نگاهی به گزارش جدید آژانس درباره ایران/صداقت تهران و بهانه‌تراشی غرب

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، آژانس بین المللی انرژی اتمی در 20 ژوئیه و طبق روال 5 گزارش قبلی خود، ششمین گزارش ماهانه خود درباره عملکرد ایران در اجرای تعهدات و الزامات توافقنامه 24 نوامبر 2013 ژنو را منتشر کرد. این خبر را پیش از این، نماینده دائم ایران در آژانس نیز تائید کرده بود. این گزارش که طبق معمول در بیستمین روز هر ماه از دوره ششماهه توافق موقت منتشر شده است، آخرین گزارش قبل از تمدید 4 ماهه خواهد بود؛ گزارشی که پیش از انتشار رسمی، مفاد آن در روزهای پایانی مذاکرات  وین 6 هم به صورت شفاهی به اطلاع مسئولان مذاکره کننده هسته ای رسیده بود.

البته رویترز به نقل از منابع آژانس، روز جمعه را به عنوان زمان انتشار رسمی این گزارش تلقی کرده بودند. با این حال، ظهر دیروز همانند گذشته، برخی رسانه ها متن کامل این گزارش را منتشر کردند.

مساله مهم، روند ورود آژانس به پایش تعهدات ایران در اجرای توافق ژنو و نتایج و پیامدهای ملموس آنها در فضای مذاکرات هسته ای است. گفتنی است که بر اساس توافقنامه ژنو و در اجرای گام اول این توافق میان ایران و گروه 1+5، به آژانس بین المللی انرژی اتمی صلاحیت و اجازه داده شد تا پایبندی ایران به الزاماتی که در این گام بر عهده گرفته است را مورد پایش قرار دهد.

این نهاد تخصصی پادمانی، نتایج ارزیابی های خود را به صورت ماهانه به شورای حکام و اعضای گروه 1+5 منعکس کرده است. در گزارش جدید و آنچه به صورت غیر رسمی از محتوای آن گفته می شود، آژانس پایبندی کامل ایران به الزامات توافق ژنو را تائید کرده است. بر این اساس، ایران تعهدات خود را از جمله در زمینه تعلیق غنی سازی 20 درصد، عدم فعالیت در زمینه بازفراوری، عدم تزریق گاز به سانتریفیوژهای نسل جدید؛ عدم فعالیت تاسیسات هسته ای غنی سازی در سطح بیش از 5 درصد؛ انجام کامل تبدیل رقیق سازی نیمی از ذخایر اورانیوم غنی شده 20 درصد؛ فراهم کردن دسترسی مدیریت شده به کارگاههای تولید راتور و نگهداری سانتریفیوژ؛ نظارت بر تحقیق و توسعه؛ دسترسی به تاسیسات هسته ای و معادن؛ ارائه اطلاعات روزآمد در زمینه راکتور اراک به انجام رسانده است.

قبل از انتشار این گزارش در تاریخ 20 جولای، مدیرکل آژانس در فرایند تدوین توافق وین برای تمدید 4 ماهه این توافقنامه نیز حضور موثر داشته است. بر این اساس، آمانو در ملاقات با وزیر امور خارجه کشورمان و خانم اشتون و همچنین با اطلاع رسانی تفصیلی به وزرای خارجه سایر اعضای کروه 1+5، آنها را در جریان محتوای این گزارش جدید قرار داده بود. به تعبیر دیگر، آنها قبل از موافقت با تمدید توافق ژنو، نظر قطعی مدیرکل آژانس را در زمینه تائید پایبندی ایران به تعهدات مربوطه 6 ماهه درخواست کرده بودند. از این رو، بر اساس نظر اعلامی آمانو و متعاقب تائیدیه شفاهی وی همراه با ارائه اطلاعات بخش های اساسی گزارش اخیر بود که غرب با تمدید 4 ماهه موافقت کرد.

به گزارش خبرگزاری رویترز، این گزارش و تائیدیه ای که رسماً آژانس در پایبندی ایران به الزامات توافق ژنو داده است، تاثیر مثبتی بر توافق نهائی خواهد داشت و فضای روانی دور جدید گفتگوهای ایران و گروه 1+5 را به سمت کاهش نگرانی ها پیش خواهد بود.

آژانس در گزارش ماه قبل خود تائید کرده بود که ایران 85 درصد از ذخایری را که می بایست رقیق سازی می کرد، طبق برنامه زمانی مربوطه انجام داده و تا 20 جولای، این اقدام را کامل خواهد کرد. در گزارش جدید این پیش بینی تائید، و تاکید گردیده که ایران اقدامات لازم را در اجرای تعهدات خود به عمل آورده است. این تائیدیه های اژانس هرچند از خنثی شدن قابلیت های حساس برنامه هسته ای ایران حکایت دارد (به ویژه خنثی شدن قابلیت های راهبردی و چانه زنی ایران در عرصه تعاملات با غرب) اما عموماً در مقابل لابی های ضدایرانی قرار دارند که تلاش می کنند تصویری منفی و تسلیحاتی از برنامه هسته ای ایران ارائه دهند. از همین رو، غالباً این لابی ها از مهمترین مخالفان گزارش های ماهانه آژانس در مورد پیشرفت اجرای توافق ژنو در ایران محسوب می شوند.

اینکه ایران به موافقتنامه ژنو پایبند بوده و به کلیه الزامات راجع به محدودیت های غنی سازی، تعلیق برخی از تاسیسات و ارائه اطلاعات همراه با قبول بازرسیهای مدیریت شده عمل کرده است، نکته ای است که در همه 6 گزارش ماهانه آژانس به صورت تقریباً یکسان تکرار شده است. از این رو، ایران نشان داده که در عمل به الزاماتی که به گردن گرفته است، دارای یک خط مشی معطوف به صداقت و شفافیت یا همان چیزی است که در توافق ژنو تحت عنوان «حسن نیت» مقرر شده است. با این حال، طرف غربی در اجرای تعهداتی که به صورت متقابل داشته است، رفتاری مشابه ایران نداشته و سیاست مبتنی بر تاخیر در اجرای تعهد (به ویژه در پرداخت اقساط درآمدهای قابل بازگشت به ایران و لغو تحریم های بیمه ای و هواپیمائی)، بهانه تراشی همراه با ادامه گسترش تحریم اشخاص ایرانی و خارجی به بهانه دور زدن تحریم ها را در پیش رو قرار داده است.

علی ای حال، متاسفانه آژانس و هیچ مرجع بین المللی خاصی برای نظارت بر ایفای تعهدات اعضای 1+5 در برابر ایران مقرر نشده است. در طول دوره چهار ماهه تمدید نیز همین وضع ادامه خواهد یافت. آژانس در ماههای آتی نیز چهار گزارش در مورد ارزیابی ماهانه عملکرد ایران در اجرای توافق جدید یا به اصطلاح تمدیدی خواهد داشت و همچنان عملکرد اعضای 1+5، به دور از نظارت و پایش بین المللی خواهد ماند و هیچ گزارشی در مورد اینکه این دولتها تا چه میزان به الزامات خود در قبال ایران عمل کرده اند، منتشر نخواهد شد.

انتهای پیام/ع