"خوش ییلاق" در استان سمنان پناهگاه امن حیات وحش+ تصاویر

به گزارش خبرگزاری تسنیم از شاهرود، منطقۀ نمونۀ گردشگری خوش ییلاق به مساحت 150 هزار هکتار، در شمال شرقی شهرستان شاهرود قرار دارد. مختصات جغرافیایی آن بین طول‌های 55 درجه و 13 دقیقه تا 55 درجه و 54 دقیقه شرقی و عرض‌های 36 درجه و 38 دقیقه تا 37 درجه و 3 دقیقه شمالی است.

این منطقه از نخستین مناطق مورد حفاظت در کشور بوده که از سال 1351 حفاظت شده اعلام شد و از سال 1364 عنوان آن به پناهگاه حیات وحش تغییر یافته است.

منطقه به لحاظ قرار گیری میان دو اقلیم متفاوت ایرانی- تورانی و منطقه هیرکانی از تنوع ویژه و ارزشمندی هر چند در گستره نسبتاً محدود و اندک برخوردار است که سبب مشاهدۀ خصوصیات اکوتونی در منطقه می‌شود.

وجود چشم انداز‌های متفاوت طبیعی و تنوع اکوسیستمی زیاد از جنگل کوهستانی مرطوب خزری تا دشت خشک و بیابانی تنوع زیستی ویژه و ارزشمندی به آن بخشیده است. میانگین سالانۀ دما در منطقۀ خوش ییلاق برابر 14 درجۀ سانتیگراد می‌باشد.

زیستگاه‌های موجود در پناهگاه حیات وحش خوش ییلاق تعدد و تنوع زیادی دارد. چنانچه زیستگاه‌های منطقه را به 3 دسته دشتی، کوهستانی و جنگلی تقسیم نماییم می­‌توان گفت مناطق جنوبی منطقه، زیستگاه‌های دشتی را تشکیل می‌دهند که شامل چشمه بیاری، جیلان، به چشمه، هادی کمرانجلیو، قلندر سر، خونیجه، زردابه، ایشک میدان و ریزوان درندشت می‌باشند.

مناطق میانی زیستگاه‌های کوهستانی را شامل می‌شوند که عبارتند از ریزو حیدران، کافرقلعه، قلعه حق، خاتون راه، گل سرخ، سنگ سوراخ نردین، چار­ملی، میان کوهی، آت داغی، ارتفاعات زردابه، جوزک، عباس تخته، گورچال، سرخ چشمه، وجدین و تنگه میرزا محمد.

زیستگاه‌های جنگلی نیز عبارتند از چهل پوق، دو برار چشمه و زرشک آرام. در شمال غرب منطقه در زیستگاه‌های دشتی گونه­های غالب گیاهی قیچ، درمنه، جامه در، کاروان کش، گز، طاق بوده و از گونه‌های جانوری آن آهو، یوز پلنگ، گورخر، خرگوش، تشی، خار پشت، سمور، لاک پشت، گربه وحشی، شغال، انواع باز‌های شکاری، انواع مارها و مارمولک به چشم می‌خورد.

در زیستگاه‌های جنگلی نیز گونه‌های غالب گیاهی بلوط بوده و گونه‌های جانوری شامل مرال، شوکا و گربه جنگلی است.

در زیستگاه‌های کوهستانی گونه‌های غالب گیاهی عبارت از درمنه کوهستانی، گون گندمیان، شبه گندمیان، زرشک، بادام وحشی و اورس و گونه­های جانوری شامل پلنگ، قوچ و میش، کل و بز، خرس، گراز و انواع پرندگان و خزندگان است.

پوشش گیاهی

پناهگاه حیات وحش خوش ییلاق به لحاظ دارا بودن ویژگی‌های خاص اکولوژیکی و رویش‌گاهی در برگیرنده فلور و پوشش گیاهی متنوع و جالب توجهی به ویژه با توجه به وسعت نسبتاً اندک آن است.

در ارتباط با فلور منطقه تعداد 251 گونه گیاهی شناسایی شد. این گونه­‌ها به 47 تیره و 158 جنس تعلق دارند. در میان گیاهان مورد مطالعه تعداد 5 گونه از گروه باز دانه­‌گان و تعدا 246 گونه از گروه نهان دانه‌گان می‌باشند. فراوان ترین تیره منطقه تیره‌های نعناع، گل ستارگان و لوبیا هستند.

پوشش جانوری

زیستگاه‌های جانوری پناهگاه حیات وحش خوش ییلاق تحت تأثیر بخشی از اکوتون میان ناحیه هیرکانی و ایرانی- تورانی، دارای تنوع زیستی ویژه ای است، به طوری که می‌توان در این پناهگاه نمونه‌های منحصر به فرد از گونه‌های جانوری بیابانی نظیر آهو و نیز زیستگاه‌های جنگلی جاندارانی نظیر مرال یا گاو کوهی را مشاهده کرد.

یوزپلنگ تا اواخر دهۀ پنجاه در دشت زردابه و گورخر تا اواخر سال 1378 در نواحی جنوب و جنوب شرقی پناهگاه زیست می‌نموده‌اند.

در سال 1392، 2 قلاده یوزپلنگ آسیایی در این منطقه مشاهده شد که جای بسی امید و خوشحالی برای دوستداران محیط زیست دارد چرا که با تلاش محیط بانان حفاظت محیط زیست شهرستان شاهرود، امنیت نسبی در این منطقه حکم فرما شده و انتظار می‌رود جمعیت این گونه در معرض انقراض افزایش یابد.

