فیلم اگر اسلامی هم نباشد باید پاک ساخته شود


خبرگزاری تسنیم: مجاهد گمنام عرصه فرهنگ که اخیرا جان به جان آفرین تقدیم کرد، می گفت: سینما گران اول باید با سینما آشتی کنند. مردم با سینما قهر نیستند. این سینماگران هستند که با سینما آشتی نیستید پس بیایید با سینما آشتی کنید.

به گزارش گروه "رسانه‌های دیگر" خبرگزاری تسنیم، هفته نامه خط خبر اواخر سال 92 به بهانه واکاوی و آسیب شناسی جشنواره فیلم فجر به سراغ حاج حمید نمازی رفته بود و گفت و گویی را با وی داشت که بخشی از آن در اسفندماه 92 به چاپ رسید. حال برآن شدیم به مناسبت درگذشت این مجاهد فرهنگی و انقلابی، متن کامل این گفت و گو که حاوی نظرات کارشناسی وی در زمینه سینما ی ایران است را منتشر کنیم:

مرحوم حمید نمازی ، متولد 1337، آسیب شناس فرهنگی و اجتماعی ، بیش از یک دهه بود که در زمینه های آسیب شناسی فرهنگی و تاثیرات آن بر جامعه فعالیت می کرد. حداقل 12 دوره در زمینه فرهنگی و جشنواره سینمایی فیلم فجر به نقد و تحلیل پرداخته و فعالیت های متعددی در زمینه های اجتماعی و بررسی معضلات اجتماعی از جمله مهاجرت و طلاق انجام داده بود.
 
در ادامه گفت و گوی مارا با وی در خصوص سایه روشن های سینمای ایران  را می خوانید.
 
با توجه به سابقه حضورتان در دوره های مختلف جشنواره فیلم فجر به عنوان یک کارشناس و تحلیلگر، حال و هوای جشنواره را چطور دیدید ؟
 
جشنواره را می توان از چند بخش مورد توجه قرار داد. یک بخش مدیریتی ، یک بخش داوری و یک بخش دیدن فیلم ها که خود آن نیز چند بخش دارد. هم می توان از نظر محتوا فیلم هارا نگاه کرد ، هم از منظر شخصی  و از نظر فروش فیلم در گیشه و یک سرگرمی نیز می توان فیلم را دید . ولی اساسا نگاه ما به فیلم ها بر اساس محتوا است. اینکه محتوای فیلم ها، رفتار بازیگران و دیالوگ ها و نمادهایی که در فیلم ها وجود دارد چه اثرات فرهنگی و اجتماعی دارد و در رفتار و اندیشه جوان ها چه تاثیراتی می گذارد و اینکه فیلم ها چه نمادهای جدیدی را به نسل امروز معرفی می کنند مهم هستند. در حقیقت بیشتر نگاه به اثرات فیلم است. خیلی هم دنبال این نیستیم که چه بازیگری بازی کرده و یا چه کسی فیلم را ساخته البته یک مواقعی هم مهم است که به لحاظ مفهوم چه کسی سازنده فیلم است ولی اساسا فیلم خودش مهم است که چه حرفی می خواهد بزند و چه تاثیراتی در جامعه خواهد داشت و باقی می خواهد بگذارد . در نهایت محتوای فیلم مهم است که چه حرفی برای گفتن به نسل امروز و حتی به نسل گذشته دارد یعنی باید حرفی برای نسل امروز که در زمان یادگیری است و برای نسل قبل که می خواهد آموزش دهد داشته باشد . از این نگاه و بر اساس محتوا، حال و هوای جشنواره امسال زیاد خوب نبود چون حرف های زیادی برای گفتن برای هیچ نسلی از دیدگاه بنده نداشت.
 
