هشدار نسبت به خطرات لوله‌های فرسوده نفت ۴۰ تا ۵۰ ساله در ایران

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، خطوط لوله نفت و گاز تقریباً در تمام نقاط کشور برای انتقال منابع عظیم انرژی کشیده شده است؛ از دشت و کوه تا زیر دریا.  خطوطی که سن برخی از آنها به بیش از 50 سال هم می رسد. سنی که بسیار بالاتر از نرم جهانی است. کهن سالی خطوط لوله در کشور موجب شده که هر چند گاهی شاهد حادثه هایی در این زمینه باشیم؛ به طور مثال آخرین حادثه در این مورد مربوط می شود به توقف صادرات نفت خام به دلیل پوسیدگی خط لوله صاداتی در منطقه گچساران.

مدیر بهداشت، ایمنی و محیط زیست شرکت ملی نفت ایران معتقد است که اگر خطوط لوله نفت متعلق به سال 1343 تاکنون قابل استفاده است به همت کارکنان بخش نگهداری از این تأسیسات بوده است. وی، اگر چه اعلام نمی کند هزینه نوسازی خطوط لوله چه مقدار می شود اما حجم آن را بسیار کلان عنوان می کند.
عباس رزمی؛ مدیر بهداشت، ایمنی و محیط زیست شرکت ملی نفت ( اچ. اس. ای) علاوه بر تشریح وضعیت خطوط لوله انتقال و صادرات نفت خام، در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم به پرسشهای دیگر این خبرگزاری در مورد ادعای پایین بودن کیفیت تجهیزات به کار رفته در طرح توسعه فازهای پارس جنوبی، افزایش آلایندگی در منطقه عسلویه به دلیل عدم راه اندازی واحدهای گوگردزدایی در پارس جنوبی و برنامه شرکت ملی نفت مبنی بر خاموش شدن فلرها که یکی از دستورات امام خامنه ای در جریان بازدید از پارس جنوبی در سال 1390 بود پاسخ داده است.
متن گفت وگوی خبرنگار تسنیم با عباس رزمی؛ مدیر بهداشت، ایمنی و محیط زیست شرکت ملی نفت ( اچ. اس. ای) شرح ذیل است:

میانگین سنی خطوط لوله نفت، 40 سال است

در حال حاضر وضعیت خطوط لوله و تاسیسات نفتی کشور چگونه است؟
رزمی: هر قدر هم از تأسیسات و تجهیزات به خوبی نگهداری شود در صورت پایان زمان تاریخ مصرف از رده خارج محسوب می‌شود. هم اکنون بخشی از خطوط لوله از سال 43، یعنی حدود 50 سال پیش، در حال استفاده است؛ این در حالیست که نرم جهانی در این موضوع بین 25 تا 30 سال است. اگر چه کارکنان صنعت نفت سعی کرده‌اند در این مدت این خطوط را به گونه‌ای نگهداری کنند که تا 50 سال قابل استفاده باشد ولی آیا تمام نقاط آن با صدها کیلومتر بخصوص خطوط دریایی که برخی از آنها مربوط به سال 43 است تعویض شده است؟ هر چند به خوبی از آنها نگهداری شده باشد بالاخره برخی قسمت‌های این خط لوله باید تعویض شود.

هم اکنون میانگین سن خطوط لوله در کشور چقدر است؟
رزمی: متفاوت است؛ اگر ساخت خطوط لوله جدید را در نظر نگیریم، به طور کلان میانگین سن خطوط لوله کشور 40 سال است، متأسفانه.

اعتبار مورد نیاز برای نوسازی در این بخش چقدر است؟
رزمی: به نظر می‌رسد، امروز، اعتبارت کلان برای نگهداری از تاسیسات و خطوط لوله نیاز است. تاسیسات جدید باید به گونه ای ساخته شود که حداقل مانند تاسیسات قدیمی حدود 40 سال برای ما کارایی داشته باشد. وضعیت خطوط لوله روزمینی و زیرزمینی باید مدام چک شود. الان زمان آن فرا رسیده است که بعد از گذشت 40 تا 50 سال یک اعتبار کلان به سمت سلامت تجهیزات و تاسیسات از فنس کشی تا خطوط لوله برده شود تا یک چشم انداره 40 ساله دیگر برای استفاده از این تجیزات به وجود بیاید.

می توانید اعتبار مورد نیاز را مشخص کنید؟
رزمی: به علت کلان بودن هزینه ها نمی شودن اعلام کرد؛ باید از یک جا شروع شود. الان "همت" کارکنان شرکت ملی نفت مخصوصا در مناطق عملیاتی است که از این خطوط لوله و تأسیسات نگهداری می‌کنند.

