و می‌گوید رنگ لوگوی فیس‌بوک آبی و سفید است و هم رنگ پرچم اسرائیل. کریم آنجا هم می‌گوید که همین فیس‌بوک در انقلاب نقش اساسی داشته است و ما زرنگ‌تر از اسرائیلی‌ها هستیم.

وی اضافه کرد: در همین صحنه که یکی، دو دقیقه هم بیشتر طول نمی‌کشد کریم وارد یک صفحه‌ای در فیس‌بوک می‌شود که از او می‌پرسد آیا شما به وجود حضرت صاحب(عج) معتقد هستید یا خیر، که کریم در پاسخ به این سوال می‌گوید من معتقدم که ایشان زنده نیستند ولی معتقدم که به دنیا می‌آیند و ظهور خواهند کرد که این نگاه اهل تسنن به امام عصر(عج) است. در همین صحنه است که من باکریم صحبت می‌کنم و می‌گویم ما شیعیان به امام عصر اعتقاد داریم و معتقدیم که ایشان زنده هستند.

برمهانی با اشاره به اینکه کل این صحنه دو دقیقه از مستند بلند کریم هست، گفت: من از آقای ایوبی تعجب می‌کنم که از دیدن این صحنه‌ها ناراحت است و آن را تحلیل به تبلیغ تشیع می کند. قهرمان‌های فیلم کریم آدم‌های مذهبی نیستند ولی عمیقا اسلام را دوست دارند. هیچ جایی از فیلم صحبتی از انقلاب ایران و رویکردهای جمهوری اسلامی نمی‌شود. آقای ایوبی گفته اند این فیلم تبلیغ اسلام سیاسی است و اگر در دوره من بود اجازه تولید آن را نمی دادم. کریم یک فیلم شخصیت محور است و اصلاً قرار نیست تبلیغ اسلام سیاسی کند اما سوال من این است که حتی اگر تبلیغ اسلام سیاسی بود اشکالی داشت؟ این نگران کننده است.

وی ادامه داد: من به جای آقای ایوبی به این منتقدان تونسی می‌گویم که نگران تبلیغ تفکر انقلابی ایران نباشند بلکه نگران کریم‌های کشورشان باشند. من در این مستند شخصیت کریم را رقیق کردم. برای اینکه مستند شکلی شعارزده پیدا نکند. کریم را به شکل رقیق‌تری تصویر کردم.به نظرم آقای ایوبی هم نباید نگران نقدی منتشر شده در یک یا چند جریده عربی باشند.

برمهانی در پاسخ به این سوال که چه شد که این سوژه را انتخاب کرده است، گفت: من کسی نیستم که تازه دوربین دست گرفته باشم و بروم تونس و از مجموع تصاویر گرفته شده مستندی را بسازم. من از دوره دبیرستان تا مقطع کارشناسی ارشدم تحصیلات سینمایی داشته ام و  در فعالیت های هنری و سینما بودم و می‌دانم که چه کاری بکنم و تصاویر به صورت اتفاقی شکل نگرفته است. من اگر شکل غلیظ شده کریم رانشان می‌دادم اینها می‌آمدند و به من ایراد می‌گرفتند که ایران قصد دارد بیداری اسلامی که تعبیر جمهوری اسلامی است را علم کند.

وی ادامه داد: اتفاقا من آدمی را انتخاب کردم که نسبت به ایران سمپات نداشت و حتی کریم می‌گفت ایران کشوری است که از بن‌علی حمایت کرده است. البته کریم هم درست می گفت. احزابی چون حزب اسلامگرای النهضة در میان چرخ‌های ارتباطی دوره اصلاحات با بن‌علی له شدند. البته من این قسمت‌های فیلم را حذف کردم.

برمهانی در پاسخ به این سوال که ادعا می‌شود مستند کریم بخش بزرگی از مردم تونس را نشان نمی‌دهد، گفت: 90 درصد جامعه تونس مسلمان هستند و سهم اقلیت‌های تونس بسیار کمتر از زمانی است که من در این مستند به آن اختصاص دادم.

وی با اشاره به اظهارات رئیس سازمان سینمایی مبنی بر اینکه مستند کریم در دوره مدیریت فرهنگی دولت دهم ساخته شد است، اضافه کرد: اتفاقا من در دوره مدیریت قبلی سینمایی چند بار به آقای شمقدری اصرار کردم که بیاید فیلم را ببیند ولی نیامد و فکر می‌کنم هنوز هم از تولید چنین فیلمی خبر نداشته باشد من با یک بودجه تنخواه به تونس رفتم و این مستند را ساختم. این دوستان می‌خواهند القاء کنند که یک سیستم مافیایی وجود دارد که این مستند با کمک و پشتوانه آن ساخته شده است.

برمهانی با خطاب قراردادن رئیس سازمان سینمایی گفت: آقای ایوبی شما در تونس هر جور تفاهم می‌کردید آنها زیرش می‌زدند اینکه شما رفتید تفاهم‌نامه‌ای را امضا کردید و بعد از یک هفته فیلم‌ها را توقیف کردند دلیل بر این نیست که شما مقصر هستید که حالا بخواهید گناهتان را تقصیر کسی بیندازید. هدف من حمایت از دوره های گذشته نیست هرچند که ممنون آنها هستم که فرصت تولید این اثر را به من داده اند. من با سخنان دوستان برای چیزی که در آن تقصیر نداشته‌ام و نداشته‌اند، مشکل دارم.

از برمهانی پرسیدیم که آیا اکران مستند کریم را در کشور تونس مناسب می‌دیدید و او گفت: مستند کریم بیش از 7 بار در شبکه تلویزیونی الجنوبیه تونس پخش شده است که البته من به خاطر حق کپی‌رایت به معاونت سینمایی دوره قبل ایراد می‌گیرم. این فیلم برای گروه‌های خاص  و روزنامه‌نگاران هم اکران شده است. ولی این هیاهو راه نیفتاده بود. کاراکتر کریم نمونه کوچکی از جامعه تونس است و مطمئن باشید که بسیاری از امثال کریم در آن جامعه وجود دارد. من خیلی از جاهای فیلم را هم حذف کردم که راش‌های فیلم در اختیار دوستان آقای ایوبی در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی است و می‌توانند ببینند و مطمئن شوند که چقدر حرف‌های مستند رقیق شده است. البته دلیل رقیق شدن آن محافظه کاری نبوده بلکه تلاش برای تبدیل شدن فیلم به یک اثر مستند شخصیت محور بوده است.

برمهانی با اشاره به اینکه این مستند چند بار در شبکه تونس پخش شده است، گفت: پخش‌های زیاد و نامنظم فیلم در شبکه‌های تلویزیون تونس حتی مشکلاتی را هم برای کریم به وجود آورده است. مثلا کریم از نامزدش که در فیلم حضور دارد جدا شده. الان اینقدر این مستند در تونس پخش شده که نامزد کریم نمی‌تواند سرش را بالا بگیرد.

مستند کریم تولید سال 1391 با حاشیه انقلاب تونس، مرور زندگی شخصی به نام کریم بوشیبا است. این فیلم در جشنواره فجر سال 91 به بخش مسابقه راه پیدا کرد و جایزه اول جشنواره فیلم عمار را دریافت کرد و درجشنواره‌های متعددی چون بخش مسابقه جشنواره روسیه و جشنواره شرم‌الشیخ مصر حضور داشته است.
انتهای پیام/