راهبرد توسعه استان قم براساس گردشگری مذهبی تدوین شود

به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، اگرچه سید ابوالفضل اسماعیلی، نخستین معاون هماهنگی امور زائران استانداری قم نیست اما با توجه به سوابق چندین ساله وی در شهرداری به ویژه در معاونت اداری مالی شهرداری قم، نخستین معاونی است که مشکلات خدمات دهی به زائران را به مقدار زیادی لمس کرده و سپس برای حل آنها دست به کار شده است.

با معاون هماهنگی امور زائران استانداری قم درباره مسائل مختلفی گفت‌وگو کردیم که مشروح  آن را در زیر می‌خوانید:

جناب آقای اسماعیلی در استان قم سالانه بیش از 20 میلیون زائر داریم، برای خدمات رسانی مطلوب به زائران چه اقداماتی انجام می‌شود؟

استانداری یک دستگاه اجرایی نیست بلکه دستگاهی نظارتی و حکومتی بوده و این یک اصل کلی است. دستگاه‌های متعددی داریم که در شرح وظایف آن‌ها وظایف کلی تعریف شده است. هر دستگاهی یک سری وظایف ذاتی دارد که باید آن را انجام دهد. از طرفی بین زائران و مجاوران برای تأمین امنیت هیچ تفاوتی وجود ندارد. هر اتفاقی برای زائر یا مجاور بیفتد فرقی ندارد همه مهم هستند و هیچ‌کدام بر دیگری برتری ندارد.

البته نیاز زائر و مجاور متعدد است از تأمین امنیت، ایمنی، خدمات بهداشتی و درمانی، سوخت مورد نیاز و غیره امکان ندارد که برای زائر خدماتی متفاوت از مجاوران در نظر بگیریم. اینکه در یک کلمه زائر، زائران را خلاصه کنیم نیازها کم و در یک کلمه خلاصه نمی‌شود. در عین حال باید دقت کنیم که هویت این شهر از وجود نورانی کریمه اهل‌بیت (س) است. و از وجود ایشان است که شهر قم کانون تشیع شده است.

آیا در این میان احساس نیاز نشده که دستگاه یا نهادی کار خدمات رسانی به زائران را پیگیری و رصد کند؟

معاونت امور هماهنگی زائران استانداری قم دقیقاً با همین هدف تشکیل شده است. تا بین دستگاه‌های خدمات دهنده به زائران هماهنگی و انسجام به وجود بیاورد تا خدمات بهتری ارائه شود. اما این تشکیلات اجرایی نیست بلکه از دستگاه‌های اجرایی مطالبه و بر کار آن‌ها نظارت می‌کنیم.

اگر احساس کنیم تخلف یا کم کاری صورت گرفته نیز تذکرات لازم را می‌دهیم, تا جایی که در حوزه اختیارات استانداری باشد استفاده می‌کنیم تا خدمات از سوی دستگاه‌ها به نحو مناسبی ارائه شود.

استانداری علاوه بر تشکیل معاونت هماهنگی امور زائران چه اقدامات دیگری برای مدیریت زائران انجام داده است؟

شاید 10 سال پیش خدمات ارائه شده به زائران خدمات به صورت هماهنگ و منسجم نبود. مشکلات اساسی به ویژه در مناسبت‌ها بیشتر خود را نشان می‌دهد. این مناسبت‌ها شامل ایام نوروز، سالگرد ارتحال امام (ره) و نیمه شعبان است. چون در آن زمان هماهنگی و انسجام بین دستگاه‌ها نبود بالتبع این نارضایتی‌ها افزایش می‌یافت. مثلاً در آن زمان یکی از مشکلات اساسی ترافیک بود. مسیرهای دسترسی و ارائه خدمات به زائران ناکافی بود.

در گذشته در معاونت خدمات شهری کمیته ای بود که وظیفه داشت به به همه مسائل رسیدگی کند. شهرداری یک دستگاه اجرایی است و در این میان بسیاری از دستگاه‌ها خود را هم سطح و هم رده شهرداری می‌دانند. با توجه به اینکه شهرداری خدمات بسیار گسترده‌ای ارائه می‌دهد به هر صورت کار نظارتی ندارد بنابراین این نیاز احساس می‌شد که ما جایگاهی را برای هماهنگی بین دستگاه‌ها ایجاد کنیم و بر نوع خدماتی که توسط دستگاه‌ها ارائه می‌شود نظارت کند.

در مناسبت نیمه شعبان تقریباً تمام دستگاه‌های اجرایی در ستاد تسهیلات زائران حضور داشتند و در حد توان برای حل تمام مشکلات به وجود آمده تلاش می‌کردند.

بیان این نکته ضروری است که در استان قم با بضاعت استانی خدمات ملی و فرا ملی به زائران ارائه می‌شود. همین خدمات در ستاد سالگرد ارتحال امام (ره) در تهران انجام می‌شود اما با بودجه و امکانات ملی و این موضوع به عنوان یک مطالبه جدی از دولت است که استان همیشه دارد. چرا که کارکرد بسیاری از پروژه‌های استانی برای زائران است.

