چرا باید «صلح امام حسن(ع)» با ترجمه آیت ا... خامنه ای را خواند؟

به گزارش گروه "رسانه‌های دیگر" خبرگزاری تسنیم، محمدعلی ندائی- «پیش ازاین که به ترجمه این کتاب (صلح امام حسن(ع))بپردازم ،مدت ها درفکرتهیه نوشته ای درتحلیل موضوع صلح امام حسن (ع) بودم وحتی پاره ای یادداشت های لازم را نیز گرد آورده بودم؛ولی سپس امتیازات فراوان این کتاب مرا ازفکرنخستین بازداشت وبه ترجمه این اثرارزشمند وادارکرد...»

این جمله، فرازی از مقدمه حضرت آیت ا...خامنه ای برکتاب «صلح الحسن (ع)» شیخ راضی آل یاسین است که با ترجمه ادیبانه ورسای ایشان درسال 1348 منتشر شده است. کتابی که ازهمان زمان انتشار جای خودرا درمیان نخبگان پیدا کرد وبه عنوان یک کتاب مرجع درباره صلح امام حسن (ع) مطرح شد. جذابیت کتاب، علاوه بر تلاش محققانه وقلم ادیبانه مولف ومترجم محترم، ناشی از ،موضوع مهم وحساسی است که این اثر به آن پرداخته است. زیرا صلح امام حسن (ع) از جمله نقاط عطف تاریخ صدراسلام است که به نوشته علامه شرف الدین درمقدمه عالمانه اش بر کتاب، به برکت آن، سیدالشهداء(ع) توانست انقلاب بزرگ خود را به وجود آورد. از این رو به نظرعلامه شرف الدین، شهادت کربلا پیش ازآن که حسینی باشد، حسنی است  درگفت وگوی خراسان با حجت الاسلام والمسلمین رسول جعفریان ازصاحب نظران برجسته تاریخ اسلام ،ابعاد وزوایای این کتاب گرانقدر راکه سه تن ازسیره شناسان برجسته در پیدایی آن (اعم ازتالیف، ترجمه ومقدمه) نقش داشته اند، بررسی شده است.

مترجم محترم درآغازکتاب متذکرشده اند که تصمیم به نوشتن کتابی درباره امام حسن(ع) داشته اند اما وقتی به کتاب ارزشمند «صلح الحسن(ع)» آل یاسین برمی خورند ، ازنوشتن منصرف می شوند وبه ترجمه آن اقدام می کنند. به عنوان یک نویسنده وتاریخ نگار تحلیل شما ازاین اقدام چیست؟

این اقدام ازچند بعد قابل توجه است .بعد اول آن است که این کار، آن هم درچند دهه قبل نشان دهنده انگیزه علمی مترجم است .زیرا وقتی اثری محققانه تالیف شده است که خلاء پژوهشی در یک موضوع را پرمی کند، دیگر نیازی نیست که سایر افراد وقت صرف کنند وکتابی در این زمینه پدید آورند .به ویژه وقتی پای دین وترویج دین درمیان است ،بازنشروترجمه کتاب های خوب ، اجری کمتراز تالیف ندارد.بنابراین کارمترجم محترم، خود یک سنت حسنه واقدامی عملی درراستای ارج نهادن به تلاش یک محقق برجسته است .چنان که علامه شرف الدین هم درمقدمه عالمانه اش برکتاب به همین نکته اشاره می کند. بعد دوم ازمنظرجامعه شناختی است؛ به این معنا که این اقدام بیانگرتوجه ژرف مترجم به هم افزایی وارتباطات بین الاسلامی اندیشمندان مسلمان درراستای اعتلای اسلام واندیشه اسلامی است . ضمن آن که ، این کارنوعی معرفی وشناساندن شخصیت های اسلامی عرب زبان به جامعه ایرانی است، آن هم دردوره ای که رژیم طاغوت سعی درفاصله انداختن وجدایی جامعه ایران ازمسلمانان عرب زبان داشت.