تحریمها یکی از موانع نوسازی خطوط لوله است

چند درصد از خطوط لوله فرسوده است؟
رزمی: نمی‌شود گفت؛ هر شرکتی که وظیفه تولید، انتقال و صادرات را برعهده دارد و بخشی از خطوط را در اختیار دارند باید اعلام کنند. نگاهی جدید به وضع موجود نیاز است که البته شروع شده است؛ اما چون باید خطوط لوله بسیاری تعویض شود، مشکلاتی وجود دارد. تحریمها برای تعویض خطوط لوله، تجهیزات و تأسیسات فشار وارد کرده است، البته صنایع داخلی کارهای زیادی انجام داده است؛ نمی گویم که تجهیزات و کالاهای ساخته شده داخلی امکان استفاده 40 تا 50 ساله دارند اما به سمت آن حرکت می کنند. نگاه اصلی باید این باشد که سلامت تجهیزات و تأسیسات تامین شود این نگاه برمی گردد به منابع انسانی که آن هم نمی تواند دست خالی این سلامت را تامین کند؛ چراکه نیاز به بودجه و اعتبار دارد.

از بودجه اختصاص یافته راضی هستید؟
رزمی: الآن مشکلاتی وجود دارد. باید یک سیاست کلان از سوی مجلس اجرا شود تا اضافات خاص برای شرکت ملی نفت ایران دیده شود.  در این دولت این موضوع دنبال می‌شود و از سوی مجلس و دولت برای اختصاص اعتبار، چراغ سبزهایی هم نشان داده شده است. بحث عددی را نباید مطرح کرد؛ چون بیش از تصورات است اما بحث این که باید تغییرات به این سمت بیاید مهم است. فقط بحث تاسیسات نیست بلکه باید محیط کار سالم هم برای کارکنانی که وظیفه نگهداری از تجهیزات را دارند ایجاد شود. محیط کار سالم افراد سالم را می طلبد. قرار نیست در یک بخش عملیاتی مانند عسلویه فقط آهن سبز شود، کنار آن برای ایجاد محیط سالم باید تمهیداتی تفریحی، ورزشی، درمانی و فضای سبز هم  دیده شود.
وزرات نفت برای نگهداری از تجهیزات و تأسیسات - که بسیار هزینه‌برست - حتما باید هزینه کلانی اختصاص دهد. اعتقادشخصی من این است که تولید ثروت تا سالهای دور از صادرات نفت و گاز است، پس وقتی تولید ثروت از این مسیر صورت می‌گیرد باید هزینه کلان تری نسبت به سایر دستگاههای اجرایی به این بخش اختصاص یابد. نگاه مجلس و دولت باید این باشد که در بخشهایی که منجر به ثروت می‌شود هزینه کنند.

کیفیت تجهیزات پارس جنوبی سلامت کارکنان را تهدید می کند؟

برخی کارشناسان معتقدند که تجهیزاتی که در فازهای در حال توسعه پارس جنوبی نصب می‌شود کیفیت پایینی دارند و ممکن است موجب به خطر افتادن سلامت کارکنان شود، آیا این وضعیت مورد تایید شماست؟

رزمی: نمی‌شود 100 درصد تایید کرد؛ چون همیشه این بحث وجود دارد. این گونه پرسش شما را پاسخ می‌دهم؛ گوجه فرنگی نیاز شماست و باید آن را بخرید، اگر ده صندوق گوجه خوب باشد بازهم در بین آنها می گردی و بهترین ها را جدا می کنی اما اگر فقط یک صندوق گوجه فرنگی خراب باشد چون نیاز داری می گردی و نیازت رو جمع می کنی. به اعتقاد من شباهت این گونه هست.

آیا تضمین می کنید که کیفیت تجهیزات مورد استفاده در توسعه فازهای پارس جنوبی سلامت کارکنان آن را تامین کند؟
رزمی: این در حوزه بازرسی فنی است که کیفیت تجهیزات را تایید می کند.

یعنی مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست شرکت ملی نفت ایران نظارتی بر این موضوع ندارد؟
رزمی: ما اگر حادثه‌ ای پیش بیاید، ورود می کنیم اما تا الآن چنین موردی نبوده که سلامت کارکنان را به خطر بندازد. سلامت کارکنان برای ما مهم است تجهیزات خواهد آمد؛ شک نکیند.

اما برخی از کارکنان شاغل در پارس جنوبی اعلام کرده اند که راه اندازی برخی واحدهای جدید به دلیل پایین بودن کیفیت تجهیزات به کار رفته در فازهای در حال توسعه با ترس از انفجار همراه بوده است؟
رزمی: یک مشکل اساسی در این مورد وجود دارد، مثلا برای راه اندازی می گویند بحثهای زیست محیطی را باید در نظر گرفت، نمی‌گویند این تجهیزات باید متناسب با شرایط جغرافیایی هم دیده شود. با وجود این موردی نبوده که این ور یا آن ور شده باشد. تا حالا چنین موردی به ما گزارش داده نشده است که منابع انسانی در برابر تاسیسات ضعیف تحت خطر قرار گرفته باشند.
حوادثی که آنجا بود می توان به افتادن از ارتفاع و تصادفات موتوری اشاره کرد. انفجاری هم بود که ربطی به ضعیف بودن تجهیزات مورد استفاده نداشت. از سوی دیگر بازرسی فنی تجهیزات را چک می کند و در صورتی که کالای خریداری شده متناسب با کار نباشد از نصب آن جلوگیری می کند. اگر چه پیمانکاران داخلی تعالی تعالی نیستند اما در سالهای اخیر به سمت تعالی رفته اند. همه کشورها از یک جایی شروع کرده‌اند همه روز اول تعالی نبودند. در سال 1986 ژاپن تعالی نبود اما الان شده است.