اگر خدماتی که ما به زائران می‌دهیم ایده آل نیست اما نسبت به گذشته بسیار بهتر و مطلوب تر شده است اما این خدمات دهی تنها بر عهده شهرداری نیست بلکه همه دستگاه‌های اجرایی در این موضوع دخیل هستند از همین رو این نیاز احساس شد که نهاد و جایگاهی برای هماهنگی و انسجام این خدمات تعبیه شود.

براساس ماده 12 برنامه پنجم توسعه به موضوع تأمین زیرساخت‌ها در شهرهای زیارتی مثل قم، مشهد و شیراز مرتبط است. از همین رو معاونت هماهنگی امور زائران در استانداری قم شکل گرفت.

امسال تفاوتی که نسبت به سال‌های قبل وجود داشت این بود که شرح وظایفی برای تمام دستگاه‌های اجرایی تدوین و ابلاغ کردیم. تا براساس آن به زائران خدمات دهی کنند و ما نیز براساس همان شرح وظیفه دستگاه‌ها را ارزیابی می‌کنیم. البته محدودیت‌های دستگاه‌های اجرایی را نیز درک می‌کنیم و زیرا خدمات ارائه شده، هزینه بسیار زیادی به استان تحمیل می‌کند.

ساختار معاونت هماهنگی امور زائران به چه شکل است و چه کارهایی برای آن تعریف شده است؟

خدماتی که به زائران ارائه می‌شود از اسکان، تأمین امنیت و ایمنی، بهداشت و امور درمانی، تأمین مایحتاج عمومی حمل و نقل و ترافیک و دیگران خدمات در مناسبت‌ها در 10 محور این خدمات به زائران ارائه می‌شود. البته لازم است از حضور این زائران بهره مادی و معنوی نیز نصیب شهر شود. از همین رو برنامه‌های بلند مدتی دریم تا محاوران نیز بتوانند از حضور زائران بهره اقتصادی ببرند.

از آنجا که استان قم در چهارراه مواصلاتی بین 17 استان قرار دارد، آمار مشخصی از مدت زمان حضور زائران وجود دارد؟

یکی از مباحث مهم سرمایه گذاری برای حضور زائران است. از نظر خدمات اسکان اعم از مراکز اقامتی هتل‌ها و زائر سراها و سایر اماکن اقامتی کمبود در قم کمبود داریم.

زائرانی که وارد شهر می‌شوند توان مالی مختلف دارند از همین رو باید به فکر ایجاد زائرسراهای ارزان قیمت برای زائران باشیم. از همین رو به دنبال ترغیب سرمایه‌گذاران برای سرمایه گذاری در این حوزه و رفع موانع یکی از وظایفی است که معاونت هماهنگی امور زائران با همکاری معاونت برنامه ریزی سازمان میراث فرهنگی با کمک بانک‌ها شرایط سرمایه گزاری بیشتر دراین زمینه را فراهم کند.

ساعت حضور و ماندگاری زائران در شهر قم بسیار پائین است. آمارها بیشتر تخمینی است. تفاوت عمده قم با مشهد این است که مشهد مقصد زائر محسوب می‌شود اما قم مسیر است. قم مثل جعبه تقسیم است که راه مواصلاتی 17 استان است بسیاری از این زائران به هدف قم نمی‌آیند فقط در حد ادای احترام به کریمه اهل بیت و زیارت است. تا به الان تدبیری نشده برای اینکه زائر انگیزه ای برای حضور و اقامت در قم پیدا کند اگر این شرایط فراهم شود می‌توان گفت بهره اقتصادی هم نصیب مجاوران می‌شود.

ایده ای به تازگی مطرح شده با عنوان هتل‌های ساعتی یا مراکز اقامتی ساعتی. چون هتل‌ها کمتر از 24 ساعت ارائه خدمات ندارند. اما فعلاً در حد ایده است و باید بیشتر به این موضوع پرداخته شود.

درباره تغییر فرهنگ زائرپذیری قم چه فکری انجام شده است؟

فرهنگ زائر پذیری باید در قم تغییر کند. خدمات شاید ایراداتی داشته باشد اما باید بحث زائرپذیری در قم تقویت شود. اسکان در حوزه سرمایه گذاری یکی از زمینه‌ها است. یکی از مهم‌ترین کارهایی که باید مورد توجه قرار گیرد احصای فرصت‌های شغلی است که در کنار زائرپذیری استان می‌تواند برای شهر بهره اقتصادی به دنبال داشته باشد.

بسیاری از مشاغلی که می‌تواند در حوزه زائران فعال باشد مثلاً بهره‌برداری از معادن سنگ‌های قیمتی در استان که متاسفانه از آن به درستی بهره برداری نمی‌شود. فرصت‌ها و مشاغل زیادی وجود دارد که می‌تواند در بحث زائران یا گردشگری مذهبی بهره برداری شود.