قبل ازپرداختن به محتوای کتاب بفرمایید که «صلح امام حسن(ع)» درچه فضای علمی واجتماعی نوشته شد ؟

با این که تاریخ زندگی امامان معصوم(ع) ارزش دینی و مذهبی و حتی فقهی بالایی دارد، اما به دلایل مختلف با بی مهری خودی و بیگانه روبه رو بوده است. تنها درچند دهه اخیراست که بازیابی تاریخ صحیح شیعه به دور از خرافه و افراط و متکی بر اسناد و مدارک درست تاریخی به صورت یک نهضت علمی ازسوی نویسندگان شیعه اعم از لبنانی، عراقی و ایرانی دنبال شده است. در نیم قرن اخیر، نویسندگان عرب شیعه در لبنان و عراق گام های بزرگی دراین باره برداشته اند؛ گام هایی که به تدریج به صورت ترجمه در ایران انعکاس یافت و بر دیدگاه های تاریخی ما در حوزه  تاریخ اسلام تأثیر گذاشت. داستان این نهضت علمی حتی در حوزه  تاریخ اسلام، داستانی مفصل و خواندنی و دنبال کردن آن برای شناخت مراودات فرهنگی میان ملل مسلمان، کاری ستودنی است.

جناب استاد! شما به نویسندگان برجسته نیم قرن اخیرونهضت علمی آنان اشاره کردید. آیا نویسنده «صلح امام حسن (ع)» هم جزو این دسته است ؟

بله . شیخ راضی آل یاسین از علما و محققان و مورخان نجف بود که به سال 1314.ق متولد شد و در 15 ذی قعده سال 1372.ق یعنی درست سال انتشار کتابش «صلح الحسن(ع)» درگذشت. او پیش از آن افزون بر "دیوان" کتابی نیز با عنوان "تاریخ الکاظمیه فی القدیم والحدیث" و کتابی با عنوان "اوج البلاغه" درباره خطبه های امام حسن(ع) و امام حسین(ع)" تألیف کرد. اصولاً خاندان آل یاسین یکی از خاندان های علمی بزرگ نجف است که نه تنها شیخ راضی بلکه عالمان، فقیهان و مورخان برجسته  دیگری هم داشته و دارد.

به نظرمی رسد یکی ازویژگی های کتاب، ترجمه روان وادیبانه آن است.

بله، درست است .متن ترجمه نشان می دهد که مترجم از قلمی رسا و توانا برخوردار بوده و به خوبی از کلمات و تعابیر برای رساندن مقصود بهره برده است. در واقع، در این ترجمه، هم امانتداری شده و هم حرمت زبان پارسی پاس داشته شده و به هیچ روی، یکی فدای دیگری نشده است. نویسنده  متن عربی، به تناسب زمان نگارش، متنی از یک سو محققانه و از سوی دیگر، ادیبانه نوشته است. او خود شاعر بوده و دیوان داشته و این اثر نیز در زمره  آخرین کارهای علمی اوست. طبیعی است که ترجمه هم نیازمند قلمی ادیبانه بوده و بدون تردید، با توجه به تسلط مترجم به ادبیات فارسی، این کار با روانی و زیبایی هرچه تمام تر به انجام رسیده است. شاید انتخاب یک عنوان افزوده بر نام کتاب، گویای ذوق ادبی مترجم باشد. "صلح الحسن(ع)" به "صلح امام حسن(ع)" ترجمه شده و در عین حال عنوان ادیبانه  دیگری ذیل آن آمده است: "پرشکوه ترین نرمش قهرمانانه تاریخ".

از دیدگاه شما به عنوان یک محقق تاریخ اسلام، این اثر از نظر اتقان تاریخی چگونه است؟

بدون تردید، باید گفت این کتاب اثری ارجمند و محققانه درباره  این مقطع از تاریخ شیعه می باشد و پاسخگوی بیشتر پرسش هایی است که ممکن است در این زمینه در اذهان جوانان و دوستداران اهل بیت(ع) پدید آید. نویسنده، محققانه از متون تاریخی بهره گرفته و با رعایت اصول پژوهش، کار بررسی این مقطع از تاریخ شیعه را به انجام رسانده است.

