آب شورابیل شیرین است یا شور + تصاویر

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اردبیل، شورابیل دریاچه ای است که اگرچه مردم و گردشگران برای دیدن خود آن به آنجا می روند، اما مسئولان و دست اندرکاران اداره جامعه بیشتر به اطراف و اکناف آن توجه کرده اند. این دریاچه در میان تپه های مرتفع پیرامونی شکل گرفته است و اگر این تپه ها نبودند، شاید دریاچه ای نبود اما مردم شهر اردبیل با هدایت دست اندرکاران ساخت و ساز شهری، به تپه های اطراف هدایت شدند تا برای اسکان خود چاره ای از این بهتر نیندیشند.

با این حال جالب توجه این است که فضای مشهور به شورابیل اگر محل گردش است و می توانست همچون بسیاری از پارک هایی که در شهرهایی همچون تبریز، ارومیه، تهران و اصفهان بر فراز تپه های اطراف شهر بوده اند در پیرامون خود از فضای سبز زیبایی بهره ببرد، چرا با وجود یک دریاچه طبیعی نتوانست مدیران را متوجه کند که این نقد به رایگان در این شهر نهفته است.

در حال حاضر شورابیل که دریاچه ای زیبا است، بیشتر به شهرک های اطرافش مشهور است تا محل زیبای گردشگری، چنان که  در دایره المعارف ویکی پدیا برای معرفی آن نخست آمده است: "دریاچه شورابیل در حریم شهری اردبیل قرار دارد و شهرک‌های کوثر، مهر، راه و ترابری، دادگستری و ولیعصر و دانشگاه‌های محقق اردبیلی، پیام نور و علوم پزشکی و نیز نمایشگاه بین‌المللی اردبیل در حاشیه این دریاچه قرار گرفته‌اند".

این دایره المعارف که توسط کاربران عمومی تولید شده، افزوده است: "جهت اقامت توریست خارجی و میهمانان داخلی هتل شورابیل با درجه‌بندی دوستاره در ساحل شمالی دریاچه و مجتمع توریستی کوثر با درجه بندی سه ستاره و با امکانات چهل و شش واحد سوئیت ویلائی و سالن کنفرانس و سالن همایش و دو باب رستوران، کافی شاپ، کافی نت و سالن ورزشی در زمینی به وسعت 26 هزار و 125 مترمربع در ساحل جنوبی دریاچه شورابیل ساخته شده است".

به این نکته نیز اشاره کرده است که: "تا پیش از افزوده ‌شدن آب شیرین به این دریاچه، ساکنان منطقه و به‌ ویژه کسانی که از ناراحتی پوستی و درد مفاصل رنج می بردند، از گل دریاچه به پوست خود می مالیدند و از گل آن به شهرهای دیگر نیز می بردند تا مصرف کنند اما از زمانی که آب شیرین به آب دریاچه اضافه شده دیگر خاصیت درمانی خود را از دست داده‌ است".

جالب این است که کاربران سایت کویرها و بیابان های ایران نیز به این دریاچه پرداخته و نوشته اند: "نتایج مطالعات زمین‌شناختی نشان می‌دهد که قدمت این دریاچه قدیمی تر از دریاچه ارومیه است".

در سال های گذشته توجه و یا بی توجهی به این دریاچه تا حدی بوده است که این ثروت موهبت طبیعی علاوه بر از دست دادن ارزش های خود، در حال حاضر از لحاظ زیبایی و جذب توریست نیز حرف چندانی برای گفتن ندارد چرا که به جای افزودن بر زیبایی های این دریاچه، بر ناخالصی های پیرامون افزوده شده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اردبیل با اشاره به بازدید زیباترین اکوسیستم طبیعی ایران توسط حضور سالانه گردشگران در شورابیل گفت: برخلاف بازار که اشیا دارای قیمت هستند، مواهب محیط زیست فاقد برچسب قیمت بوده از این رو ارزش و اهمیت واقعیشان مورد غفلت همگان قرار گرفته است،در حالی که اکوسیستم ها و موجودات هم دارای حقوقی هستند و جامعه ما به عنوان یک جامعه انسانی در قبال خداوند و موهبت هایش مسئول است.

فاطمه ناصحی در مورد موهبت گردشگری این محیط طبیعی بیان کرد: در دنیا تالاب هایی که دارای گونه های متعددی از گیاهان اعم از درخت و بوته و گل های وحشی بوده دارای ارزش زیست محیطی بالایی هستند و شورابیل از یک سو چشم انداز بسیار زیبایی به کوه باشکوه سبلان و از سویی دیگر به گستره آبی دریاچه داشته که اگر با فضای سبز همراه می شد جاذبه گردشگری اش دوچندان می شد.