 شما در دیدگاه تان  بحث مهم بودن محتوا را بیان کردید، از نظر یک کارشناس آسیب شناسی اجتماعی چه چیزی در محتوای فیلم مهم است ؟ 
 
کشور ما یک کشور اسلامی است و حداقل کاری که باید انجام دهیم این است که باید جوانان را پاک تربیت کنیم .اگر فیلم سازی نمی خواهد فیلم اسلامی بسازد اشکال ندارد ولی باید فیلم پاک بسازد. نباید در فیلم ها اثرات مخرب و ضد اخلاقی رواج داده شود مثل سیگار کشیدن که در جشنواره امسال به کثرت دیده شد . این موضوع باعث پایین آمدن سن سیگار می شود و حتی در سال آینده امکان دارد با این روند منتظر باشیم که سیگار کشیدن از سن 10 سالگی شروع شود. چرا باید در فیلم ها برای شخصیت های قهرمان و ضد قهرمان عملی مانند سیگار کشیدن را به عنوان هنر و حرفه در نظر بگیریم. باید برای شخصیت ها ارزش قائل باشیم. اینکه شخصیت اصلی فیلم هرکسی که هست ( مثبت و منفی )  به جای سیگار بر لب، کتاب و مجله در دست داشته باشد و اهل مطالعه باشد اثر مثبت بر جامعه می گذارد.به عقیده من تلاش ها باید در تزریق و ترویج نمادهای مثبت به جای نمادهای منفی باشد. بخش مهمی از تربیت نسل امروز بر عهده عرصه فرهنگی ما است ما نباید از مسئولین انتظار داشته باشیم و بپرسیم که برای تربیت جوان های ما چه کردند. این فیلم ها هستند که جوان ها را می سازند. طبیعتا جوانی که بازیگری را دوست دارد و بازیگرمورد علاقه او در فیلمی با پیامدهای منفی بازی کرده باشد به جهت علاقه اش به بازیگر جنبه منفی فیلم و بازیگر را می گیرد و بالعکس اگر خوب باشد جنبه و آثار خوبی را بر مخاطب و نسل جوان می گذارد. 
 
 فیلم ها ازاین نظر که توانسته باشند بخشی از جامعه امروز را به تصویر بکشند چقدرموفق عمل کرده اند؟
 
فیلم های امسال نسبت به فیلم های سال قبل و حتی 10 سال گذشته خیلی سیاه تر و ناامید کننده تر بودند وبا رویکردهای خود  نسل امروز و آینده را ناامید می کنند. هیچ کجای فیلم شما رنگ و بوی امید را نمی بینید. اکثرفیلم ها کاملاً سیاه بودند و هیچ چیز فیلم سر جایش نبود و هیچ پیامی را به مخاطب منتقل نمی کرد. نه برای نسل امروز که می خواهند نسل آینده را بوجود بیاورد و تربیت کنند و نه برای نسل قبل که قرار است سرمشق نسل امروز باشد در حقیقت فیلمها هیچ تکلیفی را انجام ندادند جز ایجاد یأس و سیاهی . 
 
 از دیدگاه شما در جشنواه امسال چه فیلم هایی دارای محتوای خوب بودند و در ردیف فیلم های پاک قرار دارند ؟
 
فیلم های چ ، شیار 143 ، خانه ای کنار ابرها ، روزگاری عشق و خیانت ، شهابی از جنس بلور که این دوفیلم آخر در قالب ضد صهیونیستی ساخته شده اند. رستاخیز هم که سرآمد همه فیلم هاست به لحاظ ساخت، قشنگ ساخته شده ولی سه ایراد اساسی را می توان به فیلم وارد کرد  اول اینکه ماجرای عشقی که وارد فیلم شده بود دوم اینکه سندیت واقعا اشکال داشت و مورد سوم نشان دادن چهره اهل بیت (ع).
 
 اگر بخواهید فیلم های اکران شده در جشنواره را ارزیابی کنید چه امتیازی برای فیلم ها در نظر می گیرید ؟
 
10درصد فیلم ها درردیف الف قرار دارند که همان 5 فیلم انتخابی من هستند، در ردیف ب متاسفانه فیلمی را در این حد ندیدم ، 30 درصد ردیف ج و 60 درصد ردیف د هستند . 
 
