تأملی پیرامون گزارش اخیر آمانو درباره برنامه هسته‌ای ایران
خبرگزاری تسنیم: ارجاعات متعدد به پایبندی ایران به تعهداتش و نیز همکاری در ارائه اطلاعات درخواستی آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای می‌تواند فضای مناسبی را برای پیشرفت در فرآیند نگارش پیشنویس توافقنامه هسته‌ای نهایی و جامع پدید آورد.
به گزارش حوزه سیاست خارجی خبرگزاری تسنیم؛ یوکیا آمانو، دبیر کل آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای، جمعه گذشته گزارش جدید خود درباره برنامه هسته‌ای کشورمان را به شورای حکام آژانس ارائه داد.
گفتگوهای ایران و گروه 1+5 در دور چهارم مذاکرات وین (24 تا 26 اردیبهشت) برای کار بر روی فرآیند تدوین پیشنویس توافقنامه جامع به گفته مقام ارشد ایرانی هیچ گونه پیشرفتی نداشت. نظر به این امر، گزارش اخیر آمانو اهمیت دو چندانی داشته و یقینا لحن مثبت آن درباره همکاری‌ها و شفاف‌سازی‌های اخیر ایران با استقبال مذاکره‌کنندگان هسته‌ای مواجه خواهد شد. دور بعدی مذاکرات بین ایران و شش قدرت جهانی 26 تا 30 خرداد برگزار خواهد شد.
آنچه در گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای کاملا به صورت عیان و آشکار مورد اشاره قرار گرفته، پایبندی کشورمان به تمام تعهداتی است که بر اساس برنامه اقدام مشترک (توافق موقت ژنو در 3 آذر 1392) و نیز بیانیه مشترک چارچوب همکاری بین ایران و آژانس، متقبل شده است.
در بخشی از این گزارش با عنوان "تحولات اصلی" آمانو طی هفت بند و به صراحت کامل از همکاری کامل ایران و نیز اجرای دقیق قیود مندرج در توافقنامه‌های مربوطه پیشین خبر داده است. "ایران هفت اقدام عملی را که با آژانس و در فوریه 2014، درباره چارچوب همکاری موافقت کرده بود، اجرایی کرده و آژانس در حال تحلیل اطلاعات ارائه شده ایران است."
گزارش آژانس با بررسی همکاری‌های ایران در حوزه شفافسازی ادامه می‌یابد: " [7] از زمان گزارش قبلی دبیرکل و همان‌گونه که توسط آژانس درخواست شده است، ایران شفافسازی بیشتری را درباره برخی از اطلاعات که قبلاً به آژانس و در ارتباط با اجرای این تمهیدات عملی اولیه ارائه کرده بود، فراهم کرده است. این شفاف‌سازی‌ها شامل اطلاعات طراحی مقدماتی برای یک رآکتور تحقیقاتی است. آژانس بر اساس تحلیل اطلاعات ارائه شده توسط ایران، با هیچ‌گونه مسأله مهمی در ارتباط با این اطلاعات مواجه نشده است."
در ادامه گزارش با اشاره به توافقنامه هفت بندی بین ایران و آژانس اعلام شده که " [8] در موضوع چارچوب همکاری، ایران هفت گام عملی مورد توافق با آژانس در 9 فوریه 2014 [20 بهمن ماه 92]، را انجام داده است."
اما یکی از مهمترین بخش‌های گزارش که در گذشته نیز محل بحث‌های فراوانی بوده است مسأله چاشنی‌های انفجاری است که آژانس به عنوان یکی از هفت بندی که ایران آنها را اجرا کرده است به آن اشاره می‌کند: " [8] ... ارائه اطلاعات و توضیحات به آژانس به‌منظور دستیابی به نیاز و یا درخواست‌نامه اظهارشده ایران برای توسعه چاشنی‌های انفجاری بریج وایر." این برای اولین بار از سال 2008 تاکنون است که کشورمان در این حوزه اطلاعات درخواست شده آژانس را به منظور شفافسازی ارائه می‌کند. البته آژانس اعلام کرده است که بررسی اطلاعات ارائه شده از جانب ایران در این بخش تا شهریور سال جاری به طول خواهد انجامید.
در حوزه فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی اگرچه به عدم اجرای قطعنامه‌های شورای امنیت و شورای حکام اشاره شده اما اعلام می‌شود که "[11] ... تمامی فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی ایران تحت پادمان‌های آژانس هستند و تمام مواد هسته‌ای، آبشارهای نصب‌شده و ایستگاه‌های تغذیه و تخلیه اورانیوم در این تاسیسات مشمول اقدامات نظارت وکنترل (محدودسازی) آژانس هستند."
گزارش آژانس با تأمل بر روی تأسیسات غنی‌سازی سوخت نطنز (بند 14 تا 18) و تأسیسات آزمایشی غنی‌سازی سوخت (بند 19 تا 25) ادامه یافته و نتیجه‌گیری چنین اعلام می‌شود: "[18] آژانس بر مبنای تحلیل نمونه‌های محیطی انجام شده در تأسیسات غنی‌سازی سوخت و سایر فعالیت‌های راستی‌آزمایی به این نتیجه رسیده که فعالیت این تأسیسات مطابق آنچه ایران در پرسشنامه اطلاعات طراحی اعلام کرده بوده است... [25] بر اساس نتایج نمونه‌های محیطی تأسیسات ازمایشی غنی‌سازی سوخت و سایر فعالیت‌های راستی‌آزمایی، آژانس به این نتیجه رسیده که این تأسیسات مطابق آنچه ایران در پرسشنامه طراحی مربوط ارائه کرده فعالیت کرده است."
درباره سایت فردو نیز چنین اعلام می‌شود: "[31] آژانس بر اساس نتایج تحلیل نمونه‌های محیطی گرفته شده در تأسیسات فردو و سایر فعالیت‌های راستی‌آزمایی به این نتیجه رسیده که فعالیت تأسیسات فردو مطابق آنچه ایران در پرسشنامه اطلاعات طراحی اعلام کرده بوده است."
گزارش آژانس با تأیید پایبندی ایران به توافقات صورت گرفته در حوزه سایر فعالیت‌های غنی‌سازی ادامه می‌یابد: "[32]... بر اساس تحلیل تمام اطلاعات ارائه شده توسط ایران، در کنار دسترسی از پیش اعلام شده و دیگر فعالیت های راستی آزمایی صورت گرفته توسط آژانس، این نهاد می تواند تأیید کند که تولید و مونتاژ بخش های چرخان سانتریفیوژها مطابق با برنامه جایگزین سازی سانتریفیوژهای آسیب دیده ایران صورت گرفته است."
دبیر کل در ادامه با اشاره به اینکه " [34] مقتضی است ایران متعاقب قطعنامه‌های مرتبط با شورای حکام و شورای امنیت، فعالیت‌های بازفرآوری از جمله تحقیق و توسعه را تعلیق کند" می‌نویسد: "آژانس می‌تواند تایید کند فعالیت‌های جاری مرتبط با بازفرآوری با توجه به رآکتور تحقیقاتی تهران، تاسیسات تولید مولیبدینیوم، ید و رادیوایزوتوپ زنون (MIX) و دیگر تاسیساتی که آژانس به آنها در ایران دسترسی دارد، وجود ندارد."
آژانس با اعلام اینکه " [36] بر خلاف قطعنامه‌های مرتبط با شورای حکام و شورای امنیت، ایران کار بر روی پروژه‌های مرتبط با آب سنگین را تعلیق نکرده است،" در ادامه می‌افزاید: "با این وجود، از زمان توافق ژنو، ایران نه تجهیزات بزرگ دیگری در رآکتور آی‌آر-40 نصب کرده و نه مجموعه‌های سوخت هسته‌ای برای رآکتور آی‌آر-40 در تاسیسات تولید سوخت (FMP) تولید کرده است.... [38] در تاریخ 11 می 2014، آژانس یک راستی آزمایی اطلاعات طراحی در راکتور آی آر-40 انجام داد و مشاهده کرد که از تاریخ انتشار گزارش قبلی مدیر کل، هیچ یک از تجهیزات اصلی باقیمانده راکتور نصب نشده‌اند."