علاوه براتقان واستناد ،ویژگی دیگر کتاب چیست که آن را درمیان نخبگان به کتابی مرجع تبدیل کرده و علامه شرف الدین هم مقدمه ای پرمغز برآن نگاشته است ؟

این کتاب به معنای واقعی کلمه، تبیین سیره سیاسی امام حسن (ع) است ونه صرف نقل تاریخ زندگی آن حضرت .از این رو، نویسنده درعین استناد به منابع اصیل ودست اول، به گونه ای موضوع را مطرح کرده است که خواننده ازلابه لای مطالب ، بینش واعتقادش به اصل امامت ومعصوم بودن امام (ع) تقویت می شود وعصمت وتدبیرالهی آن حضرت را دربستر تاریخ واتفاق دوران ساز صلح با معاویه به وضوح درمی یابد . نکته دیگری که کتاب «صلح امام حسن(ع)» آن را به طورجدی وعمیق دنبال می کند ودرپی پاسخگویی به آن است، دفاع منطقی، مستدل ومستند از حرکت سیاسی امام (ع) ونیز زدودن اوهام وذهنیت های نادرست ازچهره تاریخی آن حضرت است .چنان که مولف درپیش گفتار به این انگیزه اشاره می کند و می نویسد :«دست تحریف سیمای منورحسن بن علی(ع) را درنظرمردم سطحی وقضاوتگران بی تحقیق به شکل خلیفه ای بی کفایت...ترسیم کرده وبسی نسبت های ناروا وظالمانه وبی منطق ودورازحقیقت به او داده است .»(ص 27) به همین دلیل مؤلف درادامه می افزاید:«منظورما ازنگارش این سطور،به همین برآورده می شود که ازراه منطق صحیح وتردید ناپذیر،عظمت این امام، بی هیچ شائبه عیب ونقص واشکال وایرادی آشکارشود.»(ص29)

جناب استاد ! سوالی که دراین جا مطرح می شود این است که چرا مؤلف در مورد دفاع ازامام حسن (ع) به جای روش کلامی، رویکرد تاریخی را دنبال کرده است؟

دلیل آن این است که این شبهات بیشتروجهه تاریخی داشته ودرمنابع تاریخی ازسوی وابستگان به جریان خلافت اموی وعباسی جعل وتحریف شده است.به گفته مولف ،مخالفان ،به حسن بن علی (ع) به دیده یک رهبرشکست خورده نگریسته وفراموش کرده اند که علل وموجبات این به اصطلاح شکست را بررسی کنند .درحالی که امام حسن (ع) با بصیرت وروشن بینی نقشه ای راطرح می کنند و تدبیری به خرج می دهند که آینده ملتی راتضمین می کند ونتایج حتمی آن قبر دشمنان را می کند. به بیان دیگر، این کتاب می خواهد حقایق تاریخی درباره یکی از دشوارترین فرازهای زندگی امام حسن (ع) را تبیین کند .به این دلیل با رویکرد تاریخی ونه با روش کلامی به پاسخگویی به شبهات مربوط به دوره خلافت کوتاه امام حسن (ع) می پردازد. این کتاب مشخص می کند که چگونه معاویه خلافت را به سلطنت تبدیل کرد وامام حسن (ع)چگونه با صلح خود زمینه های قیام عاشورا را فراهم آورد. دراین کتاب روشن می شود که اگر روشنگری امام حسن (ع) وافشاگری های ناشی از صلح قهرمانانه آن حضرت نبود ،قیام شجاعانه ودلیرانه امام حسین(ع) زمینه بروز پیدا نمی کرد و درصورت تحقق، تاثیرلازم را نمی داشت .

منبع: پارس
انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.