ساخت مستند قنات قصبه گناباد با مشارکت میراث فرهنگی خراسان رضوی

سعید توکلی‌فر در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در مشهد مقدس اظهار کرد: مستند قنات قصبه گناباد مستندی است که با مشارکت صدا و سیمای خراسان رضوی و میراث فرهنگی ساخته می‌شود و هدف آن تهیه مستندی است برای ثبت جهانی قنات قصبه گناباد در یونسکو زیرا قرار بود که چند اثر از خراسان در جهان ثبت شود و یکی از این آثار قنات غصبه گناباد است.

توکلی‌فر با اشاره به این که کار تهیه این مستند فرایندی طولانی دارد تصریح کرد: صدا و سیمای خراسان رضوی و میراث فرهنگی برای تولید این مستند تأکید داشتند که این فیلم باید با نمایش و تصویر کشیدن ویژگی‌های منحصر به فرد این قنات اهمیت آن را برای جهانیان اثبات کند.

وی افزود: در این اثر باید اثبات می‌کردیم که این قنات اثری جهانی است و اهمیت آن باید در تمام جهان مطرح شود و اما از آنجا که قنات زیر زمینی است و چیزی از آن روی زمین دیده نمی‌شود ساخت مستندی از این اثر تاریخی به مراتب کار سخت و دشواری است و به همین دلیل در طی فرایند این اثر به دنبال ویژگی‌هایی خاص در این قنات بودیم.

توکلی‌فر بیان کرد: تنها کار مکتوب و جدی که تا کنون در زمینه این قنات به رشته تحریر درآمده است کتابی است از پاپلی یزدی است که به عنوان یکی از منابع اصلی ساخت این مستند از آن استفاده شده است.

این مستند ساز مشهدی با تأکید بر اهیمت پژوهش پیرامون قناد قصبه گناباد برای ساخت مستند عنوان کرد: با توجه به این که قنات در حوزه فلات ایران واقع شده است احساس کردم این اثر تاریخی متعلق به فرهنگ ایرانی است در حالی که تاکنون به آن پرداخته نشده است و آنچه تا کنون ساخته شده است در جذب مخاطب برای معرفی در خور این اثر کافی نبوده است.

توکلی‌فر با اشاره به این که اگر قنات وجود نداشت زندگی در بخش‌های وسیعی از فلات ایران ممکن نمی‌بود گفت: ما مبداء این پدیده را نمی‌دانیم و تنها پس از بررسی داده‌های تاریخی به این نتیجه رسیده‌ایم که قنات مربوط به دوره‌های پیش از تایخ مکتوب است و شاید اگر بگوییم ساخت آن به بیشتر از 6 یا 7 هزار سال منتسب می‌شود دروغ نگفته‌ایم.

وی افزود: آنچه در قنات قصبه اهمیت دارد اوج هنر فن‌آوری قنات است و اهمیت آن به حدی است که ابتدا وقتی به آن پرداختم خود اهمیت واقعی این اثر تاریخی را نمی‌دانستم و زمانی که وارد جزئیات ساخت این قنات شدم احساس کردم در فرایند ساخت این قنات حماسه‌ای تاریخی رقم خورده است.

توکلی‌فر با تأکید بر این که برخی قنات‌ها از شگفتی‌های تاریخی فلات ایران است تصریح کرد: آنچه قنات قصبه گناباد را ممتاز می‌کند عمق مادر چاه آن است و در این قنات ما با چاهی به عمق تقریبی 300 متر روبرو هستیم که اگر بخواهیم به آن ورود پیدا کنیم به طور تقریبی حدود نیم ساعت زمان می‌برد.

این مستند‌ساز سیمای خراسان رضوی عنوان کرد: در سفرنامه ناصرخسرو نیز به قنات قصبه گناباد اشاره شده است و آنچه محققان همواره مورد تأکید داشته‌ا‌ند فهم عمق دقیق این قنات است که تاکنون میسر نشده است.

توکلی‌فر با اشاره به این که در کتاب قنات قصبه گناباد مولف بر علمی بودن حفر این قنات تاکید دارد افزود: عمیق‌ترین چاهی که تا کنون توسط مغنیان کشف شده است حدود 180 متر عمق دارد و تعدادی از مغنیان قدیمی معتقد هستند که چاه 220 متری نیز در این قنات وجود دارد.

وی با اشاره به تلاش‌هایی که تا کنون برای کشف عمق مادر چاه شده است گفت: در سال 91 عملیاتی برای باز کردن سر چاه مادر انجام شد و پس از کندن حدود 100 باز هم دهانه مادرچاه مشخص نشد و این عملیات حفاری از سال 91 تا کنون هنوز به نتیجه‌ای برای کشف دهانه مادر چاه و تخمین عمق حقیقی این قنات نرسیده است.

توکلی‌فر خاطرنشان کرد: با توجه به شیب زمین و بافتی که دارد تخمین‌هایی زده شده است اما تا زمانی که دهانه مادر چاه باز نشود و محققان نتوانند وارد چاه شوند عمق حقیقی این قنات تایرخی مشخص نمی‌شود.

وی بیان کرد: این قنات از دو شاخه اصلی قصبه و دولاب تشکیل می‌شود که شاخه قصبه به نسبت دولاب قدیمی‌تر است و با این حال شاخه جدید نیز بالغ بر 5 هزار سال قدمت دارد.

کارگردان مستند قنات قصبه گناباد اظهار کرد: اگر در بین مردمی که در آن حوالی زندگی می‌کنند بروید و از آنها در باره قنات بپرسید به شما می‌گویند که قنات قصبه را دیوان ساخته‌اند و این مطلب گویای این است که قدمت این قنات بسیار زیاد است و در اسطوره‌ها و افسانه‌ها محو شده است.

توکلی‌فر بیان کرد: چیزی که در این قنات برایم جالب بود این است که ما ایرانیان می‌توانیم به خود و تاریخی که داریم افتخار کنیم زیرا گذشتگان ما برای ادامه حیات و زندگی در نواحی کم‌آب و بلکه بی‌آب با سخت‌کوشی و استقامت خود سبب آبادانی شده‌اند و آثار آنها از تاریخی پر طول و دراز برای ما بیاقی مانده است.

وی عنوان کرد: با آبی که از این قنات در سلیان سال بیرون می‌آمده است آبادی‌ها و روستاهایی شکل گرفته که خود تمدن و فرهنگی را برای مردمان آن نواحی رقم زده است و به نوعی می‌توان گفت قنات در ساخت فرهنگ مردمان این نواحی کویری نقشی پررنگ و موثر داشته است.

توکلی‌فر افزود: پاپلی یزدی فرهنگ متأثر از زندگی در کنار قنات را فرهنگ کاریزی می‌نامد که مشخصه آن سخت‌کوشی، قناعت و پیشرفت است که به تشکیل مجامعی مستقل در تایخ ایران انجامیده است.

انتهای پیام/