93 گونه پرنده متعلق به 11 راسته از پرندگان و 25 گونه از خزندگان شامل 11گونه سوسمار، 11گونه انواع مار و 3 گونه از انواع لاک پشت ها و 5 گونه دوزیست از انواع وزغ و قورباغه ها در طول مطالعات میدانی حضورشان در پناهگاه حیات وحش خوش ییلاق تأیید شد. پستاندارانی مانند مرال، شوکا، قوچ و میش، آهو، گراز، خرس قهوه ای، گربه پالاس، پلنگ، کفتار و پرندگانی چون بالابان، شاهین، عقاب و انواع پرندگان شکاری، چاق لق، کبک، کبک دری، تیهو می‌باشند.

حضور گسترده دام همراه با سگ‌های گله منجر به کاهش جمعیت جانوری به ویژه گونه‌های بزرگ جسه نظیر آهو، قوچ و مرال شده است.

برخی از گونه‌های با ارزش نیز نظیر یوز پلنگ، گورخر از مجموع زیستگاه‌های موجود در این پناهگاه تحت تاثیر عوامل محدود کننده زیستگاهی (تخریب و تبدیل اراضی) و شکار غیر مجاز تقریباً حذف شده‌اند.

تردد انواع مختلف وسایط نقلیه موتوری برای خدمات رسانی به چوپانان همراه با راه‌های دسترسی متعدد به زیستگاه ها حتی زیستگاه‌های حساس از پدیده هایی به شمار می‌رود که پیامد آن در نهایت منجر به تشدید عوامل تخریب کننده زیستگاهی و کاهنده جمعیت حیات وحش بخصوص گونه هایی نظیر آهو و مرال شده است.

سیمای طبیعی منطقه

پناهگاه حیات وحش خوش ییلاق را می‌توان به دو بخش دشتی (مرکزی، جنوبی و غرب منطقه) و کوهستانی تقسیم بندی کرد.

از آنجائی که این منطقه بین کویر و جنگل‌های پهن برگ خزری قرار دارد، از تنوع زیستی بسیار بالایی برخوردار بوده و از این رو قابلیت بالایی در امر پژوهش، آموزش و تفرج دارد. هریک از این بخش‌های یاد شده دارای پوشش گیاهی و تنوع حیات وحش ویژه‌ای است.

همچنین ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز دارای زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ مناظر دشتی (دﺷﺖ زرداﺑﻪ) و ﺟﻨﮕ� ﯽ (ﺟﻨﮕﻞ‌های ارﺗﻔﺎﻋﺎت اوﻟﻨﮓ) ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ وﺟﻮد مناظر ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺒﺎی طبیعی وﭼﺸﻢ انداز‌های ﺟﺎﻟﺐ و ﻣﺘﻨﻮع ﮔﻮﻧﻪ‌های ﻓ� ﻮر گیاهی و ﻓﻮن ﺟﺎﻧﻮری زﻣﯿﻨﻪ‌های ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ جهت ﺟﺬب گردشگر را دارا است.

مسیرهای دسترسی

ﻣﺴﯿﺮ اﺻ� ﻰ ﺳﻔﺮ ﺑﻪ این منطقه از طریق ﺟﺎدۀ شاهرود ﺑﻪ آزادشهر در حدود 80 کیلومتر اﺳﺖ.

در ﺟﺎدۀ ﻣﯿﺎﻣﻰ ﺑﻪ ﺟﺎﺟﺮم نیز راه‌های ﻓﺮﻋﻰ ﺧﺎﮐﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ از ﺑﺨﺶ‌های ﺷﻤﺎﻟﻰ ﺧﻮش ﻳﯿﻼق ﻣﻰ ﮔﺬرد. ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﻮش ﯾﯿﻼق شاهرود ﺑﺎ ﭼﺸﻢ اندازهای ﻣﺘﻔﺎوت طبیعی و ﺗﻨﻮع اﮐﻮﺳﯿﺴﺘﻤﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﺟﻨﮕﻞ، کوهستان، مرطوب ﺧﺰری، دﺷﺖ ﺧﺸﮏ و ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﻲ ﺗﻨﻮع زﻳﺴﺘﻲ وﻳﮋه و ارزﺷﻤﻨﺪی دارد و از ﺑﻲ ﻧﻈﯿﺮﺗﺮﻳﻦ پناهگاه‌های ﺣﯿﺎت وﺣﺶ اﻳﺮان اﺳﺖ.

امکانات گردشگری

در حال حاضر هیچ‌گونه امکانات اقامتی و پذیرایی عمومی در منطقه وجود ندارد و برای عزیمت به این منطقه باید در یکی از اماکن اقامتی شاهرود یا بسطام مستقر شد و با استفاده از راهنمایان و بلدهای محلی شهرستان شاهرود بازدید از این منطقۀ مفرح، سرسبز و خنک امکان پذیر است.

بازدید از مجموعۀ تاریخی بسطام و آرامگاه شیخ ابوالحسن خرقانی می‌تواند از برنامه‌های سفر شما در بازگشت از منطقۀ نمونه گردشگری خوش ییلاق باشد جایی که مردمان با اخلاق آن با گل سرخ و گشاده رویی از شما استقبال می‌کنند.

خـوش آن ییلاق به سامان

امید است با برپایی نشست‌ها و کارگاه‌های آموزش حفاظت محیط زیست و سیاست‌های حمایتی برای دامداران و بومیان، آنها را در حفاظت بیشتر از این منطقه تشویق کرد و نیز با برگزاری جشنواره‌های گردشگری بومی محلی در این منطقه زمینۀ آشنایی و حمایت بیشتر گردشگران و طبیعت دوستان را فراهم شود.

گزارش از علیرضا اسلام پناه

انتهای پیام/ آ