مشکل زیست محیطی در پارس جنوبی به علت جانمایی غلط است

با توجه به این که برخی واحدهای فازهای جدید پارس جنوبی بدون راه اندازی واحد گوگردزدایی به بهره برداری رسیده اند،  مشکلات زیست محیطی را در این منطقه دو چندان کرده که علاوه بر تاثیر نامطلوب بر سلامت کارکنان منطقه، مردمی بومی را هم بی نصیب نگذاشته است.
رزمی: از نگاه زیست محیطی شفاف اعلام کرده ایم  که الآن خروجی هر فازی نسبت به طراحی اولیه استاندار است؛ مشکل، جانمایی فازهاست که از روز اول انجام شده است؛ به طور مثال اگر به فاصله یک متری کنار یک فاز، فازهای دیگر نبود، مطمئناً هیچ اثری از آلایندگی را شما نمی دیدید. تجمع آلاینده ها به خاطر موقعیت جغرافیایی است که به علت بحث هزینه فایده، تأسیسات نزدیک به چاهها ایجاد شد تا هزینه کمتری داشته باشد. این موضوع باعث شد فلرها در بین کوهها قرار بگیرند که با وجود وزش باد غالب شمال غربی و بالا بودن رطوبت هوا در این منطقه، تجمعی خاص از آلایندگی به وجود آمد که با چشم هم می شود گفت هوای آنجا آلوده است، در صورتی که اگر تنها یک فاز آنجا فعال بود آن آلایندگی ‌دیده نمی شد. در واقع باید هر پالایشگاه با فاصله حدود 40 کیلومتر از فاز دیگر ساخته می شد؛ نه فنس به فنس همه را کنار هم بچینی. حتی اگر طبق طراحی اولیه تمام خروجی  فلرها را هم بگوییم استاندارد است ولی چون آلایندگی به جای دیگر منتقل نمی شود و در یک نقطه جمع می شود مانند وضعیت آلودگی تهران که نمی‌توانیم بگوییم آلودگی هوا مربوط به خودروهاست یا وسایلی مانند بخاریها.

آلایندگی در پارس جنوبی در چه حد است؟
رزمی: فقط مربوط به هواست آن هم به دلیل تجمع واحدها در یک نقطه.

آیا برای حل این مشکل فکری هم شده است؟
رزمی: برای خاموش شدن فلرها برنامه های زیادی داریم، نشستهایی هم با پژوهشگاه داشتیم. برنامه هایی برای اجرا در آینده در دست تدوین است.  تجهیزاتی وجود دارد که با هزینه هفت تا هشت میلیون دلار ( بستگی به دادن اعتبار دارد) می توان از هر فلر ساعتی چهار مگاوات برق تولید کرد. همچنین روسها طرحی دارند که در هر ساعت 23 هزار مترمکعب گاز را از طریق برنامه‌های غشایی شیرین کنند آن هم به کمک تجهیزاتی که ابعاد آن در حد یک کانتینر است. این کارها از بحث پژوهش خارج و عملیاتی شده است. آنچه که ابلاغ شده است خاموش شدن فلرهاست.

گاز هنوز در 960 فلر می سوزد

چه تعداد فلر روشن در کشور وجود دارد؟ و شرکت نفت چه برنامه برای خاموش کردن آنها دارد؟

رزمی: بالغ بر 960 فلر در کشور داریم . البته به دلیل کمبود اعتبار همه را با هم نمی‌توان خاموش کرد اما باید دست به دست هم بدهیم تا حداقل گازهایی که در فلرها می سوزد با تبدیل شدن به انرژی پاک موجب تخریب محیط زیست نشود اینکه یک شبه یا یک ساله این کار انجام شود شدنی نیست البته ما هم متوقف نشدیم. الان نسبت به سالهای گذشته هر سال که جلو می رویم دهها فلر خاموش می شود. در واقع هر سال 20 درصد کاهش آلایندگی داشتیم.

این حجم از کاهش آلایندگی مربوط به پارس جنوبی است؟
رزمی: فرقی ندارد.  با وجود توسعه پارس جنوبی تعداد فلرها در این منطقه بیشتر نشده است. نسبت به توسعه پارس جنوبی آلودگی را کم کردیم، اگر آلایندگی کاهش نمی یافت تردد در این منطقه معنی نداشت. اما این که بگوییم به حد نرمال رسیده است، نه.

برای رسیدن به تعالی در زمینه بهداشت، ایمنی و محیط زیست در صنعت نفت زمانی مشخص شده است؟
رزمی: نه؛ چرا که برای رسیدن به تعالی شاخص‌هایی تعریف می‌شود که حرکت به سوی آن همیشگی است.

گفتگو از سمیرا محمدی
انتهای پیام/