توافق هسته ای و چشم انداز آینده

به گزارش گروه "رسانه‌های دیگر" خبرگزاری تسنیم، «توافق هسته ای و چشم انداز آینده»عنوان یادداشت روز روزنامه جوان به قلم عباس حاجی نجاری است که در آن می خوانید؛

گروه 1+5 در شرایطی به تجدید چهار ماهه توافقنامه هسته ای با ایران تن داد که در آستانه دور نهایی مذاکرات در وین 6، مسئولان غربی و به ویژه امریکایی ها و رسانه های آنها، در یک عملیات روانی هدایت شده با القای اینکه ایران با گشاده دستی شرایط غرب برای کاهش سانتریفیوژها یا تعلیق برخی از فعالیت های هسته ای را پذیرفته است، تلاش داشتند تا زمینه را برای تحمیل شرایط غرب در پوشش توافق نهایی فراهم کنند، اما ایستادگی تیم مذاکره کننده بر اصول و مطالبات بر حق مردم ایران اسلامی در روند فعالیت های صلح آمیز هسته ای، طرفین مذاکره را به دلیل نگرانی از پیامدهای شکست مذکرات به راه حل بینابینی هدایت و مسیر مذاکرات را وارد ایستگاه دوم توافقنامه چهار ماهه کرد. سید عباس عراقچی، عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای ایران و 1+5 در مورد چرایی رسیدن به گزینه تمدید توافقنامه می گوید: ما در این دوره اخیر در وین 6 حدود 15 روز را صرف کردیم که بلکه بتوانیم به توافق برسیم ولی به دلیل فاصله زیادی که وجود دارد عملی نشد. عراقچی با بیان اینکه مواضعی که آنها دارند بعضاً مواضع زیاده خواهانه است، گفت: این مواضع با اصول مورد نظر و حقوق هسته ای ما فاصله دارد. او تأکید می کند که این موضوعات قطعاً برای ما قابل پذیرش نبوده و نیست و لذا مذاکرات نتوانست به سر انجام برسد.

اگرچه بخش عمده ای از زیاده خواهی های کنونی 1+5 در روند مذاکرات را باید مبتنی بر راهبرد تهدیدنمایی امریکا نسبت به فعالیت های صلح آمیز هسته ای ایران دانست، اما بخش دیگر آن معطوف به چارچوب توافقنامه اقدام مشترک بود که در آذرماه 92 شتابزده به تأیید تیم مذاکره کننده ایران رسیده بود و مبتنی بر همان، انتظار امریکایی ها این بود که در روند مذاکرات تاکنون، با فضاسازی قادر باشند که خواسته های خود را در زمینه تعلیق یا تعطیلی کامل فعالیت های هسته ای ایران در قالب یک توافقنامه تحمیل و آن را به عنوان دستاورد قدرت دیپلماسی امریکا و نماد تسلیم ایران در برابر غرب، در راستای راهبردهای منطقه ای و بین المللی امریکا هزینه کنند.

اما به رغم همان توافقنامه ضعیف، تدابیر مقام معظم رهبری و طراحی راهبرد مناسب برای تیم مذاکره کننده توسط مراجع ذیصلاح با تأکید بر حقوق قانونی ایران در عرصه فعالیت های صلح آمیز هسته ای و ایستادگی تیم بر آن اصول سبب شد که بر خلاف تصور اولیه، نتیجه مذاکرات وین 6 بر اساس مطالبات و طراحی های امریکایی ها رقم نخورد و به رغم حضور جان کری و دیگر همتاهای اروپایی اش در مذاکرات وین 6 و بر خلاف شعارهای قبلی مبنی بر عدم تمدید توافقنامه، چاره ای جز تمدید برای آنها باقی نگذاشت.

دلایل عمده عدم توافق در وین 6 به رغم ضعف های توافق اولیه را در چند محور می توان برشمرد:

1- امریکایی ها غنی سازی اورانیوم را بخشی از حق ایران مبتنی بر NPT نمی دانند و حتی تا آخرین لحظات در روند مذاکره وین 6، واژه «حق ایران در استفاده صلح آمیز هسته ای» را مطرح می کنند. در این نگاه تنها تعدادی محدود سانتریفیوژ نسل اول به عنوان نمونه آزمایشگاهی قابل پذیرش است. 2- نگاه امریکایی ها به روند مذاکرات کماکان بر استراتژی فشار- مذاکره استوار است و به رغم ایستادگی ایران تاکنون آنها هنوز متأثر از فضای داخلی به نتیجه بخشی آن امیدوارند. 3- برخلاف روند اعتمادسازی ایران و اذعان چندین باره آژانس بر سلامت روند فعالیت های هسته ای ایران، تکیه کلام اصلی آنها که در بیانیه اخیر جان کری هم بر آن تأکید شد، تکرار بی اعتمادی به فعالیت های هسته ای ایران است. 4- برآورد امریکایی ها از نگاه مسئولان ایرانی مبنی بر اینکه لغو تحریم ها را مهم تر از حفظ برنامه هسته ای و دستاوردهای آن می دانند.
اما به رغم دلایل مذکور چند نکته مهم زمینه تهدید چهارماهه توافقنامه را فراهم کرده است.

1- شکاف درون 1+5 و عدم امکان حفظ انسجام گذشته قدرت ها در مواجهه با ایران .2- ایستادگی و پافشاری تیم مذاکره کننده بر حداقل خواسته ها که بعضاً خطوط قرمز هسته ای ایران نامیده می شود و امکان چانه زنی روی آن را باقی نمی گذارد. 3- نیاز داخلی کاخ سفید برای به نتیجه رسانیدن مذاکرات و پیروزی بر رقبا در رقابت های داخلی.4- از بین رفتن اجماع بین المللی که در گذشته امریکایی ها با تبلیغات خود علیه ایران ایجاد کرده بودند.

5- عدم امکان بازگشت تحریم ها به موقعیت قبل از آغاز مذاکرات به دلیل شکست توهم تهدیدآمیز بودن فعالیت های هسته ای ایران. 6- نگرانی امریکایی ها از تأثیر شکست مذاکرات بر آرایش نیروهای سیاسی داخلی ایران. نشریه فارین پالیسی هفته گذشته در این زمینه نوشت که دولت اوباما مدت هاست امید بسته که رسیدن به توافق اتمی با ایران شاید بتواند نیروهای معتدل را تقویت و در طول زمان، رفتار ایران در منطقه تغییر کند! 7- نیاز امریکا به توافق بلند مدت با ایران به منظور بهره گیری از ظرفیت ایران برای حل مسائل و مشکلات منطقه ای امریکا.

در یک برآورد اجمالی و با توجه به مؤلفه های فوق، از نگاه ایران حصول توافق در چهار ماه آینده، منوط به تحقق شرایط زیر است:

1- قطع پیوند نتیجه مذاکرات با کاهش یا لغو تحریم ها، دامن زدن به انتظار اجتماعی در این زمینه و شرطی کردن شرایط اقتصادی کشور با نتیجه مذاکرات نقطه اصلی امید دشمن به تحمیل شرایط خود در مذاکرات است.

2- تغییر گفتمان فعالان سیاسی داخل و ناامیدسازی دشمنان نسبت به اثرگذاری مذاکرات یا تحریم ها بر فرآیندهای سیاسی داخلی.

3- تأکید بر ظرفیت های داخلی برای مقابله با فشار ها و تحریم ها.

4- ایستادگی بر اصول و مبانی راهبردی در حداقل های فناوری صلح آمیز هسته ای در عین انعطاف برای راه های دستیابی به توافق.

انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.