وی ارزش این زیستگاه مهم را در سه قسمت "زیستگاه حیات وحش و گیاهان آبزی"، "بهبوددهنده کیفیت آب و هوا و محیط زیست"و "ارزش اجتماعی واقتصادی آن" دانست و گفت: از آنجایی که رشد گردشگری منافع بسیار زیادی به ویژه از لحاظ اقتصادی و اشتغالزایی دارد بنابراین نمی توان این منبع درآمد و توسعه را نادیده گرفت ولی اگر بدون برنامه ریزی باشد بهای سنگینی برای محیط زیست به همراه دارد.

این محقق تصریح کرد: تعادل بین گردشگری و محیط زیست بسیار حساس و مهم بوده و باید بین رشد گردشگری و حفاظت محیط زیست راه میان های در پیش گرفته شودتا به هیچ یک از این دو آسیبی وارد شود و این کار میسر نیست مگر این که یک نهاد نیرومند فرابخشی هماهنگی حفاظت و توسعه را به عهده بگیرد.

ناصحی با اشاره به تهدیدات دریاچه شورابیل به رسوبگذاری با منشا خشکی اظهار کرد: اگر آنها به طور صحیح مدیریت نشوند در طول زمان باعث مدفون شدن موجودات کفزی،کاهش نفوذ نور و کاهش فتوسنتز و اختلال در حیات آبزیان دریاچه می شوند.

وی با توجه به وضعیت کنونی شورابیل و فقر فضای سبز بخشی از پیرامون آن به حمل خاک های اطراف به داخل آب از طریق باد و یا آب اشاره کرد و افزود: شورابیل نیاز به سپرهای گیاهی مناسب با اقلیم اردبیل دارد تا از حرکت خاک به سمت تالاب جلوگیری کرده و بار رسوب این دریاچه را کاهش دهند چرا که ریشه های آنها برای خاک استحکام ایجاد کرده و آسیب پذیری آن را در مقابل فرسایش کاهش می دهند و بدیهی است که این گیاهان باید نیازی به استفاده از کود و سموم دفع آفات نداشته باشند چرا که این موارد خود می تواند تهدیدی جدی برای دریاچه به حساب آید.

دکترای محیط زیست با اشاره به تخلیه زائدات مایع و جامد توسط گردشگران گفت:  این خطرات به همراه سایر فعالیت های انسانی پیرامون شورابیل سبب افت کیفیت آبش شده و علاوه بر پرغذایی آب، ورود عوامل بیماریزا و آلودگی های شیمیایی به آب، از لحاظ زیبایی شناختی نیز به آن لطمه وارد می کند.

ناصحی خاطر نشان کرد: تالاب یا دریاچه هر اندازه بزرگتر باشد بیشتر می تواند اثرات انسانی را تحمل کند بنابراین با توجه به حجم این دریاچه نیاز به مراقبت های ویژه ای جهت جلوگیری از هدر رفت آب لازم است.

فرماندار اردبیل در این مورد گفت: دریاچه شورابیل هم اکنون به صورت مخزنی چند منظوره درآمده است و آب موجود با هدایت شرکت امور آب علاوه بر حقابه شهرداری، برای امر کشاورزی در روستاهای بالادست مانند نیار و برخی روستاهای دیگر مورد استفاده قرار می گیرد.

جواد زنجانی اظهار کرد: این مخزن آب یک ورودی از سمت سد یامچی و دو خروجی آب به سمت اردبیل دارد که یکی برای فعالیت های کشاورزی و یکی دیگر برای استفاده های شهری به سمت بالیقلوچای هدایت می شوند و وضعیت شور قبلی تغییر یافته و تحت مدیریت امور آب است.

وی با بیان اینکه قبلا شورابیل به صورت طبیعی و شور بوده، بیان کرد: در حال حاضر اکوسیستم قبلی از بین رفته و آب شورابیل تبدیل به آب شیرین شده است تا جایی که ماهی نیز در آن پرورش داده می شود و ما فقط می توانیم سعی کنیم در وضعیت فعلی از شورابیل استفاده مطلوب کنیم.

فرماندار اردبیل افزود: ما در اطراف شورابیل طبیعتی داشتیم که بارندگی ها و سیلاب ها را توسط شیب های طبیعی مدیریت می کردند و برخی را جذب و بخشی را از طریق پوشش گیاهی پالایش می کرد تا سبب آلایندگی هم نشود.