استانداری مجری نیست اما ما از دستگاه‌های اجرایی می‌خواهیم و بر کاران ها نظارت و در صورت لزوم آن‌ها را هدایت می‌کنیم به سمت و سویی که هدف است. البته موانع سرمایه گذاری باید برطرف شود. سرمایه گذاران باید ترغیب و شرایط سرمایه گذار مهیا شود.

برای تنوع و تقویت راه‌های ورود و خروج زائران به قم چه کاری صورت گرفته است؟

راهبرد توسعه استان قم باید مشخص شود. اعتقاد ما این است که قم باید قطب زیارتی شود و بحث گردشگری مذهبی و صنایع‌های تک باید در اولویت قرار بگیرد، نباید نگاه به قم ساعتی باشد و باید راهبرد توسعه قم را مشخص کنیم. اینکه به سراغ صنایع سنگین برویم این صنایع نیازمند آب است در حالی که ما در استان با کم آبی مواجهیم.

اگر راهبرد توسعه استان قم مشخص شود، براساس آن برنامه‌ریزی‌ هم صورت  می‌گیرد. در این برنامه ریزی خدمت مناسب به زائرین و مجاورین ارائه می‌شود و در نهایت بهره اقتصادی نیز برای استان به همراه می‌آورد. حوزه مهم دیگر بحث حمل و نقل و ترافیک است. اینکه کارهای موقتی انجام شود تا فقط در مناسبت‌ها رفع نیازمندی برای زائر داشته باشد موقت است اما احداث پارکسوار شمالی را این دغدغه و مشکل را رفع کرد و اما این اقدام سبب شد تا دیگر با چنین مشکلی مواجه نشویم. نه زائر و نه مجاور اذیت نشدند و همه کارها به خوبی انجام شد.

چند سال است که مجاوران دچار مشکلات کمتری چه درون شهر و چه در برون شهر می‌شوند.مسئولان و اعضای شورای توسعه استان روی مسائل به صورت تخصصی کار می‌کنند تا این مسائل را پیگیری می‌کنند تا به نتیجه مطلوب برسند. ایده دیگری که باید محقق شود مربوط به پایانه شمالی قم است. این پایانه مسافربری نیست و ایستگاه‌های راه آهن هم در آن مستقر می‌شود و تمام راه‌ها به آنجا ختم می‌شود و از آنجا حمل و نقل از آن پایانه اتفاق می‌افتد و در حد امکان برای تسریع راه اندازی وبهره برداری از ان به کار می‌گیریم.

وجود فرودگاه تا چه اندازه برای زائران و مجاوران مفید است؟ 

اعتقاد ما این است که دروازه توسعه قم از فرودگاه بین المللی قم می‌گذرد. ما نیاز قطعی برای راه اندازی این فرودگاه می‌بینیم. ما در استان سالانه 2 میلیون زائر غیرایرانی داریم که می‌توانند مستقیم به شهر قم پرواز کنند. طبق تحقیقات اگر فرودگاه قم راه اندازی شود مقام چهاردهم را به خود اختصاص می‌دهد.

این فرودگاه می‌تواند برای ما تعاملات داخلی و خارجی بسیاری را به همراه داشته باشد. فرودگاه مهرآباد و امام خمینی (ره) نیازهای ما را برطرف نمی‌کند. شهر قم نیازهایی دارد که نیازمند فرودگاهی مختص خود قم است. شورای نظارت راهبردی هم در استانداری به طور جدی پیگیر تسریع در راه اندازی این فرودگاه است.

درباره توریسم درمانی و خدمات بهداشتی به زائران چه کرده‌‌اید؟

یکی از کارهایی که ایران انجام می‌دهد این است که ما از مبدأ برای زائران مکه و عتبات برنامه اعم از واکسسیناسیون و خدمات درمانی داریم. اما کشورهایی که از آن جا به ایران می‌آیند این خدمات وجود ندارد. از همین رو باید در بحث خدمات درمانی و امور بهداشتی با دانشگاه علوم پزشکی بحث می‌کنیم و برای آن بسیار تلاش می‌کنیم.

الان در استان قم دو مرکز توریسم درمانی داریم و یکی مرکز ناباروری جهاد دانشگاهی و دیگری مرکز چشم پزشکی مربوط به آیت الله سیستانی است. اما این اقدامات هماهنگ و منسجم نیست. از همین رو یکی از کارهایی که ما در دستور کار داریم این موضوع است.

رهبر معظم انقلاب همواره با تأکید بر مدیریت جهادی باید وقت بگذاریم تا تمام مشکلات رفع شود. امسال از دفتر مقام معظم رهبری با استانداری قم تماس گرفته شد و از استان به خاطر خدماتی که در نیمه شعبان برای زائران انجام شد تقدیر کردند. امسال نسبت به سال‌های گذشته هماهنگی و انسجام بیشتری بین دستگاه‌ها وجود داشت و یکی از فلسفه‌های وجودی معاونت هماهنگی امور زائران همین انسجام بین دستگاه‌های مختلف است.

انتهای پیام/