با توجه به رتبه بندی که انجام دادید تحلیل و تعریف شما از جشنواره امسال چیست ؟
 
اینکه فیلم ساز موافق برخی ارزش ها نیست شاید بتوان در خصوص آن بحث کرد ولی اینکه نتواند یک فیلم خوب بسازد یا به عبارتی یک فیلم بد بسازد و شعور مخاطب را حفظ نکند این اشکال دارد. مثلا فیلم وقتی همه خوابیم آقای بهرام بیضایی اگرچه من موافق فیلم و کارگردانش نبودم ولی چون شعور مخاطب را حفظ کرده و جذب کننده بود و همچنین پیام رسان هم بود جزو فیلم های خوب و پاک در زمان خودش به حساب آوردم . اگر فیلمی در زمان خودش انسان ساز و تربیت کننده نسل خودش نباشد تخریب کننده هم نباید باشد . 
 
در یک فیلم خوب که ارزش دیدن برای همه نسل ها داشته باشد چه خصوصیاتی در بدنه و ساختار فیلم حائز اهمیت است ؟
 
در وهله اول توجه به فرهنگ ایرانی – اسلامی  مورد توجه قرار گیرد. سپس مسئولیت پذیری ، خانواده دوستی، پایبندی به یکسری اصول، احترام به پیشکسوت و بزرگترها، پهلوانی و عیاری باید رعایت شود. سپس پرداختن به دفاع مقدس ، بیداری اسلامی و جهان اسلام باید در نظر گرفته شود . در این چهار زمینه فیلم نامه نویسان و کارگردانان خیلی ضعف دارند و ضعیف عمل کرده اند . طبق فرموده مقام معظم رهبری "هنر جواهر سفید است " که متاسفانه در فیلم های امسال جواهر سفید استفاده نشده است.
 
اگر بخواهیم عملکرد کلی جشنواره فیلم فجر را ارزیابی کنیم مسائل دیگری هم دخیل هستند مثل مدیریت، این بخش را چطور ارزیابی می کنید ؟
 
مدیریت امسال نسبت به سال قبل خیلی بهتر بود. پذیرایی از مهمان ها، هماهنگی برای اکران فیلم ها که البته اشکالاتی هم در کار بود ولی در قیاس نسبت به سال های گذشته خیلی بهتر عمل شد.
 
پیرامون هیات داوری و انتخاب فیلم های برتر و اهدای جوایز حرف و حدیث هایی مطرح شده که داوران تلاش کرده اند جوایز را تقسیم کنند، شما داوری را چطور ارزیابی می کنید ؟
 
من اساسا داوری را قبول دارم یعنی همه باید قبول داشته باشیم، نباید فرقی داشته باشد که چه کسی به عنوان داورانتخاب شده است. داوری یک تیم است که به تجزیه و تحلیل و نقد وبررسی فیلم می پردازد. قهر داوری خیلی بد است. داوری و نقد جزئی از سینماست. مهم داوری است که انتخاب شده و تفاوتی ندارد که کدام دولت انتخاب کرده است. یک تیم داوری قابل ارزش واحترام است چون فیلم را دیده اند و نشسته و با هم بحث و گفت وگو کرده اند پس باید نتیجه داوری را پذیرفت. من نمی پذیرم که داوری مصلحت اندیشی کند و سهم خواهی را مد نظر قرار دهد و بخواهد نظر شخصی خود را تزریق کند .هر تیم داوری باید مستقل عمل کند. اگر اشکالاتی هم به داوری باشد به هر حال باید پذیرفت.
 
در چند سال گذشته چند فیلم بودند که به لحاظ محتوا  یا دلایل دیگری توقیف شده بودند. از دیدگاه شما قابل پذیرش است که یک فیلم در دولت قبل توقیف، ولی در دولت جدید اکران شود ؟
 
فیلم توقیفی در همه دولت ها هست. فیلمی در دولت آقای خاتمی توقیف شده بود ( به رنگ ارغوان ) ولی در دولت آقای احمدی نژاد اکران شد و حالا هم فیلمی که در دولت قبل توقیف شده بود در این دولت نمایش داده شد، پس دولت کار ویژه ای انجام نداده و این طبیعی است. اساسا نباید فیلمی توقیف شود چون برای مردم ساخته می شود پس باید نشان داده شود تا مردم ببینند و نظر دهند. ولی با این موضوع که یک فیلم که حاشیه دار در زمان خودش اکران نشود موافق هستم چرا که به لحاظ زمان و فضا اگر فیلم نمایش داده شود عواقبی را به دنبال خواهد داشت ولی اگر در زمان دیگری نشان داده شود هیچ اتفاقی پیش نخواهد آمد. پس در نمایش فیلم زمان نقش مهمی دارد. بعضی فیلم ها حتی اگر پخش هم نشوند ارزش بیشتری دارند ، ما نباید به عدم پخش و توقیف یک فیلم از جنبه سیاسی نگاه کنیم بلکه شاید از نظر محتوا آن فیلم ارزش اکران نداشته باشد. 
 