عضو سابق شورای شهر اردبیل با اشاره به مشکلات فعلی ناشی از عدم شهرک سازی اصولی در زمینۀ هدایت پساب های شهری گفت: با وجود اینکه من در زمان فعالیت در شورا به شدت پیگیر بوده و فرایند نظارت و تائید هدایت صحیح آب های سطحی توسط محیط زیست را به سازمان بازرسی نیز ارجاع داده بودم تا آب های سطحی به خارج از شورابیل هدایت شوند و یا تأسیساتی احداث شود که دریاچه شورابیل را تهدید نکند ولی تا جایی که من اطلاع دارم در حال حاضر این تأسیسات در نظر گرفته نشده اند.

وی با اشاره به تخریب هایی که از طریق ساخت و سازها صورت گرفته است، به ساختن شهرک هایی توسط ادارات راه و ترابری، نیروی انتظامی، دادگستری، توسعه مسکن و مسکن های مهر، آنها را سبب دخل و تصرف در طبیعت دانست و افزود: به علت وجود ساختمان ها مسیر پساب ها هدایت درست نشده و آنها به سمت شورابیل سرازیر می شوند، بنابراین هم از آلودگی های نخاله و زباله و هم آلاینده ها و پساب های سطحی دریاچه باید در امان نگه داشته شود.

فرماندار اردبیل تصریح کرد: در احداث نخست، هدایت آب های سطحی باید طوری تعمیم می شد که طبیعت را تهدید نکند و اگر وضع به صورت فعلی ادامه یابد شورابیل در تهدید است که به جای دریاچه بودن به باتلاق هم تبدیل شود.

زنجانی با تشریح علل به وجود آمدن یک چنین شرایطی آن را تهدیدی برای ساختار مدیریت شهری و توسعه شهری دانست و گفت: شهرداری ها خودگردان هستند و هزینه هایشان مدام بالاتر می رود و درآمدهایشان افزایش نمی یابد و متاسفانه تراکم فروشی، ارتفاع و کاربری و اینها به وجود این که بافت شهری آن را تهدید می کنند، چه بسا درآمد شهری را تقویت می کنند.

وی خاطرنشان کرد: شهرداری هرچند این نوع درآمدها را به کراهت می بیند، ولی بالاخره اینها هم نوعی درآمد هستند و از طرفی نیز در مورد تغییر کاربری ها و احداث شهرک ها تصمیم گیر واحد هم وجود ندارد.

فرماندار بیان کرد: تعاونی ها و ادارت مربوطه از مجاری مختلف می توانند تصمیم مورد نظرشان را اخذ کنند و آخرین مسیری که سد راهشان است کمیسیون مادۀ 5 است و در این میان یک عده شاید توجیه می شوند و یک عده شاید در اثر تعامل ها و رایزنی ها و میانبرها تسریع می کنند و نمی توان گفت نظام مهندسی و شهرداری مقصر است آنها هم فقط یک عضو بوده اند.

زنجانی اظهار کرد: مرجعی که حق بازدارنده دارد، اگر قوی و صاحب فکر بوده و به چهارچوبی برسد که مدام تغییر نکند، فقط با رای بازدارنده اش می تواند مانع شود.

فرماندار اردبیل تشریح کرد: اردبیل کلان شهر نیست و شهری بالای 500 هزار نفر است که آمار رسمی هم هنوز این آمار را تائید نکرده و کلان شهر نبوده ولی درجه شهرداری اش از 10 به 11 افزایش یافته است.

وی با اشاره به وجود سازمان های مرتبط که در حوزه گردشگری و زیست محیطی شورابیل ذینفع هستند گفت: باید نهادهای مرتبط به ویژه راه و شهرسازی، شهرک ها را موظف کنند تا تعبیه سیستم هدایت آب های سطحی و پساب های خانگی و دیگر آلودگی به صورت صحیح و اصولی را در نظر بگیرند.

با توجه به وضعیتی که شورابیل در حال حاضر دارد و علاوه بر ساختن خانه های مردم در اطراف آن، شاید به نظر برسد این بحران ناشی از بحرانی اصلی باشد که جامعه ما در زمینه نگاه به ثروت های مفت و مسلم در زندگی دارند.

در عین حال ما خبر نداریم شاید روزی دریاچه نئور و دریاچه قله سبلان هم ممکن است به این روز بیفتند، چیزی که هم اکنون مردم شهرهای دور و نزدید در منطقه حیران می کنند.

شاید معضل اساسی امروز مردم در این است که با پولی که این روزها از طریق دست اندرکاری در بازار و اقتصاد به دست آورده اند، طبیعت را مفت به چنگ می آورند و هیچ گونه مالیات و هزینه ای برای این قبیل تخریب ها و ساخت و سازهای خودشان پرداخت نمی کنند.

عکس و گزارش از محمد زینالی

انتهای پیام/ ب