آژانس با اشاره به برخی تأسیسات هسته‌ای در اصفهان ادعا می‌کند فعالیت‌های آنها مغایر با تعهدات ایران است اما در عین حال تأکید می‌کند که "[41] ... با وجود این تاسیسات تحت نظارت آژانس قرار دارند."
در بخش پایانی گزارش آژانس چنین بیان شده" [65] علی‌رغم ادامه انجام فعالیت‌های راستی‌آزمایی برای تأیید عدم انحراف ایران از مواد هسته‌ای اعلام شده در تأسیسات هسته‌ای و "مکان‌های خارج از تأسیسات" مطابق توافق این کشور در توافقنامه‌های پادمانی، آژانس خود را در جایگاه ارائه تضمین‌های موثق درباره نبود مواد هسته‌ای اعلام‌نشده و فعالیت‌های اعلام‌نشده توسط ایران و بنابراین، نتیجه‌گیری درباره صلح‌آمیز بودن تمامی مواد هسته‌ای موجود در ایران، نمی‌بیند."
اما در ادامه بلافاصه می‌افزاید: "[66] ایران اقدام‌های عملی لازم مرتبط با چارچوب همکاری مورد توافق در 11 نوامبر 2013 و 9 فوریه 2014 را طبق توافقات قبلی اجرا کرده است. تعامل ایران با آژانس بین‌المللی هسته‌ای و از جمله ارائه اطلاعات توسط این کشور، همراه با تحلیل‌های جاری آژانس به این نهاد برای کسب درکی بهتر از برنامه هسته‌ای ایران کمک می‌کند."
در گزارش آژانس اگرچه در برخی موارد بر ادعاهای پیشین مبنی بر "فعالیت‌های مرتبط با توسعه تجهیزات انفجاری هسته‌ای" و نیز "احتمال وجود فعالیت‌های هسته‌ای اعلام نشده در ایران که شامل سازمان‌های نظامی می‌شوند، مانند فعالیت‌های مرتبط با توسعه کلاهک‌های هسته‌ای برای یک موشک" تأکید شده است، اما گزارش آمانو در مجموع بر پایبندی ایران بر تعهدات و توافقات بین طرفین و نیزهمکاری‌های تهران در حوزه شفافسازی تأکید دارد.
این گزارش و فضای مثبت حاکم بر آن می‌تواندبر مذاکرات آتی وین نیز تأثیر می‌گذاردتا شاید مذاکره کنندگان ایران و شش قدرت جهانی بتوانند بر خلاف دور پیشین مذاکرات به پیشرفت‌های محسوس در فرایند تدوین پیشنویس توافقنامه هسته‌ای نهایی و جامع دست یابند.
این گزارش حاکی از پایبندی کشورمان به تعهداتی است که در برابر بزرگترین سازمان بین‌المللی مسؤول بر نظارت فعالیت‌های هسته‌ای کشورها بر عهده گرفته است و اگرچه برخی معتقدند که اشاره آژانس به ادامه بررسی اطلاعات ارائه شده ایران در برخی حوزه‌ها تا شهریور ماه می‌تواند مانعی سر راه مذاکرات آتی باشد، اما نباید فراموش کرد که فضای مثبت حاکم بر این گزارش و ارجاعات متعدد به همکاری و پایبندی ایران یقینا با استقبال مذاکره کنندگان هسته‌ای ایران و شش قدرت جهانی مواجه خواهد شد که روزهای سختی را در اواخر خرداد پیش رو دارند.
انتهای پیام/ع