با توجه به سوابقی که از جشنواره دوره های قبل و این دوره دارید اگر قرار باشد برای جشنواره سال آینده در جهت بهبود کیفیت و کمیت فیلم ها قدمی برداشته شود چه پیشنهاداتی دارید ؟
 
در وهله اول اخلاق مداری در فیلم ها موج بزند ، روابط صحیح انسانی در فیلم به نمایش درآید و خشونت تقبیح بشود نه اینکه اصل قرار بگیرد. در مرحله بعد فیلمساز مردم را در نظر بگیرد. یعنی خواست مردم را ببیند و مردم را شاد و راضی نگه دارد تا رضایت مندی از فیلم و ساخت فیلم وجود داشته باشد.در ادامه امید نقش اول فیلم باشد. یعنی هر فیلمی با هر موضوعی باشد به امید ختم شود چون امید بیننده را مسرور می کند. ضمن اینکه فیلم باید دردی از جامعه را دوا کند. یعنی به سمتی برود که مشکلات جامعه را حل کرده و آگاهی بخش باشد و اطلاع رسانی کند وحتما در تراز ایران و انقلاب اسلامی  قرارگیرد. یعنی فیلمی که قابل افتخار برای ایران و انقلاب مردمی آن باشد.در نهایت اگر این محورها در فیلم های سال آینده توسط فیلمنامه نویسان، فیلمسازان و کارگردانان رعایت شود می توان امیدوار به جشنواره پرمحتوایی بود که اگر چنین عمل نکنند سینما را نابود می کنند و نه تنها سینما بلکه جامعه را نیز به نابودی سوق می دهند.
 
نظرتان نسبت به فیلم رستاخیز ، چ و عصبانی نیستم چیست؟
 
در مورد رستاخیز توقع داشتم وقتی می بینم اشک از چشمانم جاری شود، دوست داشتم مظلومیتی که در جبهه حق بود را حس کنم که متاسفانه این حس ایجاد نشد.در خصوص چ بزرگان دیدند و پسندیدند. وقتی خانواده شهدا، فرماندهان دیدند و خوششان آمد و مردم هم پسندید پس من خیلی صحبت نمی کنم.در موردعصبانی نیستم ، هم باید بگویم فیلم سیاسی است، حتی بیرون کشیدن فیلم از بخش رقابتی هم سیاسی بود.در خصوص فیلم سیاسی باید یک نکته را یادآوری کنم که اگر یک فیلم سیاسی هم ساخته می شود باید پیام را غیرمستقیم برساند. هیچ بیننده و دولتی پیام مستقیم را نمی پذیرد. نباید دولت ها را دسته بندی کرد و تفاوتی بین آنها قائل شد، دولت دارد کار می کند و باید با آن کارکرد و تعامل داشت، پس اگر نقدی به دولتی هست نباید خیلی مستقیم بیان کرد.
 
حرف آخر ؟
 
سینما گران اول باید با سینما آشتی کنند. مردم با سینما قهر نیستند. این سینماگران هستند که با سینما آشتی نیستید پس بیایید با سینما آشتی کنید .  جوانان باید همراه با سینما باشند، فیلم ببیند و تحلیل کنند و هیچ فیلمی را دربست نپذیرند. اول ببینند بعد تحلیل کنند و نظر بدهند و انتزاعی فکر کنند. یک جوان در سال حداقل باید 5 فیلم ببیند و در مورد آنها نظر بدهد و صحبت کند .برای جامعه هم می توانم بگویم سینما باید در سبد کالای فرهنگی ما باشد تا اثرگذاری خود را نشان دهد.